Wniosek o uzasadnienie wyroku składa się po to, aby poznać motywy, którymi kierował się sąd, wydając orzeczenie. Jednocześnie otrzymanie pisemnego uzasadnienia otwiera możliwość złożenia środków zaskarżenia. Radca prawny wyjaśnia, o czym pamiętać składając taki wniosek oraz jak prawidłowo wykorzystać uzasadnienie.
Spis treści:
- Czemu służy wniosek o uzasadnienie wyroku?
- Z jakich elementów składa się uzasadnienie wyroku?
- Jak napisać wniosek o uzasadnienie wyroku?
- Termin na złożenie wniosku o uzasadnienie orzeczenia
- Termin na sporządzenie uzasadnienia wyroku
- Co zrobić, gdy uzasadnienie zostało błędnie napisane?
- Wniosek o uzasadnienie – najważniejsze informacje
Aby zrozumieć jakąkolwiek decyzję, najpierw trzeba poznać motywy, które leżały u jej podstaw. Nie inaczej jest w przypadku orzeczeń sądowych. Wyjaśnieniu tych motywów służy uzasadnienie wyroku lub postanowienia sądu. Jak prawidłowo złożyć wniosek o takie uzasadnienie i co można zrobić wówczas, gdy się otrzyma ten dokument? Odpowiedź na to pytanie powinna znać strona każdego postępowania sądowego.
Czemu służy wniosek o uzasadnienie wyroku?
Wniosek o uzasadnienie wyroku jest nieodłącznym elementem wielu procesów w sprawach karnych i cywilnych, a także toczących się przed sądami administracyjnymi. Bez względu na to, o jaką dokładnie procedurę chodzi, cel tego wniosku jest – jak sama nazwa wskazuje – uzyskanie pisemnego uzasadnienia wyroku. W uzasadnieniu zaś sąd powinien wyjaśnić wszystkie motywy, którymi kierował się przy wydawaniu orzeczenia. Kiedy zaś strona zapozna się z uzasadnieniem, to może rozważyć złożenie odpowiedniego środka zaskarżenia, np. apelacji bądź zażalenia, a także kasacji lub skargi kasacyjnej.
Dlatego wniosek o uzasadnienie wyroku – i co dalej, staje się w przedstawionej powyżej perspektywie aktualnym pytaniem. W zdecydowanej większości przypadków jest wstępem do złożenia środka zaskarżenia orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej bądź drugiej instancji. Wszystko zależy od tego, z jaką procedurą mamy do czynienia oraz jakie dokładnie orzeczenie zostało wydane.
Jednocześnie bez prawidłowo napisanego uzasadnienia bardzo często niemożliwe jest właściwe napisanie środka zaskarżenia. Dlatego tak ważne jest ustalenie, z czego powinno składać się każde uzasadnienie.
Przeczytaj także: Wniosek o przyspieszenie rozpoznania sprawy. Omówienie i zasady
Z jakich elementów składa się uzasadnienie wyroku?
Uzasadnienie orzeczenia sądowego zawsze składa się z dwóch części: faktycznej i prawnej. W orzecznictwie wielokrotnie wskazywano, że uzasadnienie wyroku bądź postanowienia ma odzwierciedlać proces myślowy, który doprowadził sąd do wydania takiego, a nie innego orzeczenia. Uzasadnienie ma wyjaśnić stronom postępowania treść wyroku, sądowi odwoławczemu zaś pozwolić na kontrolę prawidłowości rozstrzygnięcia. W związku z tym:
- w części faktycznej uzasadnienia sąd musi wskazać, jaki przebieg zdarzeń zostały przez niego ustalony, jako prawdziwy. Tym samym należy tu ocenić poszczególne dowody przeprowadzone w sprawie, podając, które z nich – i dlaczego – zostały uznane za wiarygodne, a które – oraz z jakich powodów – odrzucone, jako nieprawdziwe,
- w części prawnej sąd uzasadniający swoje orzeczenie ma obowiązek podać przepisy prawa, które znalazły zastosowanie w sprawie oraz przeprowadzić ich wykładnie, czyli po prostu wyjaśnić znaczenie. Sąd musi także wyjaśnić, w jaki sposób ustalony stan prawny przełożył się na zapadłe rozstrzygnięcie.
