Upadłość firmy a odprawa – kiedy i komu ona przysługuje?

Upadłość firmy a odprawa – jak prawo reguluje tę kwestię? Po ogłoszeniu upadłości firmy pracownikom należy się odprawa. To, komu i w jakiej wysokości się ona należy, wyjaśnia ekspert od spraw upadłościowych.

Spis treści:

1. Upadłość firmy a odprawa – kluczowe zasady
2. Czy przy upadłości firmy należy się odprawa?
3. Komu należy się odprawa?
4. Wypłata odprawy a upadłość
5. Upadłość firmy a odprawa – to warto zapamiętać! 

Dla wielu pracowników odprawa jest jednym z istotniejszych praw. Rekompensuje zwłaszcza rozwiązanie stosunku pracy w sytuacjach, do których w żaden sposób się nie przyczynili. Do takich z kolei należy upadłość. 

Zgodnie z prawem, jeżeli w związku z jej ogłoszeniem doszło do rozwiązania stosunku pracy, to jest to przyczyna nieleżąca po stronie pracownika. Tym samym nie powinien on ponosić żadnych dodatkowych – oczywiście poza samym faktem zwolnienia – konsekwencji rozwiązania stosunku pracy. W jaki więc sposób przedstawia się kwestia odprawy po upadłości pracodawcy? 

Upadłość firmy a odprawa – kluczowe zasady

Kiedy analizujemy temat: “upadłość firmy a odprawa”, najistotniejszą kwestią jest ustalenie, jakie skutki pociąga za sobą ogłoszenie upadłości firmy. A więc zakładu pracy – dla jej pracowników. Mówiąc najogólniej, w takich okolicznościach pracownicy muszą liczyć się z dużo mniejszym poziomem ochrony, niż ten, który przysługuje im przed wydaniem przez sąd postanowienia ogłaszającego upadłość przedsiębiorstwa. 

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy po ogłoszeniu upadłości pracodawca może:

• zwolnić pracownika znajdującego się w tzw. okresie ochronnym. A więc takiego, któremu brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku;
• zwolnić pracownika, który uzyskał prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;
• zwolnić pracownika w czasie jego urlopu, a także innej, usprawiedliwionej nieobecności w pracy – nawet wówczas, gdy nie upłynął jeszcze okres uprawniający pracodawcę do wypowiedzenia umowy o pracę bez wypowiedzenia;
• nie konsultować kwestii zwolnienia danego pracownika z właściwą zakładową organizacją związkową.

Po ogłoszeniu upadłości firmy przestają działać także inne, określone w szczególnych przepisach prawa, zasady ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę. Dopiero w tej perspektywie można udzielić odpowiedzi na pytanie, czy przy upadłości firmy należy się odprawa?

Czy przy upadłości firmy należy się odprawa?

Pomimo tego, że wraz z otwarciem postępowania upadłościowego pracodawcy wygasa szereg środków ochrony trwałości stosunku pracy jego pracowników, to i tak należy im się odprawa. W związku z tym analizując, jaka zależność zachodzi na linii upadłość firmy a odprawa dla pracowników, należy stwierdzić, że fakt upadłości niewiele tu zmienia. Pracownikom należy się odprawa na takich samych zasadach, jakby do ogłoszenia upadłości pracodawcy nie doszło.

W tej perspektywie warto pamiętać, że ogłoszenie upadłości nie oznacza automatycznego rozwiązania stosunku pracy z pracownikami zatrudnianymi przez upadłego dłużnika. Niekiedy – zwłaszcza, gdy np. dojdzie do zawarcia układu w upadłości. Może zdarzyć się, że w ogóle stosunek pracy nie zostanie z nimi rozwiązany. Podstawowym skutkiem upadłości jest przejście majątku – a zwłaszcza przedsiębiorstwa – dłużnika w skład masy upadłości, a tym samym pod zarząd syndyka. 

