Agrobiznes w dużej – jeżeli nie w zdecydowanej – mierze zależy od czynników zewnętrznych, na które rolnicy nie mają praktycznie żadnego wpływu. Zwłaszcza od pogody. Dlatego warto na bieżąco śledzić programy pomocowe, które mogą być świetnym wsparciem przy realizacji rozwoju gospodarstwa. Jakie są najważniejsze informacje o tym programie? Przypomina je ekspert.
Spis treści
- Dostępne możliwości restrukturyzacji gospodarstwa rolnego
- Restrukturyzacja małych gospodarstw – warunki udziału
- Najważniejsze zmiany, jakie zaszły w programie
- Restrukturyzacja małych gospodarstwa – na co można przeznaczyć pieniądze?
- Inne możliwości pomocy dla rolników
- Zakończenie – jak zrestrukturyzować gospodarstwo rolne?
Program „Restrukturyzacja małych gospodarstw rolnych 2021” cieszył się sporym zainteresowaniem wśród rolników. A zwłaszcza tych, którzy mają zamiar przeprowadzić różnego rodzaju inwestycje w swoich gospodarstwach. Warto pamiętać o najważniejszych założeniach tego programu oraz – biorąc pod uwagę harmonogram naboru, który został już zakończony – warunki jego realizacji przez beneficjentów. Poza tym zawsze rolnicy borykający się z jakimikolwiek trudnościami powinni brać pod uwagę także przeprowadzenie restrukturyzacji swojego biznesu. Może to okazać się najlepszym wyjściem z kryzysu zadłużenia. Najważniejsze informacje w tym zakresie podajemy w poniższym tekście.
Dostępne możliwości restrukturyzacji gospodarstwa rolnego
System małych gospodarstw – 2022 rok i ostatnie kilkanaście miesięcy jedynie potwierdzają tę tezę – jest charakterystyczny dla struktury polskiego rolnictwa. Jednak w istocie rzeczy wielkość gospodarstwa ma drugorzędne znaczenie w przypadku konieczności przeprowadzenia jego restrukturyzacji. Gospodarstwo rolne może zostać wyprowadzone z zadłużenia na dwa podstawowe sposoby:
- poprzez wdrożenie procedury restrukturyzacyjnej wynikającej z przepisów ustawy – Prawo restrukturyzacyjne;
- poprzez skorzystanie z różnorodnych środków pomocowych, oferowanych, chociażby przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa czy Ministerstwo Rolnictwa;
Wobec tego warto pamiętać, że program restrukturyzacja małych gospodarstw 2020 oraz jego kolejne edycje nie są jedyną możliwością na wyjście z zadłużenia przez prowadzącego działalność rolniczą. Równie dobrym, a nawet lepszym rozwiązaniem, może okazać się wdrożenie postępowanie restrukturyzacyjnego w sensie nadanym temu pojęciu przez Prawo restrukturyzacyjne. Tego rodzaju procedurę może zainicjować dłużnik, który popadł w stan niewypłacalności – co oznacza, iż utracił już zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych – lub zagrożenia niewypłacalnością. Restrukturyzację przeprowadza się w następujących postępowaniach restrukturyzacyjnych:
- postępowaniu o zatwierdzenie układu;
- przyspieszonym postępowaniu układowym;
- postępowaniu układowym;
- postępowaniu sanacyjnym.
Dłużnik zainteresowany restrukturyzacją musi wybrać jedno z tych postępowań, przy czym jedynie pierwsze z nich może się rozpocząć bez wydawania przez sąd postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego. W pozostałych przypadkach takie postanowienie jest niezbędne, co oznacza konieczność sporządzenia wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego. Warto podkreślić, że celem każdej procedury restrukturyzacyjnej jest zawarcie układu przez dłużnika z wierzycielami. Dokument ten normuje zasady spłaty zobowiązań, przeważnie przewidując np. odroczenie terminów płatności, rozłożenie zaległości na raty, a nawet ich częściowe umorzenie.
