Przepisy prawa nie zabraniają pracy osobom ubezwłasnowolnionym. Jednak istnieje szereg ograniczeń oraz specyficznych rozwiązań, o których nie powinni zapominać ani pracodawcy, ani ubezwłasnowolnieni pracownicy. Szczegóły wyjaśni radca prawny, ale jedno jest pewne – nieprzestrzeganie tych zasad wiąże się z surowymi konsekwencjami.
Spis treści:
- Ubezwłasnowolnienie – jak działa?
- Jakie są prawa osoby częściowo ubezwłasnowolnionej?
- Prawa osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie – omówienie
- Czy osoba ubezwłasnowolniona całkowicie może pracować? Już wiesz!
Istnieje szereg okoliczności, które mogą wpłynąć na nasz stan zdrowia, a w konsekwencji na możliwość w pełni swobodnego kierowania własnym postępowaniem. Ustawodawca przewiduje różne rozwiązania na wypadek utraty przez osobę fizyczną zdolność do wolnego działania. Jednym z nich jest ubezwłasnowolnienie. Czy osoba, wobec której orzeczono ubezwłasnowolnienie, może pracować? A jeżeli tak, to z jakimi zasadami trzeba się liczyć? Zapraszam do lektury tekstu, w którym odpowiem na te pytania!
Ubezwłasnowolnienie – jak działa?
Pytanie o to, czy osoba ubezwłasnowolniona może pracować, jest tak naprawdę pytaniem o to, czym w ogóle jest ubezwłasnowolnienie. Instytucja ta została uregulowana w Kodeksie cywilnym, a zwłaszcza w jego art. 13 oraz w art. 14.
Zgodnie z pierwszym z tych przepisów osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską. Natomiast osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych. W szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla ubezwłasnowolnionego częściowo ustanawia się kuratelę.
W związku z tym należy pamiętać o tym, że:
- zarówno ubezwłasnowolnienie całkowite, jak i częściowe odnosi się do problemu zdolności do czynności prawnych. W tym możliwości samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej przez osobę fizyczną;
- ubezwłasnowolnienie całkowite praktycznie oznacza utratę zdolności do czynności prawnych. Ubezwłasnowolnienie częściowe oznacza natomiast ograniczenie do możliwości samodzielnego dokonywania czynności dotyczących drobnych, bieżących spraw życia codziennego;
- wybór między dwoma rodzajami ubezwłasnowolnienia zależy od stanu zdrowia danej osoby. Decyzję w tym zakresie zawsze podejmuje sąd po przeprowadzeniu stosownego postępowania, w którym istotną rolę odgrywają badania przeprowadzone przez biegłych.
Jakie są prawa osoby częściowo ubezwłasnowolnionej?
W związku z powyższym prawa osoby ubezwłasnowolnionej częściowo to przede wszystkim:
- możliwość samodzielnego korzystania z ograniczonej zdolności do czynności prawnych, a więc do podejmowania czynności w ramach zwykłego zarządu swoim majątkiem;
- prawo rozporządzania swoim zarobkiem;
- samodzielne rozporządzanie majątkiem, który został przekazany ubezwłasnowolnionemu częściowo do swobodnego zarządu;
- prawo do zawarcia małżeństwa;
- wnioskowanie do sądu o uchylenie ubezwłasnowolnienia częściowego.
Zgodnie z przepisami ubezwłasnowolnienie częściowe powinno być uchylone od razu, jak tylko ustaną przyczyny, ze względu na które zostało ono ustanowione. Nigdy więc nie można ograniczać osoby fizycznej w jej prawach bez odpowiedniego uzasadnienia. Właściwie wszystkie prawa osoby ubezwłasnowolnionej częściowo sprowadzają się do właśnie do tej konieczności – kiedy tylko odpada przyczyna takiego ubezwłasnowolnienia, należy z niego zrezygnować.
