Zakończenie i umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego. Najważniejsze informacje

Zakończenie i umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego to zdarzenia, które powodują zakończenie procedury, ale pociągają za sobą również różne skutki. Co warto o nich wiedzieć? Na to pytanie odpowie ekspert od restrukturyzacji, wyjaśniając przede wszystkim:

• jakie są podstawy zakończenia i umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego, 
• jakie skutki pociąga za sobą każda z tych decyzji, 
• czy umorzenie lub zakończenie restrukturyzacji zamyka drogę wyjścia z zadłużenia.

Zakończenie i umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego – to musisz wiedzieć:

• Każde postępowanie restrukturyzacyjne jest sformalizowaną procedurą, która może zostać zakończona lub umorzona jedynie w ściśle określonych przez ustawodawcę przypadkach.
• Postępowanie restrukturyzacyjne zostaje zakończone z dniem uprawomocnienia się zatwierdzeniem lub odmową układu. 
• Postępowanie restrukturyzacyjne umarza się, jeżeli jego prowadzenie zmierzałoby do m.in. pokrzywdzenia wierzycieli.

Spis treści: 

• Kiedy następuje zakończenie i umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego?
• Szczególne przypadki umorzenia restrukturyzacji
• Umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego – jakie dokumenty będą potrzebne?
• Umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego – co dalej?
• Inne możliwości wyjścia z zadłużenia
• Najważniejsze informacje o zakończeniu i umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego
• Q&A – najczęściej zadawane pytania

Każde postępowanie restrukturyzacyjne kiedyś się kończy. Może do tego dojść na dwa sposoby: poprzez zakończenie czynności, które – o ile układ został przyjęty i zatwierdzony – powoduje rozpoczęcie fazy wykonywania układu oraz poprzez jego umorzenia, oznaczające najczęściej fiasko całego przedsięwzięcia. Jednak nawet wówczas, gdy postępowanie restrukturyzacyjnego nie powiedzie się, nie należy rezygnować z poszukiwania sposobów skutecznego oddłużenia. Otóż jej umorzenie otwiera inne drogi do pozbycia się długów.

Kiedy następuje zakończenie i umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego?

Według przepisów Prawa restrukturyzacyjnego zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego wynika z wystąpienia jednego z dwóch zdarzeń: 

• zatwierdzenia przez sąd układu, 
• odmowy jego zatwierdzenia. 

Oczywiście zakończenie restrukturyzacji następuje wówczas, gdy postanowienia te staną się prawomocne. A więc nie zostaną zaskarżone bądź zażalenie zostanie oddalone przez sąd drugiej instancji.

Zobacz też: Nadzorca sądowy w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Funkcje i obowiązki

Natomiast umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego następuje w przypadkach, gdy: 

• prowadzenie postępowania zmierzałoby do pokrzywdzenia wierzycieli,
• dłużnik wniósł o umorzenie postępowania i zezwoliła na to rada wierzycieli,
• układ nie został przyjęty,
• uprawomocniło się postanowienie o ogłoszeniu upadłości dłużnika.

Wystąpienie którejkolwiek z tych okoliczności powoduje, że sąd ma obowiązek umorzyć postępowanie restrukturyzacyjne. Co istotne – omawianemu organowi przysługuje również takie prawo. Oznacza to, że decyzja o umorzeniu restrukturyzacji jest pozostawiona do uznania sądu. Chodzi tutaj o sytuacje, w których:

• z okoliczności sprawy, w szczególności z zachowania dłużnika, wynika, że układ nie zostanie wykonany,
• osoba zadłużona nie wykonuje poleceń sędziego-komisarza, a na umorzenie sprawy wyraziła zgodę rada wierzycieli.

Nie ma wątpliwości, że przesłanki te – podobnie, jak umorzenie restrukturyzacji z powodu „zmierzania” postępowania do pokrzywdzenia wierzycieli – mają charakter ocenny. Sąd więc musi przeprowadzić analizy dotyczące rozumienia znaczenia wymienionych tu podstaw, a następnie odnieść je do realiów konkretnej sprawy. Zawsze należy czynić to w sposób obiektywny.

