Każda restrukturyzacja dotyczy przede wszystkim relacji pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami – stąd konieczność odpowiedniej reprezentacji ich interesów. Celowi temu służy przede wszystkim rada wierzycieli. Kiedy warto ją powołać?
Spis treści
- Rada wierzycieli – podstawowe informacje
- Ustanowienie rady wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym
- Ustanowienie rady wierzycieli w postępowaniu upadłościowym
- Rada wierzycieli – skład
- Kompetencje rady wierzycieli
- Zakończenie
W każdej restrukturyzacji i upadłości zachodzi konieczność uwzględnienia różnorodnych – i często sprzecznych – interesów dłużnika i wierzycieli, którzy jednocześnie również przeważnie reprezentują najróżniejsze interesy. Dlatego – zwłaszcza wówczas, gdy w sprawie występuje sporo wierzycieli o zróżnicowanych uprawnieniach – warto rozważyć powołanie rady wierzycieli. Jest to organ posiadający spory wpływ na bieg postępowania restrukturyzacyjnego oraz upadłościowego. Czym on się charakteryzuje?
Rada wierzycieli – podstawowe informacje
Rada wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym i upadłościowym jest organem postępowania, którego głównym zdaniem jest reprezentowanie interesów ogółu wierzycieli. Jednocześnie należy pamiętać, iż w żadnym z tych postępowań jej ustanowienie nie jest obligatoryjne. Zależy ono przede wszystkim od decyzji zgromadzenia wierzycieli. Jeżeli w postępowaniu nie doszło do powołania rady wierzycieli, jej uprawnienia wykonuje sędzia-komisarz. Jest on także uprawniony do ustanowienia rady wierzycieli, powoływania i odwoływania jej członków, a także sprawowanie nadzoru nad działalnością przedmiotowego organu.
Jednak zarówno przepisy Prawa restrukturyzacyjnego, jak i Prawa upadłościowego określają sytuacje, w których ustanowienie rady wierzycieli staje się obligatoryjne. Dzieje się tak wówczas, gdy wniosek o powołanie tego organu złożą wierzyciele dysponujący odpowiednią większością. Poza tym radę wierzycieli należy odróżnić od zgromadzenia wierzycieli, które zawsze stanowi obligatoryjny organ postępowania.
Zobacz także: Wniosek o restrukturyzację – omawiamy, co powinno się w nim znaleźć
Ustanowienie rady wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym
Zgodnie z przepisami Prawa restrukturyzacyjnego ustanowienie rady wierzycieli może nastąpić w:
- Przyspieszonym postępowaniu układowym;
- Postępowaniu układowym;
- Postępowaniu sanacyjnym.
W przypadku postępowania o zatwierdzenie układu funkcjonowanie rady wierzycieli wyklucza natura tej procedury. W końcu w postępowaniu o zatwierdzenie układu dłużnik samodzielnie zbiera głosy wierzycieli. Ustawodawca nie przewidział formalnego otwarcia tej procedury, co z kolei wyklucza funkcjonowanie rady wierzycieli.
Rada wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym jest ustanawiana przez sędziego-komisarza. Do jej powołania może dojść z urzędu lub na wniosek. W pierwszym przypadku sędzia-komisarz ma prawo ustanowić przedmiotowy organ „o ile uzna to za potrzebne”. Użycie przez ustawodawcę tej klauzuli generalnej prowadzi do szerokiego zakreślenia prawa sędziego-komisarza do ustanowienia rady wierzycieli.
W doktrynie najczęściej podnosi się, że podejmując decyzję w tym zakresie sędzia-komisarz powinien kierować się m.in. wartością majątku podlegającego restrukturyzacji; liczbą wierzycieli; stopniem skomplikowania sprawy czy możliwością wystąpienia konfliktów przy określaniu zasad restrukturyzacji zobowiązań dłużnika. Przy czym warto wskazać, że w praktyce niezwykle rzadko powołuje się radę wierzycieli z urzędu.
Polecamy też: Jakie są koszty restrukturyzacji? Odpowiada ekspert
Jednocześnie sędzia-komisarz ma obowiązek ustanowić – w ciągu tygodnia – radę wierzycieli wówczas, gdy wniosek w tym zakresie złoży:
- Dłużnik;
- Co najmniej trzech wierzycieli;
- Wierzyciel lub wierzyciele posiadający co najmniej trzy piąte sumy wierzytelności (przy czym do jej obliczenia nie bierze się pod uwagę niektórych typów wierzycieli)
Ustanowienie rady wierzycieli w postępowaniu upadłościowym
Rada wierzycieli w postępowaniu upadłościowym również ustanawiana jest przez sędziego-komisarza. Zresztą regulacje Prawa upadłościowego oraz Prawa restrukturyzacyjnego w omawianym tu zakresie są właściwie analogiczne. Dlatego bez ryzyka błędu tezy stawiane co do rady wierzycieli na gruncie jednego z tych postępowań mogą znaleźć zastosowanie także do drugiego.
