Skarga kasacyjna – czym jest i jak ją wnieść?

Skarga kasacyjna to przysłowiowa „ostatnia deska ratunku” dla stron postępowania cywilnego. W jaki sposób skorzystać z tego nadzwyczajnego środka oraz co zrobić, aby przyniósł on spodziewany rezultat? Na to pytanie odpowie radca prawny.

Spis treści:

1. Skarga kasacyjna – dlaczego warto ją wnieść
2. Skarga kasacyjna – najważniejsze informacje
3. Kiedy skarga kasacyjna jest niedopuszczalna?
4. Podstawy skargi kasacyjnej – kiedy można ją wnieść
5. Kto może wnieść skargę kasacyjną?
6. Jak wnieść skargę kasacyjną?
7. Skarga kasacyjna – to warto wiedzieć

Prawie od każdego wyroku sądu można się odwołać. Jest to jedno z podstawowych praw, gwarantowanych w Konstytucji RP. Jednak nie oznacza to, iż strona postępowania może odwoływać się w nieskończoność. W postępowaniu cywilnym ostatnim środkiem odwoławczym jest skarga kasacyjna wnoszona do Sądu Najwyższego. Jednak skorzystanie z niej obwarowane jest szeregiem warunków, które skarżący musi spełnić, aby mieć nadzieję na to, że Sąd Najwyższy w ogóle zajmie się jego sprawą. Co więc warto wiedzieć w kwestii skargi kasacyjnej? Na to pytanie odpowiem w poniższym artykule. 

Skarga kasacyjna – dlaczego warto ją wnieść

Zanim bliżej przedstawimy to, czym jest skarga kasacyjna, to warto podkreślić, że jest ona dość często ostatnią deską ratunku przed wejściem do obrotu prawnego orzeczenia sądu niekorzystnego dla strony wnoszącej skargę kasacyjną. Skargę tę rozpatruje Sąd Najwyższy, a jego orzeczenia są ostateczne i nie przysługuje już od nich żaden środek odwołania. Można co najwyżej rozważać zupełnie ekstraordynaryjne środki, jak chociażby skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, skarga konstytucyjna do Trybunału Konstytucyjnego bądź nadzwyczajna rozpatrywana przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Jednak każdy z tych środków jest jeszcze trudniejszy do zastosowania niż skarga kasacyjna. KPC (Kodeks postępowania cywilnego) formułuje jej przesłanki w stosunkowo surowy sposób. W związku z powyższym warto pamiętać, że:

• Kasacja – KPC to Kodeks, którego nigdy nie można pominąć przy kasacji cywilnoprawnej – przysługuje od prawomocnych orzeczeń sądów wydanych w określonych typach spraw;
• Skarga kasacyjna – wzór tego rodzaju pisma procesowego jest co prawda łatwo dostępny w Internecie, ale zawsze trzeba zastanowić się, czy warto z niego skorzystać – musi być naprawdę dobrze napisana, ze szczególnym uwzględnieniem prawnych i faktycznych okoliczności konkretnej sprawy;
• Koszty skargi kasacyjnej, oczywiście z punktu widzenia kosztów sądowych, nie mogą być mniejsze niż 100 zł. Chyba, że strona uzyska zwolnienie od kosztów sądowych. 

Skarga kasacyjna – najważniejsze informacje

Zgodnie z art. 398¹ § 1 Kodeksu postępowania cywilnego od wydanego przez sąd drugiej instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie strona, Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka może wnieść skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Tym samym skarga kasacyjna stanowi nadzwyczajny środek zaskarżenia, wnoszony do Sądu Najwyższego i będący ostatnią szansą na wzruszenie orzeczenia. Po skorzystaniu z tego środka właściwie nic już nie można zrobić w danej sprawie – o ile oczywiście Sąd Najwyższy odrzuci skargę kasacyjną bądź uzna ją za niedopuszczalną w danej sprawie i nie przyjmie jej do rozpoznania. Wówczas pozostaje jeszcze właściwie jedynie próbowanie swoich sił w sądach międzynarodowych bądź próba dążenia do wznowienia postępowania. 

Skarga kasacyjna a kasacja – pytanie o zależność pomiędzy tymi pojęciami nurtuje wiele osób, które zetknęły się z polskim wymiarem sprawiedliwości. Otóż różnica pomiędzy tymi pojęciami jest bardzo dużo. Skarga kasacyjna dotyczy postępowania cywilnego, natomiast kasacja postępowania karnego. Aczkolwiek tu i tu jest to nadzwyczajny środek zaskarżenia. 

Kiedy skarga kasacyjna jest niedopuszczalna?

