Każdy, kto został powołany do spadku, a nie chce być spadkobiercą, powinien wiedzieć, jak zrzec się spadku. Jeżeli nie dopełni odpowiednich formalności w przewidzianym przez ustawodawcę terminie, to może okazać się, że straci możliwość doodrzucenia spadku. Co więc zrobić, aby uniknąć takiego scenariusza? Wyjaśni to radca prawny.
Spis treści:
- Po co zrzekać się spadku?
- Jak zrzec się spadku po zmarłej osobie?
- Jak zrzec się spadku – proces krok po kroku
- Jak zrzec się dziedziczenia? Podsumowanie
Zgodnie z przepisami prawa do spadku można zostać powołanym na mocy ustawy albo testamentu. Jednak nikt, kto został powołany, nie ma obowiązku spadku przyjąć. Równie dobrze może go odrzucić, co oznacza, że po prostu nie stanie się spadkobiercą. Motywy takiej decyzji mogą być różne, jednak z prawnego punktu widzenia właściwie nie mają one znaczenia, gdyż powołany do spadku nie musi wyjaśniać powodów, ze względu na które odrzuca spadek. Co jednak należy zrobić, aby zrzec się spadku? Wyjaśnię to w poniższym tekście. Zapraszam do lektury!
Po co zrzekać się spadku?
Zanim udzielę odpowiedzi na pytanie, jak zrzec się spadku, należy zastanowić się, kiedy warto zdecydować się na ten krok. W końcu odrzucenie spadku powinno być konsekwencją analizy, z której wyniknie, że z określonych powodów przyjęcie spadku po prostu się nie opłaca. Najczęściej odrzucenie spadku motywowane jest:
- Względami ekonomicznymi. Ich klasycznym przykładem jest spore zadłużenie masy spadkowej, a więc składników, jakie weszły w skład spadku. Problemem może okazać się zwłaszcza sytuacja, w której wysokość zadłużenia pozostawionego przez spadkobiercę przewyższa wartość majątku spadkowego.
- Względami osobistymi. Niekiedy powołany do spadku po prostu nie chce go przyjąć.
Jeżeli chodzi o kwestie ekonomiczne ze względu na które powołani do spadku decydują się na jego odrzucenie, nie należy zapominać, że istnieje możliwość przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Stosownie do art. 1012 Kodeksu cywilnego przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, iż spadkobierca odpowiada za długi zmarłego jedynie do wartości odziedziczonego majątku. Tym samym – mówiąc obrazowo – od spadkobiercy, który zdecydował się na takie przyjęcie spadku, komornik nie może egzekwować z tytułu zadłużenia spadkodawcy więcej, niż spadkobierca otrzymał.
Odrzucenie spadku powoduje, że ten, kto złożył takie oświadczenie, traktowany jest tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Z tego względu jego udział przechodzi na dalszych spadkodawców. Powinni o tym pamiętać przede wszystkim rodzice. Jeżeli odrzucą spadek, to zostaną do niego powołane ich dzieci. W związku z tym, w tego rodzaju przypadkach, rodzice powinni odrzucić spadek również w imieniu swoich małoletnich dzieci. Aby to uczynić, przeważnie niezbędne jest uzyskanie zgody sądu rodzinnego i opiekuńczego na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego.
Sprawdź też: Jak odzyskać pieniądze z kasy zapomogowo-pożyczkowej? Prawnik odpowiada
Jak zrzec się spadku po zmarłej osobie?
Aby odrzucić spadek, należy złożyć stosowne oświadczenie. Można to zrobić na dwa sposoby:
- przed sądem;
- przed notariuszem.
Udzielając syntetycznej odpowiedzi na pytanie, jak się zrzec spadku, wystarcza stwierdzenie, że: odrzucenie spadku następuje poprzez złożenie przez powołanego oświadczenia o odrzuceniu spadku przed sądem, lub przed notariuszem.