Również w postępowaniu upadłościowym sędzia-komisarz może ustanowić radę wierzycieli na wniosek bądź z urzędu. Poza tym warto pamiętać, że do czasu zatwierdzenia listy wierzytelności, uprawnienia wierzycieli w sprawach dotyczących rady wierzycieli określa się na podstawie:
- Spisu wierzycieli załączonego przez dłużnika do wniosku o ogłoszenie upadłości;
- Spisu wierzytelności bezspornych przedstawionego na żądanie sędziego-komisarza przez syndyka, sporządzonego na podstawie ksiąg rachunkowych i innych dokumentów upadłego;
- Przedłożonych przez wierzycieli tytułów egzekucyjnych;
- Spisu wierzytelności sporządzonego w postępowaniu restrukturyzacyjnym.
Przeczytaj również: Plan restrukturyzacji – czym jest i co powinien zawierać?
Rada wierzycieli – skład
Po ustanowieniu rady wierzycieli kluczową kwestią pozostaje powołanie jej członków. Rada wierzycieli – Prawo upadłościowe oraz Prawo restrukturyzacyjne są tu jednoznaczne – może składać się z co do zasady pięciu członków oraz ich dwóch zastępców, powoływanych spośród wierzycieli biorących udział w postępowaniu. Członkowie rady wierzycieli pełnią swoje obowiązki osobiście lub przez powołanego pełnomocnika.
Oczywiście w radzie wierzycieli mają prawo zasiadać także wierzycieli będący osobami prawnymi lub jednostkami organizacyjnymi posiadającymi jedynie zdolność prawną. W takich przypadkach uprawnienia członka rady wypełniają osoby powołane do ich reprezentacji. W każdym jednak razie piastowanie funkcji w radzie wierzycieli ma charakter dobrowolny – a więc żaden wierzyciel nie może zostać zobowiązany do przyjęcia wyboru.
Poza tym regułą jest, że sędzia-komisarz nie ma obowiązku powołać w skład rady wierzyciela, który został wskazany przez wnioskodawcę. Wyjątek od tej reguły dotyczy sytuacji, w których z wnioskiem o powołanie do tego organu konkretnego podmiotu wystąpi wierzyciel (wierzyciele) dysponujący co najmniej piątą częścią sumy wierzytelności przysługujących wierzycielom będącym uczestnikami postępowania. Także w tym wypadku do obliczania tej większości nie wlicza się konkretnie wskazanych przez ustawodawcę typów wierzycieli.
Natomiast jeżeli dany członek rady wierzycieli nie wypełnia swoich obowiązków bądź czyni to w sposób nieprawidłowy, sędzia-komisarz ma uprawnienie do jego odwołania. Może do tego dojść z inicjatywy samego sędziego-komisarza bądź na wniosek – niemający jednak charakteru wiążącego – wierzyciela.
Kompetencje rady wierzycieli
Do najważniejszych kompetencji rady wierzycieli zalicza się:
- Udzielenie zezwolenia na dokonanie czynności, które mogą być przeprowadzone tylko za zgodą rady wierzycieli;
- Wyrażanie opinii w sprawach wskazanych przez sędziego-komisarza lub syndyka (w postępowaniach restrukturyzacyjnego przez nadzorcę sądowego/zarządcę lub dłużnika);
- Udzielanie pomocy syndykowi (w sprawach restrukturyzacyjnych nadzorcy sądowemu albo zarządcy) oraz kontrolowanie jego czynności;
- Badanie stanu funduszy masy sanacyjnej, układowej lub sanacyjnej.
Należy pamiętać, że rada wierzycieli zawsze ma obowiązek działań w interesie wszystkich wierzycieli, a nie przykładowo jedynie jej członków bądź określonych grup uczestników postępowania uprawnionych wobec restrukturyzowanego dłużnika. Reprezentowanie przez radę wierzycieli jedynie partykularnych interesów zawsze zagraża prawidłowemu przebiegu postępowania. Jednak przykładowo – rada wierzycieli w postępowaniu sanacyjnym może okazać się niezwykle przydatnym organem, zwłaszcza w przypadku rozbudowanych i skomplikowanych postępowań.
Zobacz też: Oddłużanie firmy krok po kroku. Omawiamy dostępne możliwości
Zakończenie
Ustanowienie rady wierzycieli – a więc organu postępowania, którego podstawowym zadaniem jest reprezentowanie interesów wszystkich wierzycieli – należy do kompetencji sędziego-komisarza. Powołanie tego organu może okazać się szczególnie przydatne w skomplikowanych sprawach, odnoszących się do majątku o stosunkowo dużej wartości czy też takich, w których występuje sporo wierzycieli, reprezentujących różnego rodzaju interesy. Przy czym rada wierzycieli nigdy nie zastępuje zgromadzenia wierzycieli, będącego obligatoryjnym organem każdego postępowania.