Incoterms – warunki, które powinien znać każdy przedsiębiorca

Wraz z umową sprzedaży zawieraną w obrocie międzynarodowym powstaje szereg wyzwań związanych z bezpiecznym i zgodnym z prawem dostarczeniem towaru. Aby ułatwić ten proces, opracowano warunki Incoterms. Lektura poniższego tekstu pozwoli Ci dowiedzieć się:

• czym są warunki Incoterms i kiedy znajdują zastosowanie;
• jak dobrać najlepszą regułę Incoterms dla swojej firmy;
• które z formuł Incoterms są najpopularniejsze.

Spis treści

• Incoterms – co to jest i dlaczego są ważne?
• Najpopularniejsze formuły Incoterms – co oznaczają?
• EXW (Ex Works)
• FCA (Free Carrier)
• DAP (Delivered at Place)
• CIF (Cost, Insurance, and Freight)
• Jak wybrać odpowiednie warunki Incoterms dla swojej firmy?
• Podsumowanie – dlaczego znajomość Incoterms jest tak istotna?

Transakcje handlowe dotyczą nie tylko relacji pomiędzy przedsiębiorcami a ich klientami lub firmami korzystającymi nawzajem z oferowanych przez siebie towarów, czy usług. Uzyskanie przewagi nad konkurencją wymaga niestandardowych działań, jak przejęcie innej firmy czy fuzja z nią. Na czym dokładnie polegają takie transakcje? Zapraszam do lektury tekstu, w którym odpowiem na to pytanie!

Incoterms – co to jest i dlaczego są ważne?

Termin Incoterms stanowi skrót od angielskiego określenia International Commercial Terms, oznaczającego międzynarodowe warunki sprzedaży. Jest to zbiór zasad opracowanych przez Międzynarodową Izbę Handlową, których celem jest ułatwienie przedsiębiorcom funkcjonowania w międzynarodowym obrocie. Najnowsza wersja tych reguł pochodzi z 2020 roku.

Warunki Incoterms odnoszą się przede wszystkim do kwestii transportu towaru, jego ubezpieczenia i wyładunku, choć regulują również inne zagadnienia związane z handlem międzynarodowym. Reguły te nie mają prawnie wiążącego charakteru, tak jak, chociażby, normy prawa międzynarodowego. To, czy przedsiębiorcy będący stronami transakcji zdecydują się na ich stosowanie, zależy jedynie od ich decyzji.

W praktyce jednak formuły Incoterms znacznie upraszczają formalności związane z handlem międzynarodowym. Dzięki nim strony transakcji nie muszą za każdym razem samodzielnie negocjować jej dokładnych warunków. Wystarczy, że zdecydują się na reguły Incoterms. Jaka jest ich treść?

Zobacz również: Umowa międzynarodowa – jak bezpiecznie ją zawrzeć?

Najpopularniejsze formuły Incoterms – co oznaczają?

Na Incoterms składa się w sumie 11 reguł dzielących się na dwie podstawowe kategorie:

• reguły powszechne, z których mają możliwość korzystać wszyscy przedsiębiorcy. Do grupy tej należą reguły FCA, EXW, CIP, CPT, DPU, DAP, DDP;
• reguły dedykowane dla transportu morskiego, wodnego i śródlądowego. Są to reguły FOB, FAS, CIF, CFR.

Poprawne zrozumienie co to Incoterms wymaga przynajmniej pobieżnego zapoznania się z każdą z nich. W dalszej części tekstu przybliżę te reguły, które najczęściej wykorzystuje się w praktyce. Formuły Incoterms, to:

