Dostępne dane pokazują, że branża rolnicza znajduje się w kryzysie a zadłużenie rolników stale rośnie. Jakie są podstawowe przyczyny i w jaki sposób na nie odpowiedzieć?
Spis treści:
- Zadłużenie rolników – źródła problemu
- Dane z Krajowego Rejestru Długów nie pozostawiają wątpliwości
- Pandemia COVID-19 a rolnictwo
- Pomoc dla rolnika – z czego można skorzystać?
- Restrukturyzacja gospodarstwa rolnego – kiedy warto po nią sięgnąć?
- Zakończenie
Jeżeli najnowsze wiadomości rolnicze bardzo często dotyczą trudności ekonomicznych, z jakimi muszą mierzyć się rolnicy – jasne jest, że sytuacja branży jest daleka od optymalnej. Oczywiście przyczyny takiego stanu rzeczy są różnorodne i często uzależnione od uwarunkowań regionalnych. Jednak faktem jest, że wzrasta zarówno liczba zadłużonych rolników, łączna suma, którą są oni winni, jak i czas spłaty należności.
Dlatego poszukiwanie właściwych sposobów oddłużenia gospodarstw rolnych jest pilnym zadaniem właściwie dla całej branży. W tym kontekście należy wskazać, że do podstawowych rozwiązań prawie zawsze należy skorzystanie ze środków pomocy dedykowanych zadłużonym rolnikom lub z rozwiązań Prawa restrukturyzacyjnego. O czym trzeba pamiętać, podejmując decyzję w tym zakresie?
Przeczytaj też: Oddłużanie gospodarstw rolnych 2021. Poradnik
Zadłużenie rolników – źródła problemu
Dane statystyczne wskazują, że zadłużenie rolników staje się coraz poważniejszym problemem. Oczywiście źródeł takiego stanu rzeczy można by wskazać co najmniej kilka. Jednak bez wątpienia do najważniejszych należą typowe dla tej branży ryzyka. A więc przede wszystkim:
- Zmienność i losowość warunków atmosferycznych;
- Niskie ceny skupu;
- Konkurencja z rynkami zagranicznymi;
- Trudności w modernizacji gospodarstwa;
- Ogólna sytuacja gospodarcza (np. inflacja).
Poza tym należy pamiętać, że rolnictwo w Polsce to duży i mocno zróżnicowany sektor. Z tego względu kwestie zadłużenia wśród rolników należy rozpatrywać przede wszystkim z indywidualnej perspektywy poszczególnych gospodarstw rolnych. W końcu w zupełnie inny sposób wygląda sytuacja rolnika prowadzącego niewielkie gospodarstwo, niż tego, który gospodaruje na kilkuset hektarach. To z kolei przekłada się na możliwości oddłużenia biznesu prowadzonego w branży rolniczej. Chociażby w perspektywie szans na pozyskanie właściwego finansowania.
Dane z Krajowego Rejestru Długów nie pozostawiają wątpliwości
Poziom zadłużenia w rolnictwie świadczy o tym, że coraz więcej rolników potrzebuje pomocy w wyjściu z kryzysu zadłużenia. Dobrą ilustracją takiego stanu rzeczy mogą okazać się dane z Krajowego Rejestru Długów. Według nich na koniec maja widniało w nim blisko 4,5 tys. zadłużonych rolników. A od tego czasu sytuacja z pewnością uległa dalszemu pogorszeniu. To z kolei oznacza pogłębianie się niekorzystnych zjawisk dotyczących sytuacji w rolnictwie, jakie można zaobserwować od kilku lat.
Jednocześnie z punktu widzenia perspektyw dla rynku rolniczego najpoważniejszym wyzwaniem pozostaje wydłużenie się okresu, o jaki rolnicy zalegają z regulowaniem wierzytelności. Sięga on już przeszło 800 dni, co z kolei oznacza pogłębianie się trudności finansowych.
Niejako drugą stroną tego medalu są zwiększające się problemy wierzycieli z odzyskaniem zadłużenia. Z tego względu możemy mieć do czynienia zarówno z przyrostem ilości wszczynanych w związku z tym spraw sądowych, jak i próbą inicjowania postępowań restrukturyzacyjnych. W końcu należy pamiętać, że w określonych sytuacjach także wierzycielom przysługuje prawo wnioskowania o wszczęcie procedury restrukturyzacyjnej wobec rolnika.
Zobacz również: Na czym polega restrukturyzacja gospodarstw rolnych? Omówienie
Pandemia COVID-19 a rolnictwo
Wobec tego trudno nie postawić pytania, na ile trwająca pandemia koronawirusa wywołującego chorobę COVID-19 wpłynęła na sytuację rolnictwa, a tym samym na poziom zadłużenia prowadzących gospodarstwa rolne. W istocie to bardzo skomplikowany problem. Wystarczy wskazać, że praktyczne zamknięcie szeregu gałęzi gospodarki – zwłaszcza branży restauracyjnej i hotelarskiej, a także szeregu usług związanych z turystyką – w naturalny wręcz sposób obniżyło popyt na produkty rolne.
