W stosunkach biznesowych – i nie tylko – zawsze warto mieć informacje o zadłużeniu kontrahentów. Rejestr Dłużników Niewypłacalnych jest jednym z najpewniejszych źródeł informacji na ten temat. Jak je zdobyć i wykorzystać? Odpowiada ekspert.
Spis treści
- Rejestr Dłużników Niewypłacalnych – najważniejsze informacje
- Jakie dane gromadzi się w Krajowym Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych?
- Zasady wykreślania wpisu w Krajowym Rejestrze Dłużników
- Rejestr Dłużników Niewypłacalnych – jak sprawdzić jego treść?
- Konsekwencje wpisu do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych
- Jak inaczej sprawdzić zadłużenie?
- Zakończenie – najważniejsze informacje o Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych
Zatory płatnicze czy trudności w odzyskaniu należności za dostarczone usługi lub towary to jedne z największych problemów wielu przedsiębiorców. Jednym ze sposobów zabezpieczenia się przed takimi sytuacjami jest weryfikacja kontrahentów pod kątem posiadanego przez nich zadłużenia, które nie jest regulowane. W tym celu wykorzystuje się wpisy w różnego rodzaju rejestrach, w tym w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych. Co warto wiedzieć o jego funkcjonowaniu? Najważniejsze informacje podaję w poniższym artykule.
Rejestr Dłużników Niewypłacalnych – najważniejsze informacje
Krajowy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych wchodzi w skład Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Jest on więc częścią jednego z najważniejszych rejestrów funkcjonujących w polskim porządku prawnym. Zgodnie z ustawą z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym, KRS składa się z rejestrów:
- przedsiębiorców;
- stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej;
- dłużników niewypłacalnych.
Na mocy ustawy o KRS rejestr ten jest prowadzony przez tzw. sąd rejestrowy. Funkcjonuje on w strukturze wybranych sądów rejonowych. To do jego kompetencji należy dokonywanie wszelkich wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym. Tym samym zarówno wniosek dłużnika, jak i wniosek wierzyciela składany w związku z możliwością wpisania określonych treści do KRS jest rozpatrywany właśnie przez sąd rejestrowy. Warto podkreślić, że prowadzenie KRS przez sądy daje wysokie gwarancje prawdziwości danych zawartych w tym Rejestrze.
W praktyce Krajowy Rejestr Sądowy składa się z trzech odrębnych ewidencji. Wśród nich Rejestr dłużników niewypłacalnych służy przede wszystkim gromadzeniu informacji o dłużnikach, którzy utracili już możliwość bieżącej spłaty swoich zobowiązań. Należy jednak pamiętać, że obecnie szereg funkcji tego rejestru przejął Krajowy Rejestr Zadłużonych. Co nie zmienia faktu, że warto wiedzieć, jakie dane zamieszano w tym Rejestrze – w końcu nadal można je przeglądać. Jakie dokładnie dane ujawnia się w tym Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych?
Z Rejestru Dłużników Niewypłacalnych mają prawo korzystać wszyscy zainteresowani. Wpisy zamieszczone w tym Rejestrze są jawne i można je w łatwy sposób sprawdzić za pomocą Internetu. W związku z tym od dnia dokonania wpisu dane dłużnika stają się łatwo dostępne. Tym samym Krajowy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych umożliwia m.in.:
- ostrzeżenie innych kontrahentów przed nierzetelnymi dłużnikami;
- zbadanie wiarygodności finansowej danej osoby lub podmiotu;
- zminimalizowanie ryzyka zawarcia transakcji z niewypłacalnym dłużnikiem;
- pomoc w odzyskaniu zaległości od dłużnika. Nierzadko uświadomienie dłużnikowi możliwości wpisania go do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych silnie motywuje go do spłaty całego zadłużenia;
- pozyskanie dowodów na potrzeby postępowania cywilnego prowadzonego przeciwko dłużnikowi;
- objęcie dłużnika zakazem prowadzenia działalności gospodarczej.
W związku z tym na mocy ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym możliwe jest ujawnienie właściwie wszystkich informacji dotyczących każdego, kto prowadzi działalność gospodarczą bądź posiada jakieś zaległości w spłacie swoich należności.