1. EXW (ang. EX Works, pl. z zakładu) – sprzedający dostarcza towary do dyspozycji kupującego, ale miejsce dostarczenia nie musi być terenem kupującego. To sprawa, że w przypadku EXW warunki dostawy nie są do końca jednoznaczne, a strony mają możliwość ich doprecyzowania;
2. CPT (ang. Carriage Paid To, pl. przewóz opłacony do) – sprzedający dostarcza towary, jednocześnie przenosząc ryzyko ich dostarczenia na kupującego;
3. FCA (ang. Free Carrier, pl. dostarczone do przewoźnika) – w formule Incoterms FCA sprzedający ma do wyboru dwie szczegółowe formuły dostarczenia towarów, w zależności od tego, czy miejsce dostarczenia jest terenem kupującego lub należy do kogoś innego. W istocie więc istnieją dwa rozwiązania, jakie mogą przybrać warunki FCA;
4. CIP (ang. Carriage and Insurance Paid To, pl. przewóz i ubezpieczenie opłacone do) – podstawowym obowiązkiem sprzedającego pozostaje zawarcie umowy ubezpieczenia od ryzyka utraty lub uszkodzenia towarów;
5. DPU (ang. Delivered at Place Unloaded, pl. dostarczone do miejsca wyładowania) – ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru przechodzi na kupującego dopiero wówczas, gdy towary zostaną dostarczone do umówionego miejsca wyładowania;
6. DAP (ang. Delivered at Place, pl. dostarczone do miejsca) – ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru przechodzi na kupującego już w momencie przekazania towarów do wybranego środka transportu. Warunki dostawy DAP są więc korzystne zwłaszcza dla sprzedającego;
7. FOB (ang. Free On Board, pl. dostarczony na statek) – ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru przechodzi do kupującego wraz z dostarczeniem towaru na pokład wybranego statku. Od tej chwili wszelkie koszty transportu leżą po stronie kupującego;
8. FAS (ang. Free Alongside Ship, pl. dostarczone wzdłuż burty statku) – zakłada się, że towar zostaje dostarczony do kupującego, gdy zostanie umieszczony wzdłuż burty statku, np. na nadbrzeżu. Wówczas ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru przechodzi na kupującego.
9. DDP (ang. Delivered Duty Paid, pl. dostarczone cło opłacone) – dostawa następuje w momencie dostarczenia towaru do wybranego miejsca;
10. CFR (ang. Cost and Freight, pl. koszt i fracht) – ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru przechodzi na kupującego, gdy towary znajdą się na pokładzie statku, ale tylko wówczas, gdy od tej chwili można uznać, że sprzedający wywiązał się ze swojego zobowiązania;
11. CIF (ang. Cost Insurance and Freight, pl. koszt, ubezpieczenie i fracht) – rozkład ryzyka wygląda tak samo jak przy poprzedniej formule, ale w tym przypadku sprzedający dodatkowo ma obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia od ryzyka utraty lub uszkodzenia towaru. Incoterm CIF stanowi więc formułę stawiającą przede wszystkim na bezpieczeństwo stron transakcji. 

EXW (Ex Works)

Wśród omawianych to formuł z pewnością jedną z ciekawszych jest EXW. Warunki dostawy w tej regule nie nakładają na sprzedającego obowiązku przeprowadzenia odprawy celnej. Ma on natomiast obowiązek pozostawienia towarów do dyspozycji kupującego oraz dostarczenia ich do miejsca docelowego, które określa kupujący. Międzynarodowa Izba Handlowa zaleca, aby dostawę towarów do konkretnego miejsca ustalić jak najdokładniej. Oczywiście chodzi tu o wszelkie możliwe miejsca dostawy.

Warunki EXW nie limitują środków transportu, z których można korzystać przy transporcie towarów. W grę wchodzą tutaj wszelkie dostępne rozwiązania – od statków, przez samoloty, po ciężarówki. Sam transport przeprowadzany jest na ryzyko kupującego. Natomiast sprzedający pozostaje zobowiązany do dostarczenia wraz z towarem faktury oraz innych dokumentów sprzedaży, wymaganych odpowiednimi przepisami prawa.

