Krajowy Rejestr Zadłużonych to zbiór, którym miał być pierwotnie Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości. Pełni obecnie kluczowe zadania przy dochodzeniu należności. Co warto wiedzieć o jego funkcjonowaniu?
Spis treści
- Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości – podstawowe założenia
- Krajowy Rejestr Zadłużonych – następca Centralnego Rejestru
- Krajowy Rejestr Zadłużonych – najważniejsze zadania
- Skutki utworzenia Krajowego Rejestru Zadłużonych
- Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości – zakończenie
1 grudnia ubiegłego roku weszła w życie niezwykle istotna nowelizacja Prawa restrukturyzacyjnego. Obok wprowadzenia do tej ustawy rozwiązań legislacyjnych znanych z uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, rozpoczęto stosowanie przepisów odnoszących się do Krajowego Rejestru Zadłużonych. Ma on zapewnić m.in. cyfryzację postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych. Jednak Rejestr ten pełni obecnie niezwykle istotną rolę przy dochodzeniu różnego rodzaju wierzytelności. Co więc warto wiedzieć o Krajowym Rejestrze Zadłużonych?
Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości – podstawowe założenia
Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości miał w założeniu ustawodawcy stanowić ogólnodostępny zbiór informacji. Miały się w nim znaleźć dane podmiotów, w stosunku do których procedowano sprawę restrukturyzacyjną bądź upadłościową. W teorii rejestr upadłości miał służyć m.in. do:
- Zamieszczania i obwieszczania postanowień, zarządzeń, dokumentów i informacji dotyczących postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego;
- Składania pism i dokumentów oraz dokonywanie doręczeń;
- Wspomagania prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego oraz upadłościowego;
- Udostępniania – określonych w ustawie – wzoru pism procesowych i dokumentów.
Wprowadzenie tego rodzaju Rejestru było podyktowane przede wszystkim wymaganiami prawa unijnego. Z drugiej zaś strony chodziło o chęć usprawnienia spraw restrukturyzacyjnych i upadłościowych poprzez ich cyfryzację. Z tego względu Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości miał stanowić specjalny system teleinformatyczny prowadzony przez Ministra Sprawiedliwości.
Zobacz również: Jak sprawdzić, czy firma jest zadłużona? 5 skutecznych sposobów
Niestety, jego opracowanie – po kilku latach prac – okazało się fiaskiem. Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości po prostu nigdy nie powstał. Ostatecznie – po 25. miesiącach prac nad jego opracowaniem – ustawodawca zdecydował się na jego zastąpienie Krajowym Rejestrem Zadłużonych. Jak się okazało jego utworzenie – choć ostatecznie doszło do skutku – również było poprzedzone szeregiem trudności.
Krajowy Rejestr Zadłużonych – następca Centralnego Rejestru
W maju 2019 roku Ministerstwo Sprawiedliwości postanowiło w miejsce Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości utworzyć Krajowy Rejestr Zadłużonych. Jego uruchomienie zaplanowano na 1 grudnia 2020 roku, a więc po przeszło pięciu latach od pojawienia się w mediach pierwszych informacji zwiastujących, że centralny rejestr upadłości ma stać się środkiem do cyfryzacji procedur uregulowanych w Prawie restrukturyzacyjnym oraz w Prawie upadłościowym.
Jak już wspomnieliśmy, uruchomienie Krajowego Rejestru Zadłużonych również wiązało się z pewnymi trudnościami. Oprócz – niestety standardowych dla prowadzonej w Polsce ze sporymi oporami cyfryzacji usług publicznych problemów z opracowaniem właściwego systemu informatycznego – pojawiły się wyzwania związane z pandemią COVID-19. Zarówno przedsiębiorcy, jak i ich pełnomocnicy oraz przedstawiciele doktryny prawa wyrażali obawy, czy uruchamianie Krajowego Rejestru Zadłużonych w czasie pandemii nie będzie stanowić dodatkowej trudności dla całego rynku.