Polecamy też: Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości a Krajowy Rejestr Zadłużonych. Najważniejsze informacje
Jakie dane gromadzi się w Krajowym Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych?
Zgodnie z nieobowiązującym od 1 grudnia 2021 roku przepisem art. 55 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym w rejestr dłużników niewypłacalnych obejmował:
- Osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą, jeżeli ogłoszono ich upadłość lub jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości został prawomocnie oddalony, ponieważ majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania;
- Osoby fizyczne, jeżeli umorzono prowadzoną przeciw nim egzekucję, gdyż z egzekucji nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów egzekucyjnych;
- Wspólników ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, jeżeli ogłoszono upadłość spółki lub jeżeli wniosek o ogłoszenie jej upadłości został prawomocnie oddalony, ponieważ majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania;
- Dłużników, którzy zostali zobowiązani do wyjawienia majątku;
- Osoby, które przez sąd upadłościowy zostały pozbawione prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu;
- Dłużników alimentacyjnych, u których powstała zaległość na okres dłuższy niż 6 miesięcy.
W każdym razie po dokonaniu wpisu w Krajowym Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych dane dłużnika stają się jawne i łatwo dostępne dla każdego, kto jest w jakikolwiek sposób zainteresowany treścią wpisów zamieszczonych w tym Rejestrze. Po wpisaniu w specjalną wyszukiwarkę danych osoby lub podmiotu, wpisanych do KRS, w tym do Krajowego Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, można otrzymać kompletne informacje o dokonanych wpisach. Warto podkreślić, że nie ma konieczności wpisywania wszelkich danych identyfikujących wpisanego do KRS. Wystarczy jego nazwa bądź numer NIP. Choć najprościej jest znaleźć wpisanego po jego numerze KRS.
Zasady wykreślania wpisu w Krajowym Rejestrze Dłużników
W aktualnym stanie prawnym sąd z urzędu wykreśla wpisy zamieszczone w Krajowym Rejestrze Dłużników w razie uchylenia lub zmiany postanowienia, na podstawie którego były one dokonane. Podstawą do wykreślenia wpisu – z urzędu lub na wniosek – jest także orzeczenie sądu bądź decyzja administracyjna, z których wynika, że wpisana do tego rejestru należność nie istnieje albo wygasło zobowiązanie, z którego ona wynika. Analogicznie traktuje się uchylenie orzeczenia o ogłoszeniu upadłości oraz o pozbawieniu tytułu wykonawczego wykonalności. Ponadto z urzędu wykreśla się wpis dotyczący osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, której upadłość ogłoszono, jeżeli zobowiązania tej osoby zostały umorzone prawomocnym orzeczeniem sądu.
Jednocześnie w każdym przypadku wpis do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych są automatycznie wykreślane po upływie siedmiu lat od dnia ich dokonania. Jest to niezwykle istotna zasada właściwie dla wszystkich dłużników, których dane znalazły się w Rejestrze. Zwłaszcza osoby fizyczne, dla których Rejestr Dłużników Niewypłacalnych nadal stanowi podstawowe miejsce publikacji informacji o ich zadłużeniu. Stąd warto wiedzieć, w jaki sposób można sprawdzić treść wpisów zamieszczanych w tym Rejestrze. Okazuje się, że można tego dokonać bez wychodzenia z domu.
Zobacz także: Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. O czym należy pamiętać?
Rejestr Dłużników Niewypłacalnych – jak sprawdzić jego treść?
Omawiany tu Rejestr prowadzony jest w systemie informatycznym, a treść zamieszczonych w nim wpisów jest właściwie powszechnie dostępna. Wystarcza skorzystać z odpowiedniej wyszukiwarki, wpisując w nią dane dłużnika. Oczywiście im bardziej szczegółowe informacje o dłużniku posiadamy, tym łatwiej będzie go odnaleźć w Rejestrze. Osoby fizyczne można wyszukać po numerze PESEL – co jest najprostsze – bądź po imieniu i nazwisku. Natomiast w przypadku firm – w zależności od ich formy prawnej – znaczenie ma numer KRS, bądź REGON.
Przeglądanie wpisów w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych wiąże się z obowiązkiem poniesienia opłaty. Wynosi ona 15 złotych w przypadku płatności za pomocą karty kredytowej bądź debetowej oraz 20 złotych przy płatności poprzez wysłanie wiadomości SMS. Są to raczej symboliczne opłaty, jednak ich poniesienie jest obowiązkowe, stąd trzeba pamiętać o obowiązku ich poniesienia.