Wsparcie finansowe dla rolników: kluczowe programy pomocowe
Natomiast, jak chodzi o środki dystrybuowane dla rolników przez różnego rodzaju organy państwowe, na uwagę zasługują następujące programy:
- Restrukturyzacja małych gospodarstw rolnych. Jest to jeden z najpopularniejszych w Polsce programów pomocowych, w ramach których osoba prowadząca działalność rolniczą może pozyskać nawet 60 tys. zł na różnego rodzaju działania modernizacyjne;
- Rozwój małych gospodarstw. Program ten pozwala na pozyskanie środków, które mogą zostać przeznaczone na inwestycje budowlane, wyposażenie budynków lub budowli, zakup nowych maszyn, urządzeń i sprzętu, w tym sprzętu komputerowego, a także na wartości niematerialne i prawne. Restrukturyzacja gospodarstwa w ramach przedmiotowego programu powinna dotyczyć obszaru produkcji rolnej lub produkcji rolnej i przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytworzonych w gospodarstwie metodami innymi niż ekologiczne lub produkcji ekologicznej lub produkcji ekologicznej i przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie metodami ekologicznymi.
- System małych gospodarstw. Jest to program wynikający z prawa unijnego, który – jak definiuje go Komisja Europejska – stanowi uproszczoną interwencję z zakresu wsparcia dochodu rolników w ramach wspólnej polityki rolnej. Maksymalny poziom płatności przekazywanej w tym trybie nie może przekroczyć pułapu 1 250 euro.
Restrukturyzacja małych gospodarstw – warunki udziału
Restrukturyzacja małych gospodarstw, to program, którego dysponentem jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Co prawda nabór wniosków do tego programu zakończył się 30 czerwca br. Warto jednak warto najważniejsze elementy tego rodzaju pomocy, która jak się okazuje, cieszyła się sporym zainteresowaniem wśród rolników.
Podstawowym warunkiem, od którego uzależniono możliwość uczestnictwa w programie Restrukturyzacji małych gospodarstw, było bycie posiadaczem samoistnym lub zależnym:
- gospodarstwa rolnego, obejmującego co najmniej 1 ha gruntów ornych, sadów, łąk trwałych, pastwisk trwałych, gruntów rolnych zabudowanych, gruntów pod stawami lub gruntów pod rowami, lub
- nieruchomości służącej do prowadzenia produkcji w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej, położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którego wielkość ekonomiczna jest mniejsza, niż 13 tys. euro.
Oczywiście to tylko podstawowe warunki. Spośród pozostałych warto przypomnieć, że rolnik aplikujący do programu miał obowiązek przedstawić biznesplan dotyczący rozwoju swojego gospodarstwa wraz ze zobowiązaniem do jego realizacji. Poza tym wnioskodawca musiał wykazać, iż prowadzi działalność rolniczą w celach zarobkowych. A więc, że osiągał z niej minimum 25% swoich dochodów i nie prowadził jej w celach naukowo-badawczych.
Zobacz również: Rosnące zadłużenie rolników w 2021 roku – analiza sytuacji
Najważniejsze zmiany, jakie zaszły w programie
Restrukturyzacja małych gospodarstw to system wsparcia dla rolników, który podlegał pewnym zmianom. Najważniejsze z nich – w ostatniej edycji – wynikały z rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 lutego 2021 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej na operacje typu “Restrukturyzacja małych gospodarstw” w ramach poddziałania “Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Na mocy tego aktu umożliwiono:
- Zakończenie realizacji przedłożonego biznesplanu i złożenie wniosku o płatność drugiej raty pomocy do 31 sierpnia 2025 roku (co oznacza przedłużenie pierwotnego terminu o dwa lata);
- Połączenie limitu środków dla województwa mazowieckiego oraz pozostałych województw;
- Złożenie biznesplanu na nośniku USB.
Z punktu widzenia obecnych beneficjentów programu kluczowe znaczenie ma wydłużenie terminów na realizację biznesplanu oraz złożenie wniosku o drugą ratę pomocy. W obecnym stanie prawnym przedmiotowy wniosek można złożyć po wykonaniu biznesplanu. Jednak nie później, niż do dnia upływu trzech lat licząc od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy. Z kolei ten termin może ulec wydłużeniu o rok – a więc do czterech lat – jednak tylko po wyrażeniu na to zgody przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Przy czym nigdy nie można przekroczyć daty 31 sierpnia 2025 roku. Z tego względu dzień ten można uznać za ostateczną granicę realizacji zadań związanych z programem.
