Restrukturyzacja zobowiązań może polegać na włączeniu wierzycieli do struktury korporacyjnej dłużnika. To właśnie temu służy konwersja wierzytelności na udziały lub akcje. Jak ją przeprowadzić? Wyjaśnia ekspert od spraw restrukturyzacyjnych.
Spis treści:
- Konwersja wierzytelności na udziały – podstawowe zasady
- Jak zaproponować konwersję wierzytelności na udziały lub akcje?
- Konwersja wierzytelności na kapitał zakładowy w postępowaniu restrukturyzacyjnym a wymagania Kodeksu spółek handlowych
- Konsekwencje podatkowe
- Zakończenie
W ramach postępowania restrukturyzacyjnego może dojść do oddłużenia przedsiębiorcy na wiele różnych sposobów. Jednym z nich – choć w praktyce nieco niedocenianym – jest konwersja wierzytelności na udziały lub akcje. W wielu przypadkach jest to metoda restrukturyzacji, która może przynieść naprawdę ciekawe rezultaty. Jak więc przeprowadzić taką konwersję? Warto wskazać na najważniejsze wymagania formalne tej operacji, gdyż wymagają one do swojej skuteczności sporej uwagi.
Konwersja wierzytelności na udziały – podstawowe zasady
Stosownie do art. 156 ust. 1 pkt 4 Prawa restrukturyzacyjnego konwersja wierzytelności na udziały lub akcje, określana także niekiedy „konwersją na kapitał zakładowy”, stanowi jedną z możliwość form restrukturyzacji zobowiązań dłużnika. Oczywiście ustawodawca nie stworzył ich zamkniętego, a jedynie przykładowy katalog, jednak wymienienie w nim konwersji świadczy o dużej doniosłości tego rozwiązania. Otóż jego zastosowanie powoduje, że wierzyciel wchodzi w strukturę korporacyjną restrukturyzowanego dłużnika. Zyskuje więc możliwość wpływania na jego decyzje – zwłaszcza biznesowe – a tym samym na bieżącą działalność przedsiębiorstwa.
Jeżeli autor propozycji układowych – którym najczęściej jest sam dłużnik – zdecyduje się na zaproponowanie w nich konwersji wierzytelności na udziały lub akcje, musi pamiętać o konieczności spełnienia szeregu warunków przeprowadzenia tej operacji, określonych nie tylko w przepisach Prawa restrukturyzacyjnego, ale również w innych aktach, zwłaszcza w Kodeksie spółek handlowych.
Przeczytaj też: Polityka Nowej Szansy – na czym ona polega? Najważniejsze informacje
Jak zaproponować konwersję wierzytelności na udziały lub akcje?
W każdym razie pierwszym krokiem do tego, aby konwersja wierzytelności na kapitał zakładowy mogła dojść do skutku, jest właściwe skonstruowanie propozycji układowych. W zakresie tym muszą one zawierać co najmniej sześć elementów:
- sumę, o jaką kapitał zakładowy ma zostać podwyższony, a w przypadku prostej spółki akcyjnej – liczbę akcji, które mają zostać wyemitowane;
- liczbę oraz wartość nominalną nowo ustanowionych udziałów lub akcji, lub też wartość, o którą następuje podwyższenie wartości nominalnej udziałów lub akcji już istniejących, a w przypadku akcji niemających wartości nominalnej – ich liczbę i cenę emisyjną;
- określenie, że objęcie udziałów lub akcji następuje z wyłączeniem prawa pierwszeństwa, lub poboru, przy czym wyłączenie prawa pierwszeństwa lub poboru następuje nawet wówczas, jeżeli takiej możliwości nie przewiduje umowa spółki lub statut;
- oznaczenie, czy akcje nowej emisji są na okaziciela, czy imienne;
- cenę emisyjną nowych akcji;
- datę, od której nowe akcje mają uczestniczyć w dywidendzie.
Zobacz również: Przewłaszczenie na zabezpieczenie a upadłość dłużnika. Omówienie
Nie ma przeszkód, aby propozycję układową, na mocy której ma zostać przeprowadzona konwersja wierzytelności na akcje, lub udziały w postępowaniu restrukturyzacyjnym wzbogacić o jeszcze inne, dodatkowe elementy. Natomiast w przypadku, gdy konwersja ta jest przedstawiana, jako jedna z wielu propozycji układowych, zawsze zachowuje swoją autonomię. Oznacza to, że sama propozycja konwersji zawsze musi składać się ze wskazanych powyżej elementów. Pozostałe zaś propozycje układowe należy sformułować tak, jak tego wymagają przepisy prawa dla przedstawianych w nich rozwiązań.