Konsekwencje wpisu do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych
Wpisy w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych mają przede wszystkim charakter informacyjny. Jednak pozwalają stosunkowo dokładanie zapoznać się z sytuacją majątkową danego podmiotu. Tym samym mogą z powodzeniem być wykorzystywane do jego weryfikacji, którą często przeprowadza się np. przy nawiązaniu nowych relacji gospodarczych. W końcu stan zadłużenia osoby fizycznej lub prawnej pozwala oszacować, jakie są szanse na uiszczenie przez nie płatności w terminie.
Warto przypomnieć, że od 1 grudnia zeszłego roku dłużnicy niewypłacalni są wpisywani przede wszystkim do Krajowego Rejestru Zadłużonych, który w przyszłości najpewniej zupełnie zastąpi Krajowy Rejestr Dłużników niewypłacalnych. Zresztą idea ta pojawiła się już przy projektowaniu – nigdy niezrealizowanego – Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości. Aktualnie w Krajowym Rejestrze Zadłużonych wpisuje się przede wszystkim:
- wobec których są lub były prowadzone postępowania restrukturyzacyjne, upadłościowe oraz postępowania w sprawach orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej;
- wobec których była prowadzona egzekucja sądowa lub administracyjna i została ona umorzona z powodu jej bezskuteczności;
- Osoby fizyczne, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych lub egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż trzy miesiące.
Jak inaczej sprawdzić zadłużenie?
Mechanizm Rejestru Dłużników Niewypłacalnych nie jest jedynym, który pozwala na sprawdzenie zadłużenia osoby fizycznej, osoby prawnej bądź jednostki organizacyjnej posiadającej jedynie zdolność prawną. W tym celu można skorzystać z następujących rejestrów:
- Krajowy Rejestr Długów;
- Biuro Informacji Gospodarczej BIG Info Monitor;
- Biuro Informacji Kredytowej;
- Krajowa Informacja Długów Telekomunikacyjnych;
- ERIF – Biuro Informacji Gospodarczej.
Co prawda wskazane rejestry działają na różnych podstawach prawnych, ale łączy je jedno: udostępniają dane o różnego rodzaju dłużnikach, czyli o nierzetelnych kontrahentach. Tego rodzaju podmioty najczęściej działają na mocy ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. W akcie tym przyjęto szeroką definicję dłużnika, stanowiąc, że jest nim osoba fizyczna, w tym osoba fizyczna wykonująca działalność gospodarczą, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, zobowiązana względem wierzyciela w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą lub stosunkiem prawnym.
Na mocy ustawy wskazanej powyżej dane dłużników mogą zostać udostępnione na wniosek wierzyciela lub poprzez wolny dostęp do rejestru. Nie zawsze jednak pozyskanie tych informacji jest bezpłatne. Niekiedy konieczne jest uiszczenie opłaty, przykładowo, za jeden raport o interesującym nas dłużniku bądź za stałe przekazywanie informacji o konkretnej osobie lub podmiocie. Tego rodzaju „monitoring” może okazać się przydatny zwłaszcza dla tych, którzy od dłuższego czas starają się odzyskać swoje należności lub prowadzą interesy ze stałą liczbą kontrahentów. W tym drugim przypadku bieżące sprawdzanie ich sytuacji finansowej może okazać się szczególnie pomocne w przeciwdziałaniu różnego rodzaju problemom.
Zakończenie – najważniejsze informacje o Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych
Rejestr Dłużników Niewypłacalnych stanowi część Krajowego Rejestru Sądowego. Dane w nim zawarte można przeglądać z pomocą specjalnej wyszukiwarki internetowej. Wykorzystuje się je przede wszystkim do weryfikacji sytuacji majątkowej osób fizycznych, prawnych i innych jednostek. Zwłaszcza zaś do badania sytuacji przedsiębiorców. Jest to szczególnie istotne przy zawieraniu nowych kontraktów. W końcu wiedza o ewentualnym zadłużeniu potencjalnego kontrahenta pozwala podjąć świadomą decyzję co do współpracy z nim.