FCA (Free Carrier)

Warunki FCA przewidują korzystanie podczas transportu towarów ze środków transportu wybranych przez kupującego. Obowiązki sprzedającego obejmują natomiast załatwienie wszystkich formalności związanych z eksportem towaru do kraju przeznaczenia. Warunki dostawy FCA przewidują dostarczenie towarów na jeden z dwóch sposobów. Pierwszy z nich zakłada, że dostarczenie towarów następuje wraz z ich załadowaniem na środek transportu zorganizowany przez kupującego. 

Drugi natomiast odnosi się do przypadków, w których miejsce dostawy nie jest terenem kupującego. Wtedy przyjmuje się, że dostawa nastąpiła, gdy towary dotarły do wyznaczonego miejsca i są gotowe do wyładunku. Tak naprawdę kluczowy jest tutaj transport FCA. To z kolei oznacza, że stosując Incoterms FCA, należy zwrócić szczególną uwagę na wybraną formę transportu. Jeżeli warunki, na których transport FCA ma być zrealizowany, nie zostaną wystarczająco precyzyjnie ustalone, trzeba liczyć się z możliwymi problemami w rozliczeniu stron. 

DAP (Delivered at Place)

Natomiast warunki dostawy DAP przewidują przeniesienie na kupującego ryzyka uszkodzenia i utraty towarów na jeden z czterech sposobów:

• wraz z ich dostarczeniem do ustalonego punktu w ramach wybranego miejsca dostarczenia;
• po ich dostarczeniu do wybranego miejsca;
• wraz z pozostawieniem towarów do dyspozycji kupującego;
• gdy towary znajdą się na środkach transportu, gotowe do wyładunku.

Incoterms DAP – co oznacza? Ta formuła jest tutaj niezwykle istotna – w praktyce przewiduje, że to sprzedający ponosi ryzyko dostarczenia towarów. 

CIF (Cost, Insurance, and Freight)

Jeszcze na czymś innym polega Incoterms CIF. Tutaj sprzedający odpowiada za opłacenie kosztów transportu towarów do portu przeznaczenia oraz za zakup ubezpieczenia. Umowa ta musi obejmować co najmniej ubezpieczenie ryzyka uszkodzenia lub utraty towaru pomiędzy portem załadunku a portem przeznaczenia. Minimalną sumę ubezpieczenia oblicza się biorąc pod uwagę wartość transportowanego towaru oraz dodając do niej 10 procent tej wartości. Przy czym Incoterm CIF nie ogranicza górnego pułapu sumy ubezpieczenia. 

Jak wybrać odpowiednie warunki Incoterms dla swojej firmy?

Z pewnością formuły Incoterms są mocno zróżnicowane. Wybierając spośród nich najbardziej odpowiednią dla swojej firmy, warto kierować się przede wszystkim tym:

• z jakich środków transportu mamy zamiar skorzystać;
• kiedy ryzyko przechodzi ze sprzedającego na kupującego;
• na kim spoczywa obowiązek dopełnienia formalności związanych z transportem (np. odprawy towarów w składzie celnym);
• czy zasadne jest uzyskanie ubezpieczenia transportowanego towaru;
• czy mamy jednoznacznie oznaczone miejsce dostawy.

Przeczytaj też: Oddelegowanie pracownika za granicę – obowiązki pracodawcy

Podsumowanie – dlaczego znajomość Incoterms jest tak istotna?

Reguły Incoterms zostały opracowane przez Międzynarodową Izbę Handlową po to, aby móc jak najłatwiej zorganizować przewóz towarów w obrocie międzynarodowym. Reguły te dzielą się na powszechne, dostępne dla każdego rodzaju transportu oraz szczególne, dedykowane jedynie transportowi morskiemu. Strony transakcji handlowej nie mają obowiązku ich stosowania, jednak odwołanie się do którejś z nich w umowie znacząco ułatwia rozstrzygnięcie kluczowych kwestii związanych z transportem – takich, jak wybór form transportu, przygotowanie towaru, obowiązek załadunku i sam załadunek towaru, przekazanie towaru przewoźnikowi, odpowiedzialność kupującego lub sprzedającego za jego uszkodzenie, lub utratę.