W potocznym rozumieniu upadłość to zakończenie działalności gospodarczej z powodu zadłużenia, którego nie jest się w stanie spłacić. Z prawnego punktu widzenia to bardzo skomplikowana procedura. W artykule przybliżamy jej najważniejsze aspekty.
Spis treści
- Upadłość – istota postępowania
- Etapy postępowania upadłościowego
- Rodzaje upadłości
- Specyficzny rodzaj upadłości – przygotowana likwidacja
- Upadłość firmy a zobowiązania
- Zakończenie
Ogłoszenie upadłości stanowi jedną z możliwych konsekwencji nadmiernego zadłużenia się podmiotu posiadającego zdolność upadłościową, a więc przede wszystkim przedsiębiorcy. Jednocześnie skutki wydania przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości są bardzo daleko idące dla pozycji prawnej upadłego. Samo zaś postępowanie upadłościowe może przebiegać w różnorodny sposób, uzależniony od okoliczności konkretnego przypadku. Czym więc jest upadłość i jakie jej rodzaje można wyróżnić na podstawie obowiązujących przepisów prawa?
Upadłość – istota postępowania
Na pytanie, co to jest upadłość trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi. W doktrynie najczęściej wskazuje się, że to jest to rodzaj postępowania cywilnego. Jednak dalsze rozwinięcie tej tezy wzbudza spore kontrowersje. Niektórzy autorzy stoją na stanowisku, że jest to postępowanie o charakterze wykonawczym; inni, że to odrębny rodzaju postępowania cywilnego.
Właściwie już z samych przepisów Prawa upadłościowego jasno wynika daleko idąca odrębność postępowania upadłościowego od procedur uregulowanych w Kodeksie postępowania cywilnego, którego niektóre przepisy księgi pierwszej są stosowane pomocniczo w sprawach upadłościowych. Przede wszystkim postępowanie upadłościowe charakteryzuje się podziałem na dwie – ściśle ze sobą związane – procedury: w przedmiocie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz po ogłoszeniu upadłości.
Upadłość jest specjalnym postępowaniem, o charakterze egzekucji uniwersalnej, skierowanej do całego majątku niewypłacalnego dłużnika. W postępowaniu tym wierzyciele wspólnie dochodzą swoich praw od podmiotu posiadającego zdolność upadłościową. Co do zasady jest nim przedsiębiorca, a więc prowadzący na własny rachunek działalność gospodarczą. Stąd upadłość przedsiębiorstwa – a raczej przedsiębiorcy będącego jego właścicielem – stanowi podstawowy przedmiot zainteresowania doktryny i praktyki Prawa upadłościowego. Choć w ostatnim czasie upadłość konsumentów zyskuje coraz większe znaczenie.
Przeczytaj również: Oddłużanie firmy krok po kroku. Omawiamy dostępne możliwości
Etapy postępowania upadłościowego
Jak już zostało zasygnalizowane, postępowanie upadłościowe składa się z dwóch zasadniczych etapów. Pierwszy z nich to rozpoznawanie wniosku o ogłoszenie upadłości. Wniosek ten powinien spełniać wymagania stawiane pismu procesowemu. Do najważniejszych elementów wniosku można zaliczyć:
- Precyzyjne wskazanie dłużnika (zwłaszcza poprzez podanie elementów indywidualizujących go, m.in. nazwy i numeru wpisu w KRS bądź PESEL);
- Wskazanie miejsca, w którym znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika;
- wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie.
Sąd upadłościowy po złożeniu przedmiotowego wniosku bada formalne i materialne przesłanki dopuszczalności ogłoszenia upadłości. Chodzi tu przede wszystkim o ustalenie, czy wniosek pochodzi od legitymowanego do wnioskowania o ogłoszenie upadłości oraz, czy dotyczy podmiotu posiadającego zdolność upadłościową. Istotne jest także prawidłowe opłacenie wniosku. Jeżeli warunki te zostały spełnione, sąd przechodzi do badania, czy dłużnik objęty wnioskiem stał się niewypłacalny, a więc czy utracił zdolność do bieżącego regulowania wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
W przypadku, gdy sąd wyda postanowienie o ogłoszeniu upadłości i nie zostanie ono skutecznie zaskarżone, rozpoczyna się właściwe postępowanie upadłościowe. W jego ramach jedną z istotniejszych kwestii jest przygotowanie spisu wierzytelności, ustalenie składu i stanu masy upadłości oraz jej likwidacja i zaspokojenie wierzycieli. Z każdym z tych elementów łączy się szereg szczegółowych regulacji, określających zasady ich przeprowadzania.
Rodzaje upadłości
Od czasu, kiedy weszła w życie ustawa Prawo restrukturyzacyjne, poważnie wpływająca także na Prawo upadłościowe, trudno wyróżnić poszczególne rodzaje upadłości przedsiębiorstw. Aktualna systematyka postępowań insolwencyjnych zakłada prymat restrukturyzacji nad upadłością. Mówiąc inaczej, przedsiębiorcę należy ratować tak długo, jak to jest tylko możliwe, traktując upadłość, jako ostateczny środek. Nie oznacza to, że pewne elementy szeroko pojętej restrukturyzacji nie są możliwe także w ramach postępowania upadłościowego.