Konwersja wierzytelności na kapitał zakładowy w postępowaniu restrukturyzacyjnym a wymagania Kodeksu spółek handlowych
Propozycje układowe stają się obowiązującym układem tylko wówczas, gdy zostaną poparte przez odpowiednią liczbę wierzycieli oraz zaakceptowane przez sąd restrukturyzacyjny, który wydaje postanowienie w przedmiocie wniosku o zatwierdzenie układu, dokonując takiego zatwierdzenia lub odmawiając jego dokonania. Nie inaczej jest wówczas, gdy elementem propozycji układowych konwersja długu na udziały. Także w tym przypadku konieczne jest uzyskanie poparcia większości wierzycieli oraz zatwierdzenie przez sąd układu zawierającego omawiany tu mechanizm.
Polecamy także: Jaka jest odpowiedzialność prokurenta za brak złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości? Wyjaśniamy
Jednak nie rozwiązuje to innego problemu. Otóż procedura podwyższenia kapitału zakładowego – będącego podstawą także konwersji wierzytelności na udziały lub akcje – została kompleksowo uregulowana w Kodeksie spółek handlowych. Właściwie powszechnie przyjmuje się – także w orzecznictwie sądowym – że przyjęcie i zatwierdzenie przez sąd restrukturyzacyjny układu, w którym zawiera się konwersja wierzytelności na akcje lub udziały zastępuje czynności przewidziane przez Kodeks spółek handlowych, dotyczące zwłaszcza przeprowadzenia walnego zgromadzenia akcjonariuszy (wspólników) oraz treści wniosku o wpis podwyższenia do Krajowego Rejestru Sądowego. Sam wpis zaś następuje na mocy prawomocnego postanowienia sądu restrukturyzacyjnego zatwierdzającego układ, a mówiąc dokładniej jego odpisu.
Konsekwencje podatkowe
Konwersja wierzytelności na akcje lub udziały pociąga za sobą także skutki podatkowe. Jednak ich ustalenie w sposób abstrakcyjny nie jest zadaniem łatwym. Wynika to z faktu, że w sprawach podatkowych – jak nigdzie indziej – sprawdza się prawnicze powiedzenie „to zależy”. Rzeczywiście ustalenie podatkowych skutków konwersji wierzytelności na kapitał zakładowy w postępowaniu restrukturyzacyjnym wymaga szczegółowego przeanalizowania okoliczności konkretnego przypadku.
Otóż w ostatnich latach zmieniały się zarówno interpretacje podatkowe, jak i orzecznictwo sądów dotyczące omawianej tu kwestii. To z kolei – paradoksalnie – daje szerokie możliwości optymalizacji podatkowej, a tym samym po prostu uniknięcia płacenia należności na rzecz fiskusa z tytułu przedmiotowej operacji. W tym kontekście warto wspomnieć, że ewolucja w zapatrywaniach co do sposobu oceny podatkowej doniosłości konwersji wierzytelności na udziały lub akcje w postępowaniu restrukturyzacyjnym przebiegała od przyjęcia, iż operacja ta ma charakter niepieniężny, aż po uznanie jej pieniężnego charakteru.
Zainteresuj się: Opłata od wniosku o uzasadnienie – najważniejsze informacje
Zakończenie
Zatwierdzenie przyjętego przez wierzycieli układu, w którym przewidziano konwersję wierzytelności na akcję lub udziały restrukturyzowanego dłużnika oznacza wprowadzenie wierzycieli do struktury korporacyjnej dłużnika. Zyskują oni dzięki temu wpływ na bieg spraw przedsiębiorstwa. Pozwala im to nie tylko na odzyskanie swoich długów, ale jeszcze na zarobienie na restrukturyzacji. Jednak powodzenie konwersji zależy od ścisłego przestrzegania wymagań, jakie Prawo restrukturyzacyjne przewiduje dla tego rozwiązania. Chodzi tu zwłaszcza o spełnienie reguł analogicznych do podwyższenia kapitału zakładowego wskazanych w Kodeksie spółek handlowych.