Sędzia-komisarz jest sądowym organem postępowania restrukturyzacyjnego oraz upadłościowego, odpowiedzialnym za bieżące kierowanie sprawą. W artykule prezentujemy dokładną analizę jego roli w tych postępowaniach.
Spis treści
- Sędzia-komisarz – najważniejsze informacje
- Sędzia-komisarz w postępowaniu restrukturyzacyjnym
- Sędzia-komisarz w postępowaniu upadłościowym
- Zakończenie
Właściwie każde postępowanie restrukturyzacyjne oraz upadłościowe toczy się pod nadzorem sądu. Co prawda w sprawach restrukturyzacyjnych nadzór ten przybiera różne formy, w zależności od rodzaju wybranego postępowania, jednak najczęściej zadnie to przyda sędziemu-komisarzowi. Od jego decyzji oraz aktywności w dużej mierze zależy bieg restrukturyzacji i upadłości. Kim więc jest sędzia-komisarz i jakie są jego najważniejsze zadania?
Sędzia-komisarz – najważniejsze informacje
Sędzia-komisarz jest sądowym organem postępowania restrukturyzacyjnego oraz upadłościowego. Zwłaszcza w zakresie postępowań restrukturyzacyjnych kompetencje sędziego-komisarza różnią się między sobą i są uzależnione przede wszystkim od tego, z jakim dokładnie rodzajem sprawy restrukturyzacyjnej mamy do czynienia.
Nie zmienia to jednak faktu, że zarówno w restrukturyzacji, jak i upadłości sędzia-komisarz odpowiada za nadzór nad bieżącym tokiem postępowania oraz podejmuje najważniejsze decyzje z punktu widzenia jego biegu. W związku z tym jego podstawowym zadaniem jest czuwanie nad zgodnością z prawem całej procedury.
Sędziego-komisarza wyznacza – odpowiednio – sąd restrukturyzacyjny, uwzględniając wniosek o rozpoczęcie postępowania restrukturyzacyjnego lub sąd upadłościowy, ogłaszając upadłość. Co do zasady do tych sądów służą zażalenia na określone postanowienia sędziego-komisarza. W bardziej skomplikowanych sprawach może mieć on również swojego zastępcę. Zastępcy – pod nieobecność sędziego-komisarza lub w razie niemożności sprawowania przez niego funkcji – przysługują właściwie wszystkie uprawnienia omawianego tu organu postępowania.
Przeczytaj także: Syndyk – kto to jest i czym się zajmuje? Wyjaśnia ekspert
Sędzia-komisarz w postępowaniu restrukturyzacyjnym
Zgodnie z Prawem restrukturyzacyjnym sprawy w postępowaniu restrukturyzacyjnym rozpoznaje sąd restrukturyzacyjny. Jest nim sąd rejonowy – sąd gospodarczy. W sprawach tych sąd orzeka w składzie jednego sędziego. Jednak od zasady tej istnieje szereg wyjątków, chociażby dotyczących rozpoznawania zażaleń na postanowienia sędziego-komisarza. Wówczas właściwy jest skład trzech sędziów zawodowych. Warto wspomnieć, że po otwarciu restrukturyzacji ani sędzia-komisarz, ani jego zastępca nie mogą wchodzić w skład sądu.
Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego oznacza początek działalności sędziego-komisarza, który od tego momentu podejmuje czynności sądowe w sprawie. Nie oznacza to jednak, że sędzia-komisarz występuje w każdej sprawie restrukturyzacyjnej. Powołuje się go w przyspieszonym postępowaniu układowym, postępowaniu układowym oraz sanacyjnym.
Sędzia-komisarz w postępowaniu restrukturyzacyjnym jest uprawniony m.in. do:
- Kierowania tokiem postępowania restrukturyzacyjnego;
- Ustanowienia rady wierzycieli
- Zwołania posiedzenia rady wierzycieli;
- Sprawowania nadzoru nad czynnościami nadzorcy sądowego oraz zarządcy;
- Zwracania uwagi na popełnione przez nich uchybienia;
- Oznaczania czynności nadzorcy i zarządcy, których wykonanie bez jego zgody lub zgody rady wierzycieli jest niedopuszczalne;
- Rozpoznania sprzeciwu wierzyciela co do pominięcia jego wierzytelności w spisie;
- Wydania na zgromadzeniu wierzycieli postanowienia w przedmiocie przyjęcia układu;
- Rozpoznania wniosku wierzyciela o zwolnienie od kosztów, przywrócenie terminu czy przydzielenie pełnomocnika z urzędu.
Nie ma więc wątpliwości, że w toku sprawy restrukturyzacyjnej sędzia-komisarz oraz zarządca i nadzorca muszą pozostawać w bieżącym kontakcie. Ustawodawca zdecydowanie ułatwił im to zadanie, zezwalając na komunikację także za pomocą telefonu, faksu czy poczty elektronicznej. Z pewnością jest to przykład odstępstwa od ogólnej zasady komunikowania się z sądem jedynie drogą oficjalną.