Szczególne przypadki umorzenia restrukturyzacji

Wskazane powyżej lista przyczyn, ze względu na które następuje zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego, dotyczy wszystkich rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych. Jednocześnie ustawodawca przewidział szczególne przypadki, odnoszące się jedynie do określonych typów działań: 

• przyspieszone postępowanie układowe umarza się, gdy suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem,
• postępowanie układowe albo postępowanie sanacyjne umarza się, jeżeli dłużnik utracił zdolność do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu oraz zobowiązań, które nie mogą zostać objęte układem,
• postępowanie sanacyjne umarza się, kiedy brak jest realnych możliwości przywrócenia dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań.

Jak chodzi o drugą ze wskazanych tu przesłanek, ustawodawca w Prawie restrukturyzacyjnym wprowadził istotne z praktycznego punktu widzenia domniemanie. Otóż przyjmuje się, że dłużnik utracił zdolność do zaspokajania zobowiązań, jeżeli opóźnienie w ich wykonywaniu przekracza trzydzieści dni. Jednak domniemanie to ma charakter możliwy do obalenia, a więc można udowodnić, że pomimo takiego opóźnienia dłużnik ma zdolność do regulowania wskazanych zobowiązań.

Polecamy także: Upadłość konsumencka – ile trwa postępowanie?

Umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego – jakie dokumenty będą potrzebne?

Skoro umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego może nastąpić z różnych powodów, to zakres dokumentów, jakie trzeba przygotować, aby do niego doszło zależy od okoliczności leżących u podstaw decyzji o odwołaniu. Jak chodzi o najczęściej zdarzające się przypadki:

• nieprzyjęcie układu przez wierzycieli pozostaje właściwie oczywiste. Do stwierdzenia tego faktu dochodzi podczas posiedzenia wyznaczonego w celu rozpoznania układu. Oczywiście umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego na tej podstawie może wynikać z braku uzyskania odpowiedniej większości „za” układem, braku kworum podczas uchwalania, niezłożenia propozycji układowych,
• pokrzywdzenie wierzycieli może zostać stwierdzone przez sąd z urzędu. Zarówno na etapie rozpoznawania wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, jak i w trakcie samej procedury,
• wniosek dłużnika o umorzenie restrukturyzacji nie musi zawierać żadnego uzasadnienia. Nie jest konieczne, aby posiadała go także uchwała rady wierzycieli.

Umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego – co dalej?

Umorzenie postępowania sanacyjnego zawsze pociąga za sobą różnego rodzaju skutki. Zanim przejdziemy do ich przybliżenia, warto wspomnieć, że postanowienie sądu o umorzeniu restrukturyzacji może zostać zaskarżone do sądu wyższej instancji. Jednak zażalenie na postanowienie oddalające wniosek o odwołanie przysługuje wyłącznie wnioskodawcy. W każdym przypadku zażalić postanowienie w przedmiocie umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego można w ciągu dwóch tygodni.

Najważniejsze skutki umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego oraz jego zakończenia dotyczą majątku dłużnika. Kiedy do tego dojdzie, odzyskuje on prawo zarządu swoim majątkiem – oczywiście, jeżeli były ono ograniczone w czasie trwania restrukturyzacji. Jednak w układzie dłużnik i wierzyciele mogą zdecydować, że ograniczenia te zostaną rozciągnięte także na czas po zakończeniu postępowania restrukturyzacyjnego, a więc na okres wykonywania układu.

Przeczytaj również: 60 tys. dla małych gospodarstw na restrukturyzację. Poradnik

Umorzenie postępowania sanacyjnego powoduje skutki dotyczące postępowań wszczętych przez zarządcę, a niezakończonych przed tym zdarzeniem. 

Finalizacja postępowania restrukturyzacyjnego powinna spowodować niezwłoczne przekazanie dłużnikowi jego majątku, ksiąg i dokumentów. Sąd – w razie potrzeby – wydaje postanowienie o przymusowym odebraniu majątku. Jeżeli osoba zadłużona tego nie uczyni, zostanie on zlikwidowany, a więc po prostu sprzedany. Warto podkreślić, że to zadłużonego obciążają koszty przechowywania jego majątku po zakończeniu restrukturyzacji. Ich naliczanie rozpoczyna się po upływie terminu na jego odebranie.

