Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym – co oznacza? Czym jest ten typ postępowania?

W dochodzeniu roszczeń wierzycielom najczęściej zależy na czasie. Niestety prowadzenie tradycyjnego postępowania sądowego jest czasochłonne, dlatego warto korzystać z uproszczonych rozwiązań. Jednym z nich jest nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Szczegóły tego mechanizmu wyjaśni radca prawny.

Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym – to musisz wiedzieć! 

• Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym to uproszczone orzeczenie sądu, wydawane bez rozprawy w celu szybkiego dochodzenia roszczeń pieniężnych, których istnienie nie budzi wątpliwości.
• Dłużnik po otrzymaniu nakazu ma 14 dni na zapłatę lub wniesienie sprzeciwu, a brak reakcji sprawia, że nakaz staje się prawomocny i może być podstawą egzekucji komorniczej.
• Jedynym sposobem na podważenie nakazu jest złożenie w terminie sprzeciwu, co automatycznie anuluje jego moc i kieruje sprawę na drogę zwykłego postępowania sądowego.

Spis treści

• Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym – o co w tym chodzi?
• Kiedy można wydać nakaz zapłaty?
• Postępowanie upominawcze a nakazowe – kluczowe różnice
• Termin na zaspokojenie roszczenia w postępowaniu upominawczym
• Zaskarżenie nakazu zapłaty
• Elektroniczne postępowanie upominawcze – na czym polega?
• Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym – najważniejsze informacje

Jeżeli dłużnik nie chce dobrowolnie spłacić należności, to wierzycielowi pozostaje właściwie tylko rozpoczęcie postępowania sądowego. Zawsze warto rozpocząć, o ile to możliwe, od postępowań uproszczonych. Jednym z nich jest postępowanie upominawcze, prowadzące do wydania nakazu zapłaty. Na czym ono polega? Zapraszam do lektury poniższego artykułu!

Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym – o co w tym chodzi?

Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym to uproszczona forma rozstrzygania sporów sądowych, której celem jest szybkie i mało sformalizowane dochodzenie roszczeń pieniężnych. Przepisy regulujące ten tryb znajdują się w Kodeksie postępowania cywilnego. Jest on szczególnie przydatny, gdy okoliczności sprawy nie budzą wątpliwości, a powód dysponuje dokumentami potwierdzającymi istnienie długu – choć nie zawsze muszą to być pisma o takiej sile dowodowej, jak w przypadku postępowania nakazowego.

W przeciwieństwie do pełnego procesu cywilnego, taki nakaz zapłaty może zostać wydany bez udziału stron, na posiedzeniu niejawnym, jedynie na podstawie pozwu i dołączonych do niego dowodów. W efekcie sąd wydaje sądowy nakaz zapłaty, który nakłada na pozwanego obowiązek spełnienia świadczenia w określonym terminie – zazwyczaj w ciągu 14 dni od doręczenia orzeczenia.

Warto podkreślić, że nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym po uprawomocnieniu ma taką samą moc jak wyrok – co oznacza, że może być podstawą do wszczęcia egzekucji komorniczej.

Postępowanie egzekucyjne, które uruchamia się na wniosek wierzyciela, polega na przymusowym dochodzeniu należności. Najczęstszą formą jest zajęcie: 

• rachunku bankowego, 
• wynagrodzenia, 
• majątku ruchomego lub nieruchomości. 

Postępowanie to prowadzi komornik sądowy na podstawie tytułu wykonawczego, czyli orzeczenia sądu (w tym przypadku: nakazu zapłaty), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.

Z punktu widzenia wierzyciela, pozew o zapłatę w postępowaniu upominawczym jest więc bardzo efektywnym narzędziem dochodzenia należności – nie tylko skraca czas oczekiwania na rozstrzygnięcie, ale również daje możliwość szybkiego przejścia do etapu egzekucji.

Pobierz: Sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym [docx: 16,44 KB]

Wystawiony nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym – co dalej? Jeśli dłużnik nie wniesie sprzeciwu w terminie, nakaz się uprawomocnia i można go natychmiast skierować do komornika. A jeśli się sprzeci – sprawa trafia do zwykłego trybu procesowego.

Kiedy można wydać nakaz zapłaty?

Postępowanie upominawcze prowadzi się, gdy powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych. Procedura ta może znaleźć zastosowanie także wtedy, gdy przepis szczególny tak stanowi. Jednocześnie, zgodnie z art. 480¹ § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, po utracie mocy lub uchyleniu nakazu zapłaty albo w przypadku braku podstaw do jego wydania sąd rozpoznaje sprawę według przepisów ogólnych lub w postępowaniu odrębnym właściwym dla danej sprawy, chyba że przepis szczególny przewiduje inny skutek, w szczególności umorzenie postępowania.