Składając przedmiotowe oświadczenie, powołany do spadku nie musi wskazywać powodów swojej decyzji. Oświadczenie o odrzuceniu spadku – zresztą dokładnie tak samo, jak oświadczenie o jego przyjęciu – nie musi być uzasadniane. Skoro przepisy prawa nie obligują potencjalnego spadkobiercy do motywowania oświadczenia o odrzuceniu spadku, to ani sąd, ani notariusz nie mają prawa pytać składającego oświadczenie o motyw jego decyzji.
Z ustalaniem tego, jak zrzec się spadku po zmarłej osobie wiąże się problem terminu na złożenie takiego oświadczenia. Zgodnie z art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Jednocześnie brak oświadczenia w tym terminie jest jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Jak zrzec się spadku – proces krok po kroku
Bez względu na tryb, w jakim powołany do spadku ma zamiar złożyć swoje oświadczenie o odrzuceniu spadku, przed jego złożeniem niezbędne jest:
- Ustalenie podstaw powołania do dziedziczenia. W grę wchodzi tu dziedziczenie testamentowe – w przypadku, gdy zmarły pozostawił ważny testament – lub ustawowe, a więc na zasadach unormowanych w Kodeksie cywilnym.
- Zbadanie stanu masy spadkowej, a więc przede wszystkim tego, jakie dokładnie składniki majątku podlegają dziedziczeniu oraz, czy do spadku nie weszły niespłacone długi zmarłego. Najpewniejszym sposobem na precyzyjne ustalenie tych kwestii jest opracowanie spisu inwentarza.
- Wybranie sposobu złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Jeżeli to, jak zrzec się dziedziczenia zależy od wyboru samego zainteresowanego, tego rodzaju decyzję trzeba podejmować także z uwzględnieniem wymagań formalnych sądu lub notariusza.
Złożenie przedmiotowego oświadczenia przed sądem wiąże się z przedłożeniem we właściwym sądzie rejonowym wniosku o przyjęcie oświadczenia w przedmiocie odrzucenia spadku. Do takiego wniosku trzeba dołączyć:
- odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy;
- odpis skrócony aktu urodzenia wnioskodawcy;
- w przypadku składania oświadczenia w imieniu małoletniego konieczne jest przedstawienie zgody sądu na dokonanie takiej czynności;
- dowód uiszczenia opłaty w wysokości 100 złotych.
Podobny zakres dokumentów trzeba przedstawić notariuszowi. Jednak zdecydowanym plusem składania oświadczenia o odrzuceniu spadku przed notariuszem jest czas. W sądzie należy oczekiwać, nieraz nawet kilka tygodni na wyznaczenie terminu rozprawy. Z notariuszem natomiast zainteresowani umawiają się samodzielnie, wybierając dogodny dla wszystkich dzień i godzinę na złożenieoświadczenia. W przypadku sądu właściwie nie ma takiej możliwości.
Dowiedz się więcej: Umowa przedwstępna – co to? Kiedy po nią sięgnąć?
Jak zrzec się dziedziczenia? Podsumowanie
Aby zrzec się dziedziczenia, powołany do spadku musi złożyć oświadczenie o jego odrzuceniu. Może to uczynić na dwa sposoby: przed sądem albo przed notariuszem. Wybór pierwszego z rozwiązań wiąże się z koniecznością złożenia do sądu specjalnego wniosku oraz oczekiwania na wyznaczenie terminu posiedzenia. Natomiast z notariuszem strony umawiają się na taki termin, który odpowiada wszystkim zainteresowanym. W każdym z tych przypadków składający oświadczenie musi przedstawić odpowiednie dokumenty, zwłaszcza odpis aktu zgonu spadkodawcy oraz swojego aktu urodzenia (niekiedy również małżeństwa).
Oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć w ciągu sześciu miesięcy, licząc od dnia, w którym powołany do spadku dowiedział się o tytule swojego powołania, a więc np. o śmierci spadkodawcy bądź o odrzuceniu spadku przez wcześniej do niego powołanych. Po upływie tego terminu spadek uznaje się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że spadkobierca odpowiada za długi spadkodawcy jedynie do wartości odziedziczonego majątku.