Regułą jest, że uzasadnienie orzeczenia sądowego jest tym bardziej rozbudowane, z im bardziej zawiłą sprawą mamy do czynienia. Zdarzają się więc uzasadnienia lakoniczne, mieszczące się na kilku stronach, jak i takie, których objętość obejmuje nawet kilkadziesiąt stron maszynopisu. W postępowaniu karnym w uzasadnieniu wyroku należy ponadto przytoczyć okoliczności, które sąd miał na względzie przy wymiarze kary, a zwłaszcza przy zastosowaniu nadzwyczajnego złagodzenia kary, środków zabezpieczających oraz przy innych rozstrzygnięciach zawartych w wyroku. Natomiast bez względu na rodzaj postępowania zawsze kluczowe pytanie brzmi: jak napisać wniosek o uzasadnieniu wyroku?
Jak napisać wniosek o uzasadnienie wyroku?
Wniosek o uzasadnienie postanowienia bądź wyroku sądu w zdecydowanej większości przypadków jest niezbędny do tego, aby sąd taki dokument sporządził. Otóż zasadą jest – właściwie w każdej procedurze toczącej się przed sądem – że uzasadnienie sąd sporządza i doręcza stronie na jej wniosek. Oczywiście od tej zasady istnieje szereg wyjątków, dotyczących zwłaszcza orzeczeń zapadłych na posiedzeniach bez udziału stron. Wówczas przeważnie sąd ma obowiązek uzasadnić swoją decyzją z urzędu, a więc „automatycznie”.
Sam wniosek o uzasadnienie i doręczenie uzasadnienia może być bardzo krótki. Kluczową sprawą jest podanie, kto wnosi o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia, jakiego wyroku uzasadnienie ma dotyczyć oraz czy ma się ono odnosić do całości bądź do części rozstrzygnięcia. Bardzo często wniosek o uzasadnienie wyroku lub innego rodzaju orzeczenia może zostać złożony na urzędowym formularzu, co z kolei znacznie ułatwia całe przedsięwzięcie.
Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego oraz Kodeksu postępowania karnego sąd odrzuca wniosek o uzasadnienie orzeczenia, jeżeli:
- został on złożony po terminie,
- nie został opłacony,
- jest on niedopuszczalny,
- jest dotknięty brakami, których nie usunięto pomimo wezwania.
W praktyce przygotowując wniosek o uzasadnienie wyroku, liczy się przede wszystkim termin.
Termin na złożenie wniosku o uzasadnienie orzeczenia
Termin na złożenie wniosku o uzasadnienie i jego doręczenie jest określony w poszczególnych ustawach proceduralnych, a więc w Kodeksie postępowania cywilnego, Kodeksie postępowania karnego oraz w Prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zawsze należy skontrolować, ile wynosi ten termin w przypadku danej sprawy oraz rodzaju zapadłego orzeczenia. Sprawdzić należy także to, czy dane orzeczenie w ogóle podlega uzasadnieniu. Może się bowiem zdarzyć tak – co najczęściej, choć nie zawsze, ma miejsce w stosunku do orzeczeń niepodlegających zaskarżeniu – że orzeczenie nie jest uzasadniane, nawet wówczas, gdy domaga się tego strona postępowania.
Przeważnie jednak termin na złożenie omawianego tu wniosku wynosi siedem dni, licząc od dnia, w którym doręczono orzeczenie stronie. Aczkolwiek niekiedy termin ten biegnie już od dnia ogłoszenia orzeczenia bądź – gdy nie jest ono ogłaszane – od dnia wydania.
Przeczytaj także: Skarga kasacyjna – czym jest i jak ją wnieść?
