Większość osób, wobec których orzeka się ubezwłasnowolnienie, posiada większy lub mniejszy majątek. Siłą rzeczy oznacza to, że wraz z ubezwłasnowolnieniem pojawia się problem tego, co zrobić z tym majątkiem i jak się nim odpowiednio zająć – w końcu ubezwłasnowolniony właściwie traci możliwość w pełni swobodnego kierowania swoimi sprawami, w tym kwestiami ekonomicznymi.
Dzięki lekturze poniższego tekstu dowiesz się m.in.:
- Jak należy postępować z majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej?
- Kto zajmuje się tym majątkiem?
- Jakie prawa i obowiązki mają kurator lub opiekun zajmujący się majątkiem ubezwłasnowolnionego?
Spis treści:
- Majątek osoby ubezwłasnowolnionej – co to oznacza i jakie prawa ma częściowo lub całkowicie ubezwłasnowolniony?
- Jak zarządzać majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej?
- Jakie są obowiązki osób zarządzających majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej?
- Majątek osoby ubezwłasnowolnionej – krótkie podsumowanie
Ubezwłasnowolnienie jest specyficznym środkiem ochrony osób, które z różnych względów – w praktyce najczęściej ze względu na stan zdrowia – nie są w stanie samodzielnie kierować swoim postępowaniem. Zawsze przy ubezwłasnowolnieniu istotną rolę odkrywa majątek osoby ubezwłasnowolnionej, którym po prostu należy się odpowiednio zająć. Jest to zadanie kuratora lub opiekuna osoby, wobec której zastosowano ubezwłasnowolnienie. Jak dokładnie wygląda sprawowanie zarządu majątkiem w tych przypadkach? Opowiem o tym poniżej. Gorąco zachęcam do lektury!
Majątek osoby ubezwłasnowolnionej – co to oznacza i jakie prawa ma częściowo lub całkowicie ubezwłasnowolniony?
Jak wiadomo ustawodawca w Kodeksie cywilnym, rozróżnia dwa rozwiązania: ubezwłasnowolnienie całkowite oraz ubezwłasnowolnienie częściowe. W każdym z tych przypadków majątek takiej osoby pozostaje w zarządzie człowieka, który sprawuje pieczę nad samym ubezwłasnowolnionym. Oznacza to, że ani osoba ubezwłasnowolniona częściowo, ani całkowicie nie ma swobody w decydowaniu o tym, co i kiedy zrobi ze swoim majątkiem. Wynika to przede wszystkim z kwestii wpływu ubezwłasnowolnienia na zdolność do czynności prawnej, a więc na możliwość samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej poprzez składanie oświadczeń woli. Trzeba pamiętać o tym, że:
- ubezwłasnowolnienie całkowite oznacza, że osoba objęta tym środkiem w ogóle nie ma zdolności do czynności prawnych, pozostaje jej jedynie zdolność prawna. Ubezwłasnowolniony całkowicie nie ma prawa samodzielnie podejmować ani czynności zwykłego zarządu, ani tym bardziej czynności przekraczających ten zakres;
- ubezwłasnowolnienie częściowe wiąże się z ograniczeniem zdolności do czynności prawnych. W tym przypadku osoba ma prawo samodzielnie podejmować jedynie czynności prawne mieszczące się w ramach zwykłego zarządu majątkiem.
Aby majątek osoby ubezwłasnowolnionej był właściwie zarządzany, ustawodawca w Kodeksie cywilnym zdecydował, że:
Zarówno opiekun, jak i kurator ma za zadanie sprawować odpowiednią pieczę nad ubezwłasnowolnionym – całkowicie lub częściowo – oraz nad jego majątkiem. Co to dokładnie oznacza? Jak zarządzać majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej.
Zobacz także: Jak wygląda odwołanie pełnomocnictwa?
Jak zarządzać majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej?
Szczegółowe zagadnienia związane z opieką i kuratelą normuje Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Należy jednak zawsze pamiętać, że opiekun i kurator nie mogą działać we własnym interesie. Zawsze muszą mieć na celu dbanie o dobro osoby ubezwłasnowolnionej – jest ono na pierwszym miejscu. Wynika to z faktu, że ubezwłasnowolnienie – zarówno całkowite, jak i częściowe – stanowi daleko idącą ingerencję w prawa osoby i w jej wolność oraz swobodę postępowania, zwłaszcza w sferze majątkowej. Dlatego ustawodawca przykłada duże znaczenie do tego, aby prawa osoby ubezwłasnowolnionej były odpowiednio zabezpieczone.