Sędzia-komisarz pełni swoją funkcję do dnia zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego albo uprawomocnienia się postanowienia o jego umorzeniu. Nieco inaczej zagadnienie to przedstawia się wówczas, gdy zostanie złożony wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego albo o ogłoszenie upadłości restrukturyzowanego dłużnika. Wówczas sędzia-komisarz pełni swoją funkcję aż do ostatecznego rozpoznania tych wniosków.
Warto przeczytać: Przedsądowe wezwanie do zapłaty. Kiedy należy je wysłać?
Sędzia-komisarz w postępowaniu upadłościowym
Sędzia-komisarz w postępowaniu upadłościowym pełni analogiczną funkcję do sędziego-komisarza w restrukturyzacji. Także w tym przypadku ustawodawca dopuszcza powołanie zastępcy-sędziego komisarza, który pełni funkcję, gdy ten jest przeszkolony. Zgodnie z Prawem upadłościowym po ogłoszeniu upadłości dłużnika sędzia-komisarz jest uprawniony do wykonywania wszystkich czynności postępowania upadłościowego.
Oczywiście zasada ta nie ma charakteru absolutnego, a w praktyce można by wskazać szereg wyjątków od niej. Stąd należałoby raczej powiedzieć, że w upadłości czynności sądowe wykonuje sędzia-komisarz, z wyjątkiem tych, które zostały wprost zastrzeżone właściwości sądu upadłościowego.
W każdym razie do najważniejszych uprawnień sędziego-komisarza w postępowaniu upadłościowym zalicza się przede wszystkim:
- Kierowanie tokiem postępowania upadłościowego;
- Sprawowanie nadzoru nad czynnościami syndyka;
- Oznaczenie czynności, których wykonanie przez syndyka możliwe jest tylko po uzyskaniu zezwolenia sędziego-komisarza lub rady wierzycieli;
- Zwracanie uwagi syndykowi na popełnione przez niego uchybienia;
- Ustanowienie rady wierzycieli oraz powołanie jej członków;
- Zwołanie zgromadzenia rady wierzycieli i przewodniczenie mu;
- Stosowanie wobec upadłego środków przymusu;
- Prowadzenie na wniosek syndyka postępowania dowodowego;
- Zatwierdzenie warunków przetargu lub aukcji.
Również w ramach postępowania upadłościowego sędziemu-komisarzowi oraz syndykowi przysługuje możliwość porozumiewania się za pomocą nowoczesnych technologii, co zdecydowanie ułatwia każdemu z nich wykonywanie obowiązków nałożonych przez ustawodawcę. Dlatego w praktyce bardzo często wykorzystuje się te możliwości.
Zobacz także: Postępowanie układowe – na czym ono polega? Odpowiada specjalista
Sędzia komisarz a referendarz sądowy
Warto także podkreślić, że ustawodawca w Prawie upadłościowym zezwolił, aby funkcję sędziego-komisarza pełnił referendarz sądowy. W takich jednak przypadkach referendarz ma węższe kompetencje niż sędzia pełniący funkcję sędziego-komisarza. Wówczas referendarz sądowy nie jest uprawniony do:
- Postanowienia, aby upadły będący osobą fizyczną lub członkowie organu upadłego nie opuszczali terytorium Polski;
- Stosowania środków przymusu wobec upadłego ukrywającego swój majątek lub niewykonującego ciążących na nim obowiązków;
- Rozstrzygania wątpliwości dotyczących tego, które z przedmiotów należących do upadłego wchodzą w skład masy upadłości;
- Rozpoznania wniosku o wyłączenie z masy upadłości;
- Rozpoznania sprzeciwu oraz odstąpienia od przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka lub opinii biegłego, jeżeli świadek złożył zeznania albo biegły sporządził opinię w innym postępowaniu toczącym się przed sądem, sądem polubownym lub organem administracji;
- Wyłączenia z masy upadłości składników majątku, których nie można zbyć w postępowaniu upadłościowym;
- Rozpoznawania zarzutów przeciwko planowi podziału.
Decyzje w tych sprawach zamiast sędziego-komisarza podejmuje wyznaczony sędzia.
Zobacz koniecznie: Jak skarga pauliańska chroni wierzycieli? Wyjaśniamy!
Zakończenie
Sędzia-komisarz jest sądowym organem postępowania upadłościowego oraz restrukturyzacyjnego. Wyznacza go sąd otwierający restrukturyzację lub ogłaszający upadłość dłużnika. Podstawowym zadaniem sędziego-komisarza jest bieżący nadzór nad tokiem tych postępowań, zwłaszcza poprzez wykonywanie różnego rodzaju uprawnień w stosunku do czynności podejmowanych przez syndyka, nadzorcę sądowego lub zarządcę. Mandat sędziego-komisarza co do zasady wygasa wraz z zakończeniem sprawy restrukturyzacyjnej lub upadłościowej, a od jego decyzji najczęściej przysługują zażalenia do sądu.