Jednocześnie jednak – zwłaszcza w początkowym okresie pandemii oraz w czasie jej największego nasilenia – wiele osób gromadziło większe niż w normalnych warunkach zapasy żywności. Z pewnością stanowiło to chociaż częściowe zbilansowanie strat wynikających, chociażby z zamknięcia gastronomii. Poza tym należy podkreślić, że właściwie nadal występują problemy z eksportem żywności – zwłaszcza poza granice Unii Europejskiej.
Stąd bilans pandemii dla rolnictwa nie jest oczywisty, aczkolwiek trudno uznać, że czas ten sprzyja prowadzącym biznes rolniczy. W perspektywie sygnalizowanych powyżej trudność z zadłużeniem właściwie jasne jest, że potrzebna jest kompleksowa pomoc dla rolnictwa.
Pomoc dla rolnika – z czego można skorzystać?
Oczywiście oddłużenie gospodarstwa rolnego może nastąpić na wiele różnych sposobów. Jednakże w sytuacji, gdy rolnik zmaga się z kryzysem zadłużenia, w pierwszej kolejności należy przeanalizować zasadność skorzystania z mechanizmów wynikających z ustawy o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne. W świetle przepisów tego aktu prawnego zadłużony rolnik może skorzystać z:
- Bankowych kredytów restrukturyzacyjnych z dopłatami do oprocentowania ze środków pozostających w dyspozycji Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
- Pożyczki na spłatę zadłużenia udzielonej przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
- Gwarancji spłaty bankowych kredytów restrukturyzacyjnych udzielanych przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.
Oczywiście sięgnięcie po każde z tych rozwiązań wymaga spełnienia szczegółowych przesłanek. Wśród nich jedną z kluczowych jest prowadzenie działalności rolniczej co najmniej przez trzy lata. Poza tym wnioskodawca ma obowiązek sporządzenia i przedstawienia planu restrukturyzacji gospodarstwa rolnego, który musi zostać zaakceptowany przez właściwy wojewódzki ośrodek doradztwa rolniczego.
Stąd też pomoc dla rolnika zawsze musi zostać dobrze przemyślana i poprzedzona szczegółową analizą przyczyn sytuacji, w jakiej znalazł się prowadzący działalność w omawianej tu branży. Bez tego może okazać się, że zadłużony rolnik pochopnie sięgnie po kredyty bądź pożyczki, gdy tymczasem najodpowiedniejsze będzie np. przeprowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego.
Sprawdź także: Restrukturyzacja – wyjaśniamy co to jest i jakie są jej rodzaje
Restrukturyzacja gospodarstwa rolnego – kiedy warto po nią sięgnąć?
W czasie, gdy sytuacja rolnictwa w Polsce daleka jest od zadowalającej, coraz więcej rolników zastanawia się nad sensownością skorzystania z któregoś z postępowań uregulowanych w Prawie restrukturyzacyjnym. Jednak wówczas pojawiają się problemy, przed którymi staje właściwie każdy przedsiębiorca zainteresowany postępowaniem restrukturyzacyjnym. Są nimi w pierwszym rzędzie wybór najlepszego dla danej sytuacji rodzaju postępowania oraz adekwatnych metod restrukturyzacji.
Również w tym obszarze niezbędne jest przeprowadzenie szczegółowych analiz – prawnych oraz ekonomicznych – które pozwolą na podjęcie właściwiej decyzji. Oczywiście zawsze tego rodzaju analizy muszą być ściśle związane z realiami prowadzenia każdego z postępowań restrukturyzacyjnych.
Zakończenie
Wśród różnych rodzajów działalności obarczonych sporym ryzykiem ważne miejsce zajmuje rolnictwo. Polska nie jest tu wyjątkiem. Wśród jednego z ważniejszych źródeł obecnego kryzysu, w którym branża ta znalazła się w obecnym roku, z pewnością głównym są niesprzyjające warunki atmosferyczne, z którymi mieliśmy do czynienia w wielu regionach Polski. W tym kontekście warto pamiętać o możliwościach oddłużenia gospodarstwa rolnego.
W tym przede wszystkim o instrumentach wsparcia dedykowanych zadłużonym rolnikom oraz o postępowaniach restrukturyzacyjnych. Wybór właściwej ścieżki wyjścia z kryzysu zadłużenia wymaga przeprowadzenia szeregu analiz, a zwłaszcza wzięcia pod uwagę specyficznych uwarunkowań danego przypadku.