Skoro wskazałem już na najważniejsze cechy pozwalające ustalić, co to jest skarga kasacyjna, warto teraz przeanalizować kiedy nie wolno skorzystać z tego środka zaskarżenia. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach:

• o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – niższa niż dziesięć tysięcy złotych;
• o rozwód, o separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania;
• dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent;
• rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym.

Ponadto skarga kasacyjna jest niedopuszczalna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego unieważnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek małżeński. Natomiast można ją wnieść – niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia – w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego; o odszkodowanie z tytułu wyrządzenia szkody przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem.

Przeczytaj także: Czym jest BIK i jak sprawdzić zadłużenie w BIK? Odpowiadamy!

Podstawy skargi kasacyjnej – kiedy można ją wnieść

Skuteczne wniesienie skargi kasacyjnej uzależnione jest od szeregu okoliczności. Wśród nich najważniejsze są tzw. podstawy kasacyjne, a więc przesłanki, na których skarga musi zostać oparta, aby mogła zostać rozpoznana przez Sąd Najwyższy. Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:

• naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
• naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Podstawą skargi kasacyjnej nigdy nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Wynika to z tego, co to jest skarga kasacyjna. Skoro stanowi ona nadzwyczajny środek zaskarżenia, to chodzi w nim o bardzo poważne zarzuty, a nie o ponowne badanie całej sprawy, co jest zadaniem sądu pierwszej i drugiej instancji. W każdym razie poprawne sporządzenie skargi kasacyjnej jest nie lada wyzwaniem, wymagającym sporego doświadczenia prawniczego. Dlatego w takich sprawach warto korzystać z pomocy doświadczonego radcy prawnego. 

Kto może wnieść skargę kasacyjną?

Przy korzystaniu z omawianego tu, nadzwyczajnego środka zaskarżenia, kluczowe pytanie dotyczy tego, kto może wnieść skargę kasacyjną? Odpowiedź na to pytanie zawiera przywołany przeze mnie na początku art. 398¹ § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Wniesienie skargi kasacyjnej jest uprawnieniem:

• strony,
• Prokuratora Generalnego,
• Rzecznika Praw Obywatelskich,
• Rzecznika Praw Dziecka.

W związku z tym ze skargi kasacyjnej mogą skorzystać także organy powołane do stania straży praw obywateli. 

Jak wnieść skargę kasacyjną?

Wniesienie skargi kasacyjnej musi nastąpić w ściśle określonym terminie. Rozpoczyna on bieg – co do zasady – od dnia, w którym wnoszący skargę otrzymał wyrok wraz z uzasadnieniem. Strona postępowania może wnieść skargę kasacyjną w terminie dwóch miesięcy. Natomiast Prokurator Generalny; Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka mogą skorzystać z tego uprawnienia w ciągu sześciu miesięcy. 

Skargę kasacyjną należy wnieść do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie. Dopiero ten sąd – wraz z aktami postępowania – przekazuje ją do Sądu Najwyższego. Tym samym skargę kasacyjną nie należy kierować bezpośrednio do Sądu Najwyższego.

Skarga kasacyjna – co dalej staje się wtedy niezwykle aktualnym pytaniem – nie musi zostać uwzględniona przez Sąd Najwyższy. Kiedy tak się stanie, skarżącemu właściwie nie przysługuje już żaden inny środek zaskarżenia, chyba że zaistnieją podstawy do wznowienia postępowania, a więc np. w sprawie pojawiają się nieznane wcześniej dowody. Po oddaleniu skargi kasacyjnej można jeszcze rozważyć – przykładowo – skargę do Trybunału Praw Człowieka, jednak postępowanie to ma nieco innych charakter, niż rozpatrywanie skargi kasacyjnej. 

Przeczytaj także: Wniosek o przyspieszenie rozpoznania sprawy. Omówienie i zasady

Skarga kasacyjna – to warto wiedzieć

Skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia w postępowaniu cywilnym. Wnosi się ją od prawomocnych orzeczeń do Sądu Najwyższego, ale za pośrednictwem tego sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie. Strona może skorzystać ze skargi kasacyjnej w ciągu dwóch miesięcy od dnia otrzymania orzeczenia wraz z uzasadnieniem. W przypadku organów uprawnionych do wniesienia skargi termin ten wynosi sześć miesięcy. Skargę kasacyjną zawsze należy oprzeć na podstawach wskazanych przez ustawodawcę w Kodeksie postępowania cywilnego. W przeciwnym wypadku w ogóle nie zostanie ona przyjęta do rozpoznania przez Sąd Najwyższy, nie mówiąc już o jej uwzględnieniu. Dlatego prawidłowe przygotowanie skargi kasacyjnej jest bardzo trudnym zadaniem, wymagającej sporej wiedzy prawniczej oraz doświadczenia w opracowywaniu tego typu pism procesowych.