Podstawowym zadaniem syndyka jest spieniężenie majątku upadłego i pozyskanie w ten sposób środków na spłatę wierzycieli. Może się zdarzyć – i pod wieloma względami jest to rozwiązanie pożądane – że dojdzie do sprzedaży całości przedsiębiorstwa. Wówczas – co do zasady – nabywca automatycznie staje się nowym pracodawcą dla dotychczasowych pracowników. Jak więc ustalić, czy należy się odprawa przy upadłości firmy?

Komu należy się odprawa?

Upadłość zakładu pracy a odprawa to temat, który nie sposób rozpracować bez znajomości ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Jest to podstawowy akt normatywny, w którym ustawodawca określił komu należy się odprawa. 

Przepisy tej regulacji stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

• 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników;
• 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników;
• 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.

W tych okolicznościach – a więc, gdy mamy do czynienia ze zwolnieniem grupowym – odprawa należy się każdemu pracownikowi. Jej wysokość wynosi równowartość:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
• dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
• trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Odprawa – upadłość firmy nie jest tu wyjątkiem – niekiedy należy się także pracownikom przechodzącym na emeryturę lub rentę. Zgodnie z Kodeksem pracy przysługuje ona pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku z jego przejściem na rentę lub emeryturę. Tym samym tzw. odprawa emerytalna dotyczy tylko tych pracowników, którym przysługuje prawo do emerytury bądź renty. 

W każdym razie wysokość tego świadczenia wynosi równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia. Jednak w realiach spraw upadłościowych odprawa emerytalna będzie należeć się pracownikowi tylko wówczas, gdy jego stosunek pracy rzeczywiście ustanie z powodu jego przejścia na rentę lub emeryturę, a np. z powodu wypowiedzenia złożonego przez upadłego pracodawcę. 

Wypłata odprawy a upadłość

Otrzymanie prawa do odprawy w związku z upadłością otwiera problem wyegzekwowania tego świadczenia od upadłego pracodawcy. W końcu upadłość wiąże się ze złym – a niekiedy nawet bardzo złym – stanem ekonomicznym przedsiębiorstwa. Dlatego może się zdarzyć, że pracownicy po prostu nie otrzymają należności z tytułu odprawy, z powodu braku środków na ich pokrycie. 

Wierzytelności ze stosunku pracy – a do takich należy zaliczyć niewypłacone odprawy – są objęte postępowaniem upadłościowym. Co więcej, nie wymagają one zgłoszenia przez pracownika, a na listę wierzytelności są wpisywane z urzędu. Tym samym pracownik nie musi – choć oczywiście może – zgłaszać je syndykowi. Nie zmienia to jednak faktu, że omawiana tu zasada dotyczy jedynie wierzytelności ze stosunku pracy – a więc przykładowo wynagrodzenia, premii, nagród, odpraw itp. Jeżeli pracownik jest wierzycielem upadłego także z innego tytułu, podlega ogólnym zasadom, a więc w zdecydowanej większości przypadków powinien zgłosić swoją wierzytelność.  

Upadłość firmy a odprawa – to warto zapamiętać! 

Wraz z ogłoszeniem upadłości pracodawcy przez sąd wygasa szereg gwarancji, jakie zwyczajowo przysługują pracownikom. Zwłaszcza w zakresie ich ochrony przed zwolnieniem. Upadły pracodawca może więc np. zwolnić pracownika znajdującego się w okresie ochronnym czy w czasie jego urlopu bądź zwolnienia chorobowego. Jednak upadłość właściwie niczego nie zmienia w kwestii odprawy: należy się ona pracownikowi na takich samych zasadach, w jakich mógłby z niej skorzystać wówczas, gdyby nie doszło do ogłoszenia upadłości firmy. Tu trzeba pamiętać, że odprawa – co do zasady – jest świadczeniem należnym pracownikom przedsiębiorstw zatrudniających do najmniej 20 pracowników. Stąd tylko upadłość takich firm otwiera problem uzyskania odprawy, przez zwalnianych z tego tytułu.