Natomiast ze strony licznych organów państwowych – w tym zwłaszcza sądów, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Krajowej Administracji Skarbowej – zgłaszano wnioski o dokonanie pewnych zmian w samym systemie bądź o dodatkowy czas niezbędny na przeszkolenie pracowników w jego prawidłowej obsłudze. Z punktu widzenia samego oprogramowania obsługującego Krajowy Rejestr Zadłużonych chodziło przede wszystkim o zautomatyzowanie procesu przekazywania danych do systemu. Z oczywistych względów stanowi to dużo prostsze rozwiązanie niż ich manualne wprowadzanie. Wiązałoby się ono np. z koniecznością zaangażowania znacznych sił i środków.
Ostatecznie przepisy prawa dotyczące Krajowego Rejestru Zadłużonych – który bez ryzyka błędu można określić, jako krajowy rejestr postępowań upadłościowych – weszły w życie 1 grudnia 2021 roku, wraz z nowelizacją regulacji m.in. wprowadzających do Prawa restrukturyzacyjnego rozwiązania znane z uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego funkcjonującego do 30 listopada zeszłego roku na mocy „Tarczy antykryzysowej 4.0”.
Krajowy Rejestr Zadłużonych – najważniejsze zadania
Zgodnie z ustawą z dnia 6 grudnia 2018 roku o Krajowym Rejestrze Zadłużonych gromadzi się w nim dane o:
- Osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – wobec których są albo były prowadzone postępowania restrukturyzacyjne; upadłościowe lub wtórne postępowanie upadłościowe; zakończone prawomocnym orzeczeniem zakazu prowadzenia działalności gospodarczej; w przedmiocie uznania orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego;
- Wspólnikach osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, jeżeli ogłoszono upadłość spółki, wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe wobec spółki lub oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki z powodu braku majątku wystarczającego na pokrycie kosztów postępowania;
- Osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego lub sąd z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, albo umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez naczelnika urzędu skarbowego, albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z uwagi na fakt, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;
- Osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych lub egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące.
Wobec powyższego jasne jest, że Krajowy Rejestr Zadłużonych to swego rodzaju „wyszukiwarka upadłości”. Gromadzi on informacje nie tylko o podmiotach, wobec których toczy się postępowanie upadłościowe lub restrukturyzacyjne, ale w ogóle o dłużnikach. Jest to więc także rejestr upadłości konsumenckiej.
Skutki utworzenia Krajowego Rejestru Zadłużonych
Analizując skutki wprowadzenia w życie przepisów dotyczących Krajowego Rejestru Zadłużonych – a co za tym idzie uruchomienia obsługującego go systemu informatycznego – należy wskazać na dwa podstawowe zagadnienia. Pierwsze z nich odnosi się do zapewnienia wyższego poziomu bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Dzięki temu Rejestrowi w stosunkowo łatwy sposób można sprawdzić status zadłużenia potencjalnego kontrahenta. Stanowi to nieraz kluczową informację podczas przygotowywania się do zawarcia umowy.
Przeczytaj także: Niewypłacalny dłużnik. Wyjaśniamy, co dokładnie to oznacza
Drugim obszarem, na który w istotny sposób wpływają omawiane tu zmiany, jest przebieg postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Od 1 grudnia 2021 roku zostały one właściwie w całości zinformatyzowane z wykorzystaniem Krajowego Rejestru Zadłużonych, który stał się, chociażby głównym miejscem dokonywania stosownych obwieszczeń przewidzianych przez Prawo restrukturyzacyjne oraz Prawo upadłościowe. Stąd od prawidłowego działania tego systemu w dużej mierze zależy prawidłowy bieg postępowań insolwencyjnych.
Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości – zakończenie
Pomimo licznych zapowiedzi Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości nigdy nie powstał. W jego miejsce utworzono Krajowy Rejestr Zadłużonych, który funkcjonuje od dnia 1 grudnia 2021 roku. W Rejestrze tym – funkcjonującym, jako system informatyczny – można uzyskać szereg kluczowych informacji o dłużnikach, co zwiększenia poziom bezpieczeństwa obrotu prawnego. Co istotne Krajowy Rejestr Zadłużonych pełni obecnie kluczową funkcję przy obsłudze postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych.
