Sąd upadłościowy i restrukturyzacyjny zawsze biorą udział w postępowaniach restrukturyzacyjnych lub upadłościowych. Co warto wiedzieć o zasadach ich funkcjonowania? Odpowiedzi na to pytanie udziela ekspert.
Spis treści
- Sąd upadłościowy i restrukturyzacyjny w strukturze sądownictwa
- Właściwość miejscowa oraz rzeczowa sądu upadłościowego i restrukturyzacyjnego
- Sąd upadłościowy i restrukturyzacyjny a sędzia-komisarz
- Podstawowe kompetencje sądu upadłościowego i restrukturyzacyjnego
- Zakończenie
Restrukturyzacja i upadłość są specyficznymi rodzajami postępowań. W ich przypadku element „sądowy” ściśle wiąże się z różnego rodzaju rozstrzygnięciami zapadającymi pomiędzy uczestnikami procedury, z udziałem jej organów pozasądowych. Zresztą w doktrynie prawa oraz w orzecznictwie sądowym nadal trwają spory co do ustalenia natury prawnej tych postępowań. Nie zmienia to faktu, że decydujące znaczenie w ich trakcie przypada sądowi upadłościowemu lub restrukturyzacyjnemu. Stąd warto zapoznać się z najważniejszymi zasadami ich funkcjonowania. Pomimo tego, że zostały one uregulowany w osobnych aktach normatywnych – a więc w Prawie upadłościowym oraz w Prawie restrukturyzacyjnym – łączy je wiele wspólnych cech.
Sąd upadłościowy i restrukturyzacyjny w strukturze sądownictwa
W pierwszej kolejności wypada zauważyć, że ani sąd upadłościowy, ani sąd restrukturyzacyjny nie są jakimiś wyodrębnionymi podmiotami w strukturze sądownictwa powszechnego, która obejmuje sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne oraz Sąd Najwyższy (pozostający jednak, co do zasady, poza zwyczajowym tokiem instancji). Sąd upadłościowy i restrukturyzacyjny w istocie stanowi wydział sądu rejonowego. Do jego kompetencji przekazano rozpoznawanie spraw uregulowanych w Prawie upadłościowym oraz w Prawie restrukturyzacyjnym. Często jest to jednocześnie sąd gospodarczy. Dokładne nazwy tych wydziałów mogą przybierać różnorodną postać. Spotyka się np. określenie „wydział do spraw gospodarczych”, czy też „wydział spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych”.
Zobacz też: Upadłość konsumencka bez majątku – czy jest to możliwe? Wyjaśniamy
Poza tym trzeba pamiętać, że sąd w sprawach restrukturyzacyjnych i upadłościowych bardzo często pełni funkcję – w sensie proceduralnym – zarówno sądu pierwszej, jak i drugiej instancji. Wynika to ze specyficznego systemu rozpoznawania środków zaskarżenia, zwłaszcza od orzeczeń wydanych przez sędziego-komisarza. W zdecydowanej większości przypadków nie powodują one przeniesienia sprawy do sądu wyższego rzędu (np. sądu okręgowego). Pozwala to na przyspieszenie rozpoznawania środków zaskarżenia.
We właściwości sądu upadłościowego i restrukturyzacyjnego pozostają przekazane mu przez ustawodawcę sprawy bez względu na wartość przedmiotu sporu. Jest to kolejna cecha odróżniająca funkcjonowanie sądu w tych sprawach od innego rodzaju procedur, gdzie to od wartości przedmiotu sporu w dużej mierze zależy to, jaki sąd będzie właściwy do rozpoznania danej kwestii.
Poza tym – co zdecydowanie odróżnia funkcjonowanie sądu upadłościowego i restrukturyzacyjnych od pozostałych organów władzy sądowniczej – ustawodawca w sprawach uregulowanych w Prawie upadłościowym oraz w Prawie restrukturyzacyjnym dopuścił możliwość nieformalnego kontaktowania się uczestników, a zwłaszcza pozasądowych organów postępowania, z sądem. Praktyka tego rodzaju kontaktów – telefonicznych, mailowych, czy za pomocą faksu – jest wręcz powszechnie wykorzystywana w przypadku upadłości oraz restrukturyzacji.
Właściwość miejscowa oraz rzeczowa sądu upadłościowego i restrukturyzacyjnego
Polskie prawo – wraz z regulacjami unijnymi – określa, że w sprawach upadłościowych oraz restrukturyzacyjnych właściwy jest sąd właściwy dla miejsca, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich. Ustawodawca domniemuje, że takim miejscem jest:
- Siedziba – w przypadku osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych posiadających jedynie zdolność prawną;
- Główne miejsce wykonywania działalności gospodarczej lub zawodowej – w przypadku osób fizycznych;
- W przypadku osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub zawodowej domniemywa się, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest miejsce jej zwykłego pobytu.
Jeżeli postępowanie upadłościowe lub restrukturyzacyjne zostało wszczęte w kilku sądach, prowadzi je ten z nich, który jako pierwszy wydał postanowienie o ich otwarciu.
Polecamy także: Status dużego przedsiębiorcy – jak go ustalić? Wyjaśniamy
Jednocześnie trzeba pamiętać, że sąd upadłościowy oraz sąd restrukturyzacyjny podejmuje decyzje jedynie w najważniejszych sprawach dotyczących przebiegu postępowań przekazanych do jego właściwości. Bieżący nadzór nad nimi powierzono sędziemu-komisarzowi.