Postępowanie upominawcze, do jakiej kwoty jest dopuszczalne? Ustawodawca nie wskazuje takiej kwoty. W związku z tym w przedmiotowym trybie można dochodzić zapłaty każdego roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, bez względu na ich wartość. Jeżeli jednak wartość przedmiotu sporu jest mniejsza niż 20 tys. złotych, to można sięgnąć po uproszczone postępowanie upominawcze. 

Należy podkreślić, że nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym nie może być wydany, gdy:

• roszczenie jest oczywiście bezzasadne;
• twierdzenia co do faktów budzą wątpliwość;
• zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego.

Przeczytaj także: Przedsądowe wezwanie do zapłaty. Kiedy należy je wysłać?

Postępowanie upominawcze a nakazowe – kluczowe różnice

Choć postępowanie upominawcze i postępowanie nakazowe mogą prowadzić do tego samego celu – czyli szybkiego uzyskania sądowego nakazu zapłaty – to różnią się one istotnie pod względem wymagań formalnych, rodzaju spraw oraz skutków prawnych. Znajomość tych różnic pozwala wierzycielowi wybrać procedurę, która będzie bardziej skuteczna w jego przypadku.

W postępowaniu upominawczym wystarczy, że powód złoży pozew o zapłatę w postępowaniu upominawczym i załączy dokumenty wskazujące na zasadność roszczenia – mogą to być np. nieopłacone faktury, korespondencja mailowa czy umowy cywilnoprawne. Co istotne, sąd nie bada głęboko tych dowodów, o ile roszczenie nie budzi zastrzeżeń na pierwszy rzut oka. To sprawia, że ta procedura jest bardziej elastyczna i dostępna, także dla mniej formalnie udokumentowanych roszczeń.

Z kolei postępowanie nakazowe wymaga przedstawienia tzw. twardych dokumentów – czyli takich, które jednoznacznie i formalnie potwierdzają istnienie zobowiązania. Są to np.:

• weksel lub czek,
• zaakceptowana faktura VAT,
• pisemne uznanie długu,
• wyciąg z ksiąg rachunkowych banku potwierdzony przez bank.

Jeśli sąd uzna te dokumenty za wystarczające, wydaje nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym bez uprzedniego informowania pozwanego, co dla wierzyciela oznacza znacznie silniejszą pozycję procesową. Taki nakaz od razu podlega wykonaniu, co pozwala – bez czekania na uprawomocnienie – złożyć wniosek o egzekucję.

W praktyce różnica jest zatem następująca:

• • w postępowaniu upominawczym sąd może wydać nakaz zapłaty na podstawie ogólnych twierdzeń popartych prostą dokumentacją,
  • natomiast w postępowaniu nakazowym trzeba przedstawić konkretne, formalne dowody, które nie pozostawiają wątpliwości co do zobowiązania.

Termin na zaspokojenie roszczenia w postępowaniu upominawczym

Postępowanie upominawcze – co to jest? Zostało to już przeze mnie wyjaśnione powyżej – służy szybkiemu załatwianiu spraw. Aby osiągnąć ten cel, ustawodawca w Kodeksie postępowania cywilnego określił także terminy, w których powinna nastąpić zapłata należności na rzecz powoda. Zgodnie z przepisami wynoszą one:

• dwa tygodnie od dnia doręczenia nakazu w przypadku nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym, gdy doręczenie nakazu pozwanemu ma mieć miejsce w kraju;
• miesiąc od dnia doręczenia nakazu w przypadku nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym, gdy doręczenie nakazu pozwanemu ma mieć miejsce poza granicami kraju na terytorium Unii Europejskiej;
• miesiąc od dnia doręczenia nakazu w przypadku nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, gdy doręczenie nakazu pozwanemu ma mieć miejsce na terytorium Unii Europejskiej;
• trzy miesiące od dnia doręczenia nakazu, w przypadku gdy doręczenie nakazu ma mieć miejsce poza terytorium Unii Europejskiej.

Zaskarżenie nakazu zapłaty

Po otrzymaniu nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwany ma jasno określony czas na podjęcie działań. Jeżeli chce uniknąć skutków prawnych wynikających z sądowego nakazu zapłaty, powinien w terminie 14 dni od jego doręczenia (lub dłuższym – w zależności od miejsca zamieszkania) złożyć sprzeciw. Jest to podstawowy i jedyny środek zaskarżenia w tym trybie.