Inne możliwości wyjścia z zadłużenia

Niepowodzenie restrukturyzacji nie oznacza oddłużenia. Tym samym przedsiębiorca powinien poszukać innych metod rozwiązania swoich trudności. W tym kontekście warto wiedzieć, że umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego pozwala na złożenie uproszczonego wniosku o:

• otwarcie postępowania sanacyjnego,
• ogłoszenie upadłości.

Z pierwszego ze wskazanych tu rozwiązań można skorzystać wówczas, gdy doszło do umorzenia przyspieszonego postępowania układowego albo postępowania układowego na podstawie:

• wniosku dłużnika i zezwolenia rady wierzycieli,
• nieprzyjęcia układu,
• niezłożenia przez dłużnika zmienionych propozycji układowych.

Natomiast prawo złożenia uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości przysługuje tym samym podmiotom, które mogą wnioskować o niewypłacalność na zasadach ogólnych. Przedmiotowy wniosek może zostać złożony w terminie przewidzianym do złożenia zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego albo postanowienie o odmowie zatwierdzenia układu.

Zainteresuj się: Jak długo syndyk zajmuje wynagrodzenie? Wyjaśnia ekspert

Najważniejsze informacje o zakończeniu i umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego

Postępowanie restrukturyzacyjne kończy się na mocy prawomocnego postanowienia o zatwierdzeniu układu lub o odmowie zatwierdzenia układu. Natomiast w zdecydowanie bardziej rozbudowany sposób ustawodawca określił przesłanki jego umorzenia, często konstruując je w sposób umożliwiający różnorodną ocenę. Zawsze postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu restrukturyzacji podlegają zaskarżeniu, a z możliwości tej warto korzystać przede wszystkim wówczas, gdy istnieją uzasadnione wątpliwości co do prawidłowości podjętej przez sąd decyzji. 

Jeżeli jednak okaże się, że rzeczywiście restrukturyzacja zakończyła się niepowodzeniem, często najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z uproszczonych wniosków o zainicjowanie innego postępowania, dostosowanego do okoliczności, w których znalazł się dłużnik.

Q&A – najczęściej zadawane pytania

1. Co oznacza zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego?

Zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego następuje w dwóch przypadkach:

• z uprawomocnieniem się postanowienia sądu zatwierdzającego układ,
• uprawomocnieniem się postanowienia sądu o odmowie zatwierdzenia układu. 

W pierwszym przypadku układ wchodzi w życie i rozpoczyna się etap jego wykonywania. W drugim przypadku następują standardowe skutki związane z zakończeniem restrukturyzacji bez zatwierdzenia układu, zwłaszcza w zakresie możliwości złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz odzyskania przez dłużnika prawa zarządu swoim majątkiem (jeżeli był go pozbawiony lub zostało mu ono ograniczone).

2. Co dalej po umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego?

Po umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik odzyskuje pełne prawo do zarządu swoim majątkiem. Ma on także możliwość złożenia uproszczonego wniosku sanacyjnego (jeżeli doszło do umorzenia przyspieszonego postępowania układowego albo postępowania układowego) albo uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości.

3. Jak można pozbyć się długów po umorzeniu lub zakończeniu restrukturyzacji?

Po zakończeniu lub umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik nadal dysponuje właściwie wszystkimi metodami na wyjście z zadłużenia. W praktyce jednak najczęściej jego sytuacja, chociażby przez upływ czasu i rosnące w związku z tym odsetki od zadłużenia jest dużo gorsza niż przed rozpoczęciem restrukturyzacji. Dlatego warto dokładać starań, aby zakończyła się ona sukcesem.

4. Jak wygląda uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości?

Zgodnie z Prawem restrukturyzacyjnym uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości powinien spełniać wymogi formalne pisma procesowego oraz zawierać żądanie ogłoszenia upadłości. Jest to więc ograniczenie do minimum wymogów stawianych wnioskowi upadłościowemu. Wynika to z faktu, że wszelkie materiały niezbędne do jego rozpoznania znajdują się w aktach postępowania restrukturyzacyjnego i po prostu mogą zostać wykorzystane na potrzeby rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości. Oczywiście jest złożenie jest prawem, ale nie obowiązkiem dłużnika. Powinien on rozważyć tę możliwość w perspektywie swojej sytuacji finansowej i ewentualnie posiadania innych możliwości oddłużenia.