Czy alimenty się przedawniają?

Wiele osób zastanawia się, czy alimenty się przedawniają. Pytanie to stawiają sobie nie tylko dłużnicy alimentacyjni, ale także uprawnieni do otrzymania alimentów. Problem ten – zwłaszcza biorąc pod uwagę ciągle rosnącą skalę zadłużenia alimentacyjnego – ma także spore znaczenie ze społecznego punktu widzenia. Warto zatem wcześniej poznać odpowiedź na postawione pytanie. 

Spis treści:

1. Czy alimenty ulegają przedawnieniu?
2. Jakie są zasady przedawniania zaległych alimentów?
3. Czy niezapłacone alimenty zawsze ulegają przedawnieniu?
4. Jak dochodzić zaległych alimentów?
5. Już wiesz, czy alimenty się przedawniają

Długi z tytułu niespłaconych alimentów rosną z każdym rokiem, i to w sposób niezwykle dynamiczny. Bez wątpienia można by wskazać różnorodne przyczyny takiego stanu rzeczy, co nie zmienia faktu, że osoby uprawnione do alimentów często pozostają bez odpowiednich środków na swoje utrzymanie. Dlatego zawsze warto podejmować działania na rzecz skutecznego odzyskiwania zadłużenia alimentacyjnego. Tym bardziej że tego rodzaju długi przedawniają się na zasadach, które są w miarę korzystne dla uprawnionego do alimentów. Zwłaszcza gdy jest on niepełnoletnim dzieckiem zobowiązanego do ich świadczenia. Co warto wiedzieć o przedawnianiu się alimentów? Zapraszam do lektury tekstu poświęconego tej tematyce! 

Czy alimenty ulegają przedawnieniu?

Zanim wyjaśnię, czy alimenty się przedawniają, koniecznie trzeba przypomnieć, czym w ogóle są alimenty. Istnieje na ten temat szereg nieporozumień oraz obiegowych opinii, niekoniecznie pokrywających się z treścią obowiązującego w Polsce prawa. Tymczasem Kodeks rodzinny i opiekuńczy jasno definiuje, kto i kiedy jest zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych. Zgodnie z art. 128 tego Kodeksu obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Jednocześnie ustawodawca wprowadził następujące szczegółowe zasady realizacji świadczeń alimentacyjnych:

• obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych — obciąża bliższych stopniem przed dalszymi;
• krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym;
• obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa albo po orzeczeniu separacji wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka;
• obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe, lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Obowiązek alimentacyjny najczęściej kojarzymy z relacjami między rodzicami a dziećmi. Nic bardziej mylnego – obowiązek ten ma o wiele szerszy zakres i dotyczy wielu członków rodziny. Polega on, o czym nie wolno zapominać, na dostarczaniu środków utrzymania uprawnionemu adekwatnych do jego potrzeb i możliwości zobowiązanego. Chodzi tu o możliwości – w praktyce zarobkowe – a nie wysokość faktycznie osiąganych miesięcznie dochodów.

Natomiast w kwestii alimentów rodziców na rzecz dziecka, obowiązują trzy podstawowe i bardzo istotne zasady:

• rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania;
• poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku;
• rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Dopiero w tej perspektywie można w pełni odpowiedzieć na pytanie, czy niezapłacone alimenty ulegają przedawnieniu.

Dowiedz się więcej: Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. O czym należy pamiętać?

Jakie są zasady przedawniania zaległych alimentów?

Zgodnie z art. 137 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

• roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech;
• niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia, zasądzając odpowiednią sumę pieniężną. W uzasadnionych wypadkach sąd może rozłożyć zasądzone świadczenie na raty.

Jednak przepis ten nie odnosi się do przedawnienia samego prawa do alimentów. Dotyczy on przedawnienia roszczeń o poszczególne raty świadczeń alimentacyjnych. W zdecydowanej większości przypadków alimenty są zasądzane, jako świadczenia okresowe, przeważnie płatne co miesiąc. W związku z tym uprawniony do alimentów ma prawo wystąpić do sądu z żądaniem zasądzenia na swoją rzecz świadczeń alimentacyjnych maksymalnie za okres trzech lat wstecz. 

Czy niezapłacone alimenty zawsze ulegają przedawnieniu?

Co prawda zasadniczo dług alimentacyjny ulega przedawnieniu, to jednak ustalenie, czy zaległe alimenty ulegają przedawnieniu w konkretnej sprawie – a zwłaszcza kiedy do tego dojdzie – bywa skomplikowane. Zwłaszcza gdy sprawa dotyczy alimentów, jakie rodzic ma obowiązek płacić na rzecz swojego dziecka. Wówczas w grę wchodzi art. 121 pkt 1 Kodeksu cywilnego stanowiący, że bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej.

Tym samym bieg terminu przedawnienia roszczeń o świadczenia alimentacyjne należne dziecku od jego rodzica rozpoczyna się dopiero wraz z ukończeniem przez dziecko 18. roku życia. Chyba że z jakiś szczególnych przyczyn (np. ubezwłasnowolnienia) pełnoletnie dziecko nadal będzie pozostawać pod opieką lub kuratelą swoich rodziców. To z kolei otwiera kolejne pytanie: w jaki sposób dochodzić należnych alimentów od zobowiązanego?

Sprawdź też: Biała lista podatników VAT – co to jest i do czego służy?

Jak dochodzić zaległych alimentów?

Ustawodawca w ostatnich latach dokonał szeregu zmian w przepisach prawa, których podstawowym celem było ułatwienie dochodzenia zaległych alimentów. W związku z tym obecnie uprawnieni do alimentów mogą:

• zainicjować proces cywilny przed sądem przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu, a następnie egzekucję komorniczą;
• zwrócić się z wnioskiem o wypłatę zaległych alimentów do Funduszu Alimentacyjnego;
• wnioskować do urzędu gminy o wsparcie w prowadzeniu egzekucji alimentów;
• wpisać dłużnika alimentacyjnego do rejestru dłużników;
• złożyć do organów ścigania zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa niealimentacji.

Strategia odzyskiwania zaległości od dłużnika alimentacyjnego powinna zostać dostosowana do realiów danej sprawy. Wówczas istnieją największe szanse na egzekucję zadłużenia. 

Już wiesz, czy alimenty się przedawniają

Co do zasady, świadczenia alimentacyjne ulegają przedawnieniu po upływie trzech lat. Za taki też okres „wstecz” uprawniony do alimentów ma prawo domagać się świadczeń. Jednak termin przedawnienia nie biegnie przed uzyskaniem przez dziecko pełnoletności. Tym samym w praktyce, termin przedawnienia alimentów na rzecz dziecka jest o wiele dłuższy. Jednocześnie uprawnieni do alimentów mają różnego rodzaju możliwości ubiegania się o ich wypłatę. Obejmują one zarówno działania o charakterze cywilnoprawnym, jak i administracyjnym, a nawet karnym. To, w jaki dokładnie sposób najlepiej starać się o alimenty, zależy od okoliczności konkretnego przypadku.