Sprzeciw od nakazu zapłaty musi spełniać wymogi formalne. Pozwany powinien:

• wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy tylko w części,
• zgłosić zarzuty (np. kwestionujące istnienie długu),
• podpisać pismo i dołączyć wymagane załączniki.

W przypadku, gdy sprzeciw nie zostanie złożony, sąd nie bada sprawy dalej – nakaz zapłaty automatycznie się uprawomocnia. Oznacza to, że staje się on tytułem egzekucyjnym, czyli podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez komornika. Aby był możliwy do wykonania, konieczne jest nadanie mu przez sąd klauzuli wykonalności, która przekształca go w tytuł wykonawczy.

Co to jest tytuł wykonawczy?

Tytuł wykonawczy to dokument sądowy, który uprawnia wierzyciela do przymusowego dochodzenia należności – najczęściej przez komornika. W praktyce oznacza to, że może on zająć rachunek bankowy, wynagrodzenie za pracę lub inne składniki majątku dłużnika.

Brak reakcji pozwanego na nakaz zapłaty sądowy to zatem najkrótsza droga do egzekucji. Wielu dłużników nie podejmuje żadnych działań, nie wiedząc, że konsekwencją jest uzyskanie przez wierzyciela bardzo silnego instrumentu prawnego – tytułu wykonawczego, niemal tożsamego z wyrokiem sądu po przeprowadzeniu pełnej rozprawy.

Co więcej, wniesienie sprzeciwu przez jednego z kilku współpozwanych działa tylko względem niego. Jeśli pozostali nie zareagują, nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym się wobec nich uprawomocni.

Jeśli zastanawiasz się, jak zapłacić sądowy nakaz zapłaty, a nie chcesz wnosić sprzeciwu, wystarczy w wyznaczonym terminie uiścić całą należność wraz z kosztami i odsetkami. Wówczas sprawa nie trafi do egzekucji.

Wniosek? Jeśli otrzymałeś nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, musisz działać szybko i zdecydowanie. Brak odpowiedzi to nie neutralność – to przyznanie racji wierzycielowi i zielone światło dla komornika.

Przeczytaj także: Wezwanie do zapłaty – co musi zawierać? Kiedy wezwanie do zapłaty jest nieważne?

Elektroniczne postępowanie upominawcze – na czym polega?

Bardzo prostym i przydatnym narzędziem jest elektroniczne postępowanie upominawcze, stanowiące rodzaj postępowania upominawczego. Procedura ta jest w całości prowadzona w systemie elektronicznym – nazywanym EPU (Elektroniczne Postępowanie Upominawcze) przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód, który dla tych postępowań jest właściwy dla terytorium całej Polski. 

Podstawy dla elektronicznego postępowania upominawczego są takie same, jak w przypadku postępowań upominawczych, z tym że Sąd Rejonowy Lublin-Zachód jest właściwy do przeprowadzenia tego postępowania bez względu na wartość przedmiotu sporu. Ponadto:

• w elektronicznym postępowaniu upominawczym mogą być dochodzone roszczenia, które stały się wymagalne w okresie trzech lat przed dniem wniesienia pozwu;
• nie można dochodzić roszczenia innego niż pieniężne. Poza tym elektroniczne postępowanie upominawcze nie jest dopuszczalne, gdyby doręczenie pozwanemu nakazu miałoby nastąpić poza granicami kraju;
• powód wnosi pisma wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego;
• jeżeli pozwany dokona wyboru wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, dalsze pisma w sprawie wnosi wyłącznie za pośrednictwem tego systemu;
• w pozwie powód powinien wskazać dowody na poparcie swoich twierdzeń. Dowodów nie dołącza się do pozwu;

• w przypadku braku podstaw do wydania nakazu zapłaty sąd umarza postępowanie;

• w przypadku umorzenia postępowania każda ze stron ponosi koszty procesu związane ze swym udziałem w sprawie.

Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym – najważniejsze informacje

Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym służy dochodzeniu roszczeń pieniężnych oraz świadczeń innych rzeczy zamiennych. W trybie tym sąd przeprowadza wszystkie czynności na posiedzeniu niejawnym, co jest jednym z przejawów zminimalizowania formalności związanych z tą procedurą. Nakaz zapłaty wydaje się tylko wówczas, gdy okoliczności sprawy nie budzą wątpliwości. Stąd kluczową kwestią dla otrzymania nakazu zapłaty jest posiadanie bezspornych dowodów istnienia dochodzonego świadczenia. Jednocześnie, jeżeli nakaz zapłaty się uprawomocni, ma dokładnie taką samą moc, jak wyrok sądu, a więc może stać się podstawą egzekucji komorniczej.