Dowiedz się więcej: Sprzedaż gruntów rolnych a restrukturyzacja – przeszkody i rozwiązania
Prawa osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie
Nieco inaczej wyglądają prawa osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie. Skoro ten rodzaj ubezwłasnowolnienia oznacza właściwie zupełną utratę zdolności do czynności prawnych, to tym samym wolność osoby, wobec której orzeczony taki środek jest naprawdę bardzo poważnie ograniczona. Nie oznacza to, że jest ona zupełnie zniesiona. Także w tym wypadku obowiązuje powyższa zasada, zakładająca, że ubezwłasnowolnienie całkowite powinno zostać uchylone natychmiast po tym, gdy ustaną przyczyny, ze względu na które je ustanowiono. Tu pojawia się pytanie – czy osoba ubezwłasnowolniona całkowicie może pracować?
Ustalenie prawidłowej odpowiedzi na to pytanie musi uwzględniać dwie kwestie:
- nawiązanie stosunku pracy z osobą ubezwłasnowolnioną;
- wpływ orzeczenia ubezwłasnowolnienia na stosunek pracy.
Ogólnie rzecz biorąc, zasadą jest, że osoba ubezwłasnowolniona może pracować – zarówno zawrzeć nową umowę o pracę, jak i kontynuować wykonywanie tej, która została zawarta wcześniej, zanim sąd zdecydował się na zastosowanie ubezwłasnowolnienia. Diabeł jednak, jak zawsze, tkwi w szczegółach. Jeśli chodzi o ubezwłasnowolnienie całkowite a pracę, należy pamiętać o tym, że umowa o pracę może zostać zawarta jedynie z opiekunem ustanowionym dla osoby ubezwłasnowolnionej. Tenże kurator będzie także rozporządzał wynagrodzeniem za pracę ubezwłasnowolnionego całkowicie.
Natomiast w obszarze ubezwłasnowolnienia częściowego nie wolno zapominać, że stroną umowy o pracę w tym przypadku również nie jest sam ubezwłasnowolniony, ale jego przedstawiciel ustawowy, czyli kurator. Natomiast – co do zasady, gdyż decyzje sądu w tym zakresie mogą być inne – ubezwłasnowolniony częściowo ma prawo samodzielnie decydować o tym, w jaki sposób będzie wydawał zarobione przez siebie pieniądze.
Osobnym problemem jest rozwiązanie stosunku pracy z powodu ubezwłasnowolnienia pracownika. Sądy niekiedy przyjmują, że jest to dopuszczalne. Mówiąc wprost – istnieją argumenty za tym, aby uznać, że pracodawca ma prawo zwolnić pracownika, wobec którego zastosowano ubezwłasnowolnienie. Choć zawsze trzeba to rozpatrywać indywidualnie, biorąc pod uwagę okoliczności konkretnego przypadku. Duże znaczenie mają tu przyczyny będące podstawą ubezwłasnowolnienia. Jeżeli są to okoliczności wykluczające realizację obowiązków zawodowych na danym stanowisku pracy, to istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że faktycznie pracodawca będzie mógł pożegnać się z ubezwłasnowolnionym pracownikiem. Nie zmienia to w niczym ogólnych uprawnień pracownika w związku ze zwolnieniem. Zwłaszcza w zakresie prawa do zachowania odpowiedniego okresu wypowiedzenia czy wykorzystania należnego urlopu wypoczynkowego.
Czy osoba ubezwłasnowolniona całkowicie może pracować? Już wiesz!
Ubezwłasnowolnienie to instytucja uregulowana w Kodeksie cywilnym. Jej głównym celem jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia osobom borykającym się z różnego rodzaju trudnościami. Od skali tych trudności zależy to, czy osoba zostanie ubezwłasnowolniona całkowicie czy częściowo. Różnica pomiędzy nimi jest znacząca. Ubezwłasnowolnienie całkowite oznacza całkowitą utratę zdolności do czynności prawnych, natomiast ubezwłasnowolnienie częściowe wiąże się z jej ograniczeniem.
Jedno jest pewne: osoba ubezwłasnowolniona może pracować. W przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego umowę o pracę zawiera się z jej opiekunem. Natomiast w imieniu ubezwłasnowolnionego częściowo umowę o pracę zawiera kurator. Trzeba także pamiętać o zasadach dotyczących wynagrodzenia za pracę osób ubezwłasnowolnionych oraz rozwiązywania z nimi stosunku pracy.
Sprawdź też: Alternatywna spółka inwestycyjna – co to, na czym polega?