Termin na sporządzenie uzasadnienia wyroku
Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku wiąże sąd w tym sensie, że ma on obowiązek przygotować ten dokument w określonym terminie. Co do zasady termin ten wynosi dwa tygodnie od dnia doręczenia prawidłowego napisanego oraz opłaconego wniosku do sądu. Jeżeli wniosek obarczony jest brakami, termin na napisanie i doręczenie uzasadnienia biegnie od dnia usunięcia tych braków. Jednak przedmiotowy termin może zostać wydłużony. W Kodeksie postępowania cywilnego ustawodawca posługuje się dość ogólną formułą, zgodnie z którą w przypadku niemożności sporządzenia pisemnego uzasadnienia wyroku w terminie prezes sądu może przedłużyć ten termin na czas oznaczony.
Bardziej szczegółowo to zagadnienie reguluje Kodeks postępowania karnego. Zgodnie z jego przepisami w sprawie zawiłej lub z innej ważnej przyczyny, w razie niemożności sporządzenia uzasadnienia w terminie prezes sądu może przedłużyć ten termin na czas oznaczony. Zawsze więc termin na napisanie uzasadnienia jest przedłużany przez prezesa sądu na czas – precyzyjnie – oznaczony. Tym samym nie można przedłużyć przedmiotowego terminu „w nieskończoność”. Problem pojawia się wówczas, gdy należy ustalić, z jakich powodów do takiego przedłużenia może dojść.
Trzeba pamiętać, że uzasadnienie orzeczenia służy przede wszystkim umożliwieniu stronom skuteczne złożenie środka zaskarżenia. Z tego względu złożenie wniosku o uzasadnienie – w zdecydowanej większości przypadków – uniemożliwia uprawomocnienie się orzeczenia. Dlatego przedłużanie terminu na napisanie tego dokumentu znacząco wpływa na sytuację prawną stron. W związku z tym zawsze należy dbać o to, aby uzasadnienie zostało napisane i dostarczone stronom maksymalnie szybko, a jakiekolwiek opóźnienia w tym zakresie mogą zostać usprawiedliwione tylko naprawdę poważnymi racjami. Niestety, praktyka dowodzi, że nierzadko uzasadnienia pisane są ze znacznym opóźnieniem.
Co zrobić, gdy uzasadnienie zostało błędnie napisane?
Sąd wydając orzeczenie, musi mieć odpowiedni ogląd sprawy – zwłaszcza w przypadku, gdy jest ona zwiła, a najważniejsze motywy rozstrzygnięcia podaje się bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku lub uzasadnienia. Nie zmienia to faktu, że pisemne uzasadnienie jest jednak czymś innym, wymagającym zastosowania odpowiedniej techniki. Co zrobić wówczas, gdy uzasadnienie wyroku zostało napisane niepoprawnie?
Wszystko zależy od okoliczności danego przypadku, aczkolwiek rozwiązania są dwa:
- złożenie wniosku o sprostowanie uzasadnienia,
- wskazanie wadliwości uzasadnienia, jako samodzielnej podstawy odwoławczej.
Przy czym żadne z tych rozwiązań nie jest proste do zastosowania. Należy pamiętać, że sprostowaniu mogą podlegać jedynie oczywiste, łatwe do wychwycenia pomyłki. Natomiast powodując błędy w uzasadnieniu, jako samodzielną podstawę odwoławczą trzeba mieć na względzie, że wyrok lub postanowienie to nie to samo, co ich uzasadnienie. Dlatego prawidłowe orzeczenie – a tylko ono podlega kontroli w toku postępowania odwoławczego – może zostać uzasadnione w nieprawidłowy sposób. Z tego względu tego rodzaju zarzut ma szanse na uwzględnienie przede wszystkim wtedy, gdy nieprawidłowo napisane uzasadnienie w ogóle uniemożliwia merytoryczną kontrolę zapadłego w sprawie orzeczenia.
Wniosek o uzasadnienie – najważniejsze informacje
Wniosek o uzasadnienie należy złożyć do sądu, który wydał dane orzeczenie. Przeważnie strona musi to uczynić w ciągu siedmiu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia orzeczenia. We wniosku należy oznaczyć stronę, sąd, do którego jest on kierowany, podać sygnaturę sprawy, a także wskazać czy domagamy się uzasadnienia całości, czy tylko części orzeczenia. Warto także pamiętać, że sąd powinien napisać uzasadnienie w ciągu czternastu dni od dnia złożenia kompletnego wniosku.