Sąd upadłościowy i restrukturyzacyjny a sędzia-komisarz
Prawo upadłościowe oraz Prawo restrukturyzacyjne zawierają regulacje, które stanowią, że po otwarciu postępowań uregulowanych tymi ustawami czynności sądowe w ich ramach wykonuje sędzia-komisarz. Z jednej strony więc nadzoruje on bieg upadłości i restrukturyzacji, z drugiej zaś na bieżąco rozstrzyga pojawiające się kwestie oraz pełni szereg typowo organizacyjnych funkcji. Niekiedy sędzia-komisarz wykonuje także uprawnienia niektórych organów postępowania – zwłaszcza tych fakultatywnych jak rada wierzycieli. W każdym razie wykonując swoje kompetencje sędzia-komisarz ma prawa i obowiązki sądu i przewodniczącego. Jest to właściwie wspólne rozwiązanie dla Prawa restrukturyzacyjnego i Prawa upadłościowego.
W związku z charakterem czynności podejmowanych przez sędziego-komisarza to najczęściej z nim kontaktują się pełniący funkcję organów pozasądowych postępowania oraz jego uczestnicy. Jednocześnie sędzia-komisarz musi posiadać nie tylko rozległą wiedzę prawniczą, ale również ekonomiczną. W końcu właściwie każda sprawa upadłościowa lub restrukturyzacyjna dotyka realiów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Tu z kolei niezbędna jest znajomość realiów, w których funkcjonuje przedsiębiorca.
Przeczytaj również: Jaka jest kolejność zaspokajania wierzycieli? Kompletny poradnik
Sędzia-komisarz ma prawo podejmować swoje czynności jedynie w ramach trwającego postępowania. Jedynie wyjątkowo – w ściśle określonych przez ustawodawcę przypadkach – także po jego zakończeniu. Poza tym prawodawca wyłączył możliwość udziału sędziego-komisarza w składach orzekających rozpatrujących zażalenia od wydanych przez niego postanowień. Tym samym niedopuszczalna jest sytuacja, w której miałby brać on udział w kontroli swoich rozstrzygnięć.
Podstawowe kompetencje sądu upadłościowego i restrukturyzacyjnego
Biorąc pod uwagę specyfikę poszczególnych postępowań restrukturyzacyjnych oraz charakterystykę procedury upadłościowej, do najważniejszych – ale ujmowanych ogólnie, co należy podkreślić – kompetencji sądu restrukturyzacyjnego i upadłościowego można zaliczyć:
- Ogłoszenie upadłości lub otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego;
- Powołanie pozasądowych organów postępowania (np. nadzorcy układu, syndyka masy upadłości);
- Zwołanie – w określonych okolicznościach – zgromadzenia wierzycieli;
- Rozpoznawanie zażaleń na postanowienia sędziego-komisarza;
- Ustalenie wynagrodzenia i zwrotu wydatków syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy;
- Zatwierdzenie układu lub planu spłaty wierzycieli;
- Zakończenie lub umorzenie postępowania.
Co do zasady sąd upadłościowy i restrukturyzacyjny orzeka w składzie jednego sędziego zawodowego. Aczkolwiek Prawo upadłościowe oraz Prawo restrukturyzacyjne przewidują wyjątki od tej reguły. Należy do nich, chociażby rozpoznawanie wniosku o ogłoszenie upadłości czy zażaleń od orzeczeń sędziego-komisarza, co z praktycznego punktu widzenia jest niezwykle istotną kompetencją, z której korzysta zarówno sąd upadłościowy, jak i sąd restrukturyzacyjny.
Zainteresuj się: Test prywatnego inwestora i wierzyciela. Co to jest i na czym polega?
Zakończenie
Podstawowym zadaniem sądu upadłościowego oraz restrukturyzacyjnego – a więc wydziałów sądów rejonowych, do których właściwości przekazano rozstrzyganie spraw z zakresu Prawa upadłościowego oraz Prawa restrukturyzacyjnego – jest rozstrzyganie najważniejszych kwestii związanych ze sprawą upadłościową bądź restrukturyzacyjną, np. odnośnie ich otwarcia, zakończenia, czy zatwierdzenia układu. Natomiast bieżące kierowanie tymi procedurami zostało przez ustawodawcę powierzone sędziemu-komisarzowi. Nie zmienia to jednak faktu, że sąd upadłościowy i restrukturyzacyjny mają kluczowe znaczenie dla skutecznego przeprowadzenia upadłości lub restrukturyzacji.
Specjalizujemy się w restrukturyzacji spółek i firm w całej Polsce!
Restrukturyzacja Warszawa | Restrukturyzacja Kraków | Restrukturyzacja Szczecin | Restrukturyzacja Katowice | Restrukturyzacja Wrocław | Restrukturyzacja Lublin | Restrukturyzacja Poznań | Restrukturyzacja Gdańsk | Restrukturyzacja Kielce | Restrukturyzacja Rzeszów | Restrukturyzacja Gdynia | Restrukturyzacja Bydgoszcz | Restrukturyzacja Częstochowa | Restrukturyzacja Łódź | Restrukturyzacja Toruń | Restrukturyzacja Opole | Restrukturyzacja Białystok | Restrukturyzacja Gliwice | Restrukturyzacja Siedlce | Restrukturyzacja Płock | Restrukturyzacja Zabrze | Restrukturyzacja Lubin | Restrukturyzacja Limanowa
