Prawo wekslowe jest jedną z najstarszych ustaw w polskim porządku prawnym. Jednocześnie reguluje ona niezwykle istotne kwestie dla obrotu gospodarczego. Jakie mają one wpływ na bieg spraw restrukturyzacyjnych? Najważniejsze kwestie wyjaśnia radca prawny.
Spis treści:
- Prawo wekslowe a restrukturyzacja
- Prawo wekslowe – najważniejsze pojęcia
- Skutki otwarcia restrukturyzacji dla „zainteresowanych” wekslem
- Restrukturyzacja dewelopera – czy weksel wystarczy?
- Weksel a restrukturyzacja – najważniejsze informacje
Weksel to jeden z papierów wartościowych, którego głównym celem jest zabezpieczenie wykonania umowy. Dlatego z wekslem nierzadko związany jest cały szereg różnego rodzaju zobowiązań. Kiedy podmiot w jakikolwiek sposób „zainteresowany” wekslem zostanie objęty postępowaniem restrukturyzacyjnym pojawia się szereg dodatkowych problemów. Jak je rozwiązać? Na to pytanie postaram się odpowiedzieć w krótkim kompendium wiedzy.
Prawo wekslowe a restrukturyzacja
Prawo wekslowe z formalnego punktu widzenia jest jedną z najstarszych ustaw obowiązujących w polskim porządku prawnym. Została uchwalona w 1936 roku i choć od tej pory – co oczywiste – była wielokrotnie nowelizowana, to zasadnicze znaczenie tej regulacji pozostało bez zmian. Warto pamiętać, że ustawa Prawo wekslowe kilkakrotnie wprost odnosi się do sytuacji, w której zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne. Chodzi tu o art. 43 oraz o art. 44, zamieszczone w rozdziale zwrotne poszukiwanie z powodu nieprzyjęcia lub niezapłacenia wekslu.
Zgodnie z art. 43 Prawa wekslowego posiadacz weksla może wykonywać zwrotne poszukiwanie przeciw indosantom, wystawcy oraz innym dłużnikom wekslowym jeszcze przed terminem płatności weksla m.in. wtedy, gdy:
- otwarto postępowanie restrukturyzacyjne trasata bez względu, czy weksel przyjął, czy nie, albo jeżeli trasat zaprzestał płacenia długów, choćby to zaprzestanie nie zostało stwierdzone orzeczeniem sądowym, lub też, jeżeli przeprowadzono bezskutecznie egzekucję z jego majątku;
- otwarto postępowanie restrukturyzacyjne wystawcy weksla, co do którego istnieje zakaz przedstawienia do przyjęcia.
Poza tym orzeczenie, na podstawie którego otwarto postępowanie restrukturyzacyjne trasata lub wystawcy weksla, może być podstawą do zwrotnego poszukiwania przeciwko nim. W każdym razie, aby dobrze zrozumieć zależność pomiędzy Prawem wekslowym a restrukturyzacją, należy wyjaśnić najważniejsze pojęcia tej ustawy.
Prawo wekslowe – najważniejsze pojęcia
W związku z powyższym należy pamiętać, że:
- posiadacz weksla – każdy, kto ma weksel i wykaże prawo swoje nieprzerwanym szeregiem indosów, chociażby ostatni indos był in blanco. Przy czym przekreślone indosy uważa się w tym względzie za nieistniejące. Gdy po indosie in blanco następuje dalszy indos, uważa się, że indosant, który go podpisał, nabył weksel na mocy indosu in blanco;
- indosant – to zbywający papier wartościowy. Indosant jest stroną indosu, a więc dokumentu, na mocy którego dochodzi do przeniesienia zbywalnego papieru wartościowego (np. weksla) na inną osobę. Indos musi być podpisany przez indosanta;
- wystawca weksla – podmiot wystawiający weksel. Wystawca weksla zobowiązuje się pokryć sumę wekslową w terminie określonym w tym dokumencie. Wystawca weksla może także polecić zapłatę sumy wekslowej trasatowi. Wówczas mamy do czynienia z wekslem trasowanym;
- trasat – podmiot wskazany przez wystawcę weksla (lub czeku) do zapłaty w określonym terminie sumy wekslowej. Trasat staje się zobowiązanym z weksla dopiero w momencie przyjęcia polecenia, czyli akceptu weksla.