Przede wszystkim należy pamiętać, że w ramach upadłości możliwe jest także zawarcie przez dłużnika układu z wierzycielami. Jego skutki są zbliżone do układu w restrukturyzacji, przy czym uprawnienia nadzorcy sądowego bądź zarządcy wykonuje syndyk. Propozycje układowe w tym postępowaniu mogą zgłosić upadły, wierzyciele oraz syndyk. Wraz z propozycjami można także złożyć wniosek o częściowe bądź całkowite wstrzymanie likwidacji masy upadłości. Natomiast prawomocne zatwierdzenie układu oznacza zakończenie postępowania upadłościowego.
Oczywiście nie zmienia to faktu, że podstawowym rodzajem upadłości jest tzw. upadłość likwidacyjna, sprowadzająca się do spieniężenia majątku dłużnika oraz realizacji przysługujących mu wierzytelności w celu pozyskania środków na spłatę wierzycieli upadłego.
Specyficzny rodzaj upadłości – przygotowana likwidacja
W Prawie upadłościowym uregulowano także procedurę przygotowanej likwidacji przedsiębiorstwa, nazywanej z języka angielskiego pre-pack. Jej istotą jest sprzedaż przedsiębiorstwa dłużnika lub jego zorganizowanej części, lub składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa na rzecz nabywcy. Z tak pozyskanych środków zaspokaja się wierzycieli.
Wniosek o przeprowadzenie przygotowanej likwidacji składa się w ramach postępowania o ogłoszenie upadłości. Legitymowanym do jego złożenia jest każdy z uczestników. Jednak w praktyce najczęściej o pre-pack wnioskuje dłużnik. We wniosku należy przede wszystkim określić warunki sprzedaży, co najmniej poprzez wskazanie ceny oraz nabywcy. Poza tym do przedmiotowego wniosku należy dołączyć:
- Dowód wpłaty przez nabywcę wadium w wysokości 1/10 oferowanej ceny. Jeżeli do wniosku nie zostanie dołączony dowód wniesienia wadium, wniosek pozostawia się bez rozpoznania;
- Listę znanych wnioskodawcy zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na majątku, którego dotyczy ten wniosek, z podaniem adresów tych wierzycieli;
- Odpisy tego wniosku wraz z załącznikami dla wierzycieli zabezpieczonych na majątku, którego dotyczy ten wniosek;
- Opis i oszacowanie składnika objętego wnioskiem sporządzone przez osobę wpisaną na listę biegłych sądowych.
Zobacz także: Masa upadłościowa. Co to jest i jak przebiega jej likwidacja?
Upadłość firmy a zobowiązania
Kiedy analizujemy upadłość firmy, należy pamiętać, że konsekwencje takiego kroku dotyczą przede wszystkim zobowiązań dłużnika. Należy podkreślić, że zgodnie z Prawem upadłościowym z dniem ogłoszenia upadłości zobowiązania pieniężne upadłego, których termin wymagalności jeszcze nie nadszedł, stają się wymagalne. Natomiast zobowiązania majątkowe niepieniężne zmieniają się z dniem ogłoszenia upadłości na zobowiązania pieniężne i z tym dniem stają się płatne, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił.
Precyzyjne określenie relacji hasłowo określanej, jako „upadłość firmy a zobowiązania” możliwe jest dopiero po ustaleniu, z jakim typem zobowiązań mamy do czynienia w okolicznościach konkretnej sprawy. Bez względu jednak na to – na podstawie obowiązujących przepisów Prawa upadłościowego – możliwe jest sformułowanie ogólnej zasady: z dniem ogłoszenia upadłości wszystkie zobowiązania dłużnika stają się wymagalne. Oznacza to konieczność ich uregulowania zgodnie ze wskazaniami ustawodawcy. Przy czym dla określonych rodzajów zobowiązań skutki ogłoszenia upadłości mogą przedstawiać się odmiennie.
Zakończenie
Ogłoszenie upadłości dłużnika pociąga za sobą daleko idące skutki zarówno co do jego majątku – który staje się masą upadłości – jak i jego zobowiązań. Te z kolei stają się wymagalne, nawet wówczas, gdyby termin ich wymagalności jeszcze nie nadszedł. Poza tym należy liczyć się z utratą zarządu nad majątkiem. Prawa dłużnika w tym zakresie wykonuje syndyk masy upadłości. Ponadto przepisy prawa stwarzają możliwości różnicowania przebiegu postępowania upadłościowego. Obok tradycyjnego rozwiązania, jakim jest upadłość likwidacyjna, warto wskazać na upadłość z możliwością zawarcia układu czy przygotowaną likwidację przedsiębiorstwa. Wybór każdej z tych opcji powinien zostać podyktowany szczegółową analizą sytuacji, w jakiej znalazł się dłużnik.
Specjalizujemy się w restrukturyzacji spółek i firm w całej Polsce!
Restrukturyzacja Warszawa | Restrukturyzacja Kraków | Restrukturyzacja Szczecin | Restrukturyzacja Katowice | Restrukturyzacja Wrocław | Restrukturyzacja Lublin | Restrukturyzacja Poznań | Restrukturyzacja Gdańsk | Restrukturyzacja Kielce | Restrukturyzacja Rzeszów | Restrukturyzacja Gdynia | Restrukturyzacja Bydgoszcz | Restrukturyzacja Częstochowa | Restrukturyzacja Łódź | Restrukturyzacja Toruń | Restrukturyzacja Opole | Restrukturyzacja Białystok | Restrukturyzacja Gliwice | Restrukturyzacja Siedlce | Restrukturyzacja Płock | Restrukturyzacja Zabrze | Restrukturyzacja Lubin | Restrukturyzacja Limanowa