Z tych powodów, każdy, kto podejmuje się opieki lub kurateli, musi być świadomy ciążącej na nim odpowiedzialności oraz nadzoru ze strony organów państwowych. W tym zwłaszcza ze strony sądu rodzinnego i opiekuńczego. Oznacza to m.in. że majątek osoby ubezwłasnowolnionej nigdy nie może zostać spożytkowany na cele niezwiązane z potrzebami ubezwłasnowolnionego. Jednocześnie majątek ten musi przede wszystkim, zostać zabezpieczony przed rozproszeniem bądź utratą wartości. Jego ewentualne pomnożenie pozostaje na drugim planie.
Jakie są obowiązki osób zarządzających majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej?
Dokładny sposób, w jaki majątek osoby ubezwłasnowolnionej musi być zarządzany, zależy w dużej mierze od tego, jakie są prawa ubezwłasnowolnionego. W tym obszarze Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje ważną zależność:
- prawa osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie wiążą się w dużej mierze z obowiązkami jej opiekuna;
- prawa osoba częściowo ubezwłasnowolnionej są skorelowane z obowiązkami jej kuratora.
Natomiast zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym opiekun osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie:
- obowiązany jest wykonywać swe czynności z należytą starannością, jak tego wymaga dobro pozostającego pod opieką i interes społeczny;
- sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką; podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego;
- powinien uzyskać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego;
- niezwłocznie po objęciu opieki, opiekun obowiązany jest sporządzić inwentarz majątku osoby pozostającej pod opieką i przedstawić go sądowi opiekuńczemu;
- może zostać zobowiązany przez sąd rodzinny i opiekuńczy do złożenia do depozytu sądowego kosztowności, papierów wartościowych i innych dokumentów należących do pozostającego pod opieką;
- ma prawo do wynagrodzenia za sprawowanie opieki.
Powyższe regulacje mają zastosowanie również kuratora osoby ubezwłasnowolnionej częściowo. Jednocześnie:
- kurator osoby ubezwłasnowolnionej częściowo jest powołany do jej reprezentowania i do zarządu jej majątkiem tylko wtedy, gdy sąd opiekuńczy tak postanowi;
- w razie uchylenia ubezwłasnowolnienia kuratela ustaje z mocy prawa;
- organ państwowy, który ustanowił kuratora, przyzna mu na jego żądanie stosowne wynagrodzenie za sprawowanie kurateli. Wynagrodzenie pokrywa się z dochodów lub z majątku osoby, dla której kurator jest ustanowiony. Jeżeli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie pokrywa ten, kto żądał ustanowienia kuratora.
Należy pamiętać, że majątek osoby ubezwłasnowolnionej pozostaje na co dzień pod zarządem jej kuratora lub opiekuna. Jednocześnie sposób sprawowania opieki bądź kurateli jest ściśle nadzorowany przez sąd.
Przeczytaj również: Rodzaje pełnomocnictwa – co warto wiedzieć?
Majątek osoby ubezwłasnowolnionej – krótkie podsumowanie
Ubezwłasnowolnienie ogranicza – w przypadku ubezwłasnowolnienia częściowego – lub zupełnie odbiera – jak przy ubezwłasnowolnieniu całkowitym – możliwość swobodnego zarządzania swoim majątkiem przez osobę, w stosunku do której sąd zastosował te instytucje prawa cywilnego. Regułą jest – często przestrzeganą w praktyce – że majątek osoby ubezwłasnowolnionej pozostaje w zarządzie opiekuna lub kuratora tej osoby. Zawsze mają oni obowiązek zabezpieczyć majątek ubezwłasnowolnionego przed rozproszeniem, utratą czy spadkiem wartości. Pierwszorzędnym celem ich działalności nie jest więc inwestowanie tego majątku. Opiekun ani kurator nie mają prawa przeznaczać ten majątek na swoje własne potrzeby. Ich działania zawsze pozostają pod ścisłym nadzorem sądu rodzinnego i opiekuńczego.