Przeczytaj także: Klauzula i rygor natychmiastowej wykonalności. Definicje i zasady
Skutki otwarcia restrukturyzacji dla „zainteresowanych” wekslem
Prawo wekslowe – ustawa jest tu jasna – nie odnosi się wprost do sytuacji, w której wobec wystawcy weksla rozpoczyna się postępowanie restrukturyzacyjne. Jednak rozpoczęcie restrukturyzacji właściwie nigdy nie powoduje sytuacji, w której weksel traci moc. Jednocześnie należy pamiętać, że otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego zarówno wobec wystawcy weksla, jak i jego posiadacza, indosanta, trasata czy innego podmiotu w jakikolwiek sposób związanego z wekslem może w niezwykle różnorodny sposób wpłynąć na ich sytuację prawną oraz na bieg sprawy restrukturyzacyjnej.
Kwestie wekslowe – Prawo restrukturyzacyjne, aby dobrze je zastosować, konieczne jest ustalenie tego zagadnienia – w realiach restrukturyzacji wymagają przede wszystkim oceny, czy wierzytelność wynikająca z weksla ma charakter warunkowy, czy też bezwarunkowy.
Otóż należy pamiętać, że weksel w okolicznościach konkretnej sprawy może mieć charakter poręczenia, o którym mowa w art. 876 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Poręczyciel musi swoje oświadczenie złożyć na piśmie.
W tym kontekście trzeba pamiętać, że:
- jeżeli mamy do czynienia jednocześnie z wekslem i z poręczeniem w sensie Kodeksu cywilnego, to wierzytelność co do zasady będzie miała charakter bezwarunkowy. Stąd wierzyciel będzie miał „normalne” prawo głosu oraz będzie podlegał zaspokojeniu w ramach układu;
- jeżeli weksel ma charakter in blanco, to bardzo często wierzytelność poręczyciela może mieć charakter warunkowy, co oznacza, że wierzyciel nie może wykonywać z niej prawa głosu. Taki wierzyciel może zostać objęty układem na zasadach ogólnych dopiero po prawidłowym wypełnieniu weksla.
Powyższe uwagi mają zastosowanie przeważnie wtedy, gdy weksel jest dodatkowo poręczany przez osoby trzecie (tzw. awal). Mechanizm ten często wykorzystuje się przy działalności spółek kapitałowych – a więc spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej. Nierzadko, gdy spółki te wystawiają weksel, to dodatkowo poręczają go członkowie zarządu. Przeważnie jest to wymóg stawiany przez instytucje finansowe.
Wskazane tu uwarunkowania nie wpływają na relacje zachodzące pomiędzy wszczęciem postępowania restrukturyzacyjnego a realizacją praw z weksla, uregulowane w Prawie wekslowym. Chodzi tu o poręczenie zobowiązania wekslowego.
Restrukturyzacja dewelopera – czy weksel wystarczy?
Problematyka wykorzystywania weksla w postępowaniu restrukturyzacyjnym pojawia się przy restrukturyzacji deweloperów. Tego rodzaju postępowania toczą się na specjalnych zasadach, a ich istotnym celem jest doprowadzenie do przejęcia własności lokali przez nabywców. W tym celu bardzo często konieczne jest kontynuowanie przedsięwzięcia deweloperskiego, na co z kolei potrzebne są stosowne środki. Aby je pozyskać, możliwe jest sięgnięcie po dopłaty od nabywców.
Zgodnie z art. 359 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego nabywcy mają obowiązek wpłacić dopłaty do masy sanacyjnej lub zabezpieczyć ich wpłatę w zakresie przewidzianym stosowną uchwałą w terminie dwóch miesięcy od dnia podjęcia uchwały. Tu pojawia się problem dotyczący tego, czy przedmiotowe wpłaty mogą zostać zabezpieczone za pomocą weksla. Jednak w praktyce odrzuca się taką możliwość, gdyż takie rozwiązanie nie daje dostępu do „realnej” gotówki, ale jedynie ułatwia ewentualne przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego.
Przeczytaj także: Upadłość dewelopera. Kiedy do niej dochodzi i z czym się wiąże?
Weksel a restrukturyzacja – najważniejsze informacje
Weksel w postępowaniu restrukturyzacyjnym może odgrywać różnorodną rolę. Podstawowe kwestie w tym zakresie reguluje Prawo wekslowe, które określa przede wszystkim uprawnienia posiadacza weksla. Poza tym niekiedy wierzytelności związane z wekslem lub z niego wynikające mogą zostać objęte procedurą restrukturyzacyjną. W takich okolicznościach kluczową kwestią jest ustalenie, czy wierzytelność ta ma charakter warunkowy, czy też bezwarunkowy. Ma to wpływ zarówno na możliwość głosowania nad układem, jak i na możliwość objęcia układem.