Polecamy także: Nadzorca wykonania układu. Kto to jest i jakie pełni funkcje?
Restrukturyzacja małych gospodarstwa – na co można przeznaczyć pieniądze?
W ramach omawianego tu programu beneficjent otrzymuje wsparcie w dwóch ratach, wynoszących w sumie 60 tys. zł. W ramach pierwszej raty Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przekazuje 80% całkowitej wartości pomocy. Jest to jednak nie więcej niż 48 tys. zł. Należy pamiętać, aby wniosek o wypłatę tej transzy złożyć w ciągu sześciu miesięcy, licząc od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy. Natomiast druga transza wynosi pozostałe 20% kwoty wsparcia, ale nie więcej, niż 12 tys. zł. Tu z kolei obowiązują zasady przedstawione powyżej.
Środki te można przeznaczyć na ściśle określone cele. A więc rolnik nie ma prawa dysponować przekazaną gotówką w dowolny, wybrany przez siebie sposób. Pomoc może zostać spożytkowana m.in. na:
- Restrukturyzację gospodarstwa w zakresie produkcji żywnościowych lub nieżywnościowych produktów rolnych;
- Inwestycje w środki trwałe;
- Udział w szkoleniach i korzystanie z usług doradczych;
- Udział w zorganizowanych formach współpracy producentów rolnych;
- Poprawę konkurencyjności i zwiększenie rentowności gospodarstwa.
Trzeba pamiętać, że właściwe każde z tych działań zostało obwarowane dodatkowymi warunkami. Spośród najważniejszych warto podkreślić, że pomoc nie może zostać spożytkowana na prowadzenia plantacji roślin wieloletnich na cele energetyczne oraz prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej: hodowla zwierząt laboratoryjnych, hodowla ryb akwariowych, hodowla psów rasowych oraz hodowla kotów rasowych.
Przeczytaj też: Oddłużanie gospodarstw rolnych 2021. Poradnik
Inne możliwości pomocy dla rolników
Restrukturyzacja małych gospodarstw to jeden z popularniejszych, ale nie jedyny sposób, w jaki wspiera się rolników. Chociażby wspominana już kilkakrotnie Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa prowadzi obecnie nabór wniosków do takich programów, jak:
- Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój;
- Inwestycje zapobiegające zniszczeniu potencjału produkcji rolnej;
- Tworzenie grup producentów i organizacji producentów.
W zależności od sytuacji ekonomicznej, w jakiej znalazł się rolnik, warto wziąć pod uwagę także przeprowadzenie restrukturyzacji gospodarstwa rolnego. Dobór odpowiedniego postępowania oraz zastosowanie w jego ramach właściwych środków restrukturyzacyjnych pozwoli na kompleksowe wyjście z kryzysu zadłużenia – przede wszystkim poprzez spłatę wierzycieli. Dlatego odpowiednio przeprowadzona restrukturyzacja stanowi dla rolnika szansę na wyjście na prostą i powrót do spokojnego kontynuowania prowadzonej działalności.
Warto przeczytać: Dzień układowy – co to jest i w jakich postępowaniach występuje?
Zakończenie – jak zrestrukturyzować gospodarstwo rolne?
Program „Restrukturyzacja małych gospodarstw rolnych” spotykał się ze sporym zainteresowaniem wśród rolników. Z pewnością można by wskazać na wiele przyczyn takiego stanu rzeczy. Jednak wśród nich jedną z najistotniejszych jest stosunkowo szeroka możliwość spożytkowania gotówki przeznaczonej beneficjentowi. Należy pamiętać, że w stosunku do pierwotnych założeń ustawodawca zdecydował się wydłużyć terminy na realizację samego programu.
Oczywiście „Restrukturyzacja małych gospodarstw rolnych” to nie jedyna forma pomocy oferowanej rolnikom. Sama tylko Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa już prowadzi bądź niedługo rozpocznie nabór do innych tego rodzaju programów. Poza tym rolnicy borykający się z kryzysem zadłużenia powinni wziąć pod uwagę przeprowadzenie restrukturyzacji swojego gospodarstwa rolnego. W wielu przypadkach może okazać się to najlepszy sposób na wyjście z kryzysu zadłużenia.
