Fundacja rodzinna – korzyści z założenia

Fundacja rodzinna jest osobą prawną, której najważniejszym zadaniem jest spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów wskazanych przez fundatora. Z jakimi korzyściami wiąże się skorzystanie z mechanizmów przewidzianych w ustawie o fundacji rodzinnej? Wyjaśni je zawodowy prawnik.

Spis treści:

• Fundacja rodzinna – korzyści dla fundatora i beneficjentów
• Na jakie świadczenia od fundacji rodzinnej mogą liczyć beneficjenci?
• To fundator decyduje, kto będzie beneficjentem fundacji rodzinnej
• Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację rodzinną
• Najważniejsze korzyści związane z utworzeniem fundacji rodzinnej 

Majątkiem trzeba dobrze zarządzać. Bez tego, prędzej czy później, po prostu ulegnie on rozproszeniu. W tym kontekście sporym wyzwaniem jest przeprowadzenie sukcesji rodzinnej firmy czy zabezpieczenie interesów wszystkich członków rodziny posiadających prawa do otrzymania części majątku. Doświadczenie pokazuje, że nierzadko postępowania spadkowe prowadzą raczej do zmniejszenia wartości majątku rodzinne i jego rozproszenia. Jak tego uniknąć? Sposobem na osiągnięcie tego celu może okazać się założenie fundacji rodzinnej. 

Fundacja rodzinna – korzyści dla fundatora i beneficjentów

Fundacja rodzinna – korzyści płynące z jej utworzenia sprowadzają się przede wszystkim do ułatwienia sukcesji i zarządzania przedsiębiorstwem rodzinnym lub majątkiem zgromadzonym przez rodzinę – jest rodzajem osoby prawnej niedawno wprowadzonej do polskiego porządku prawnego. Dzięki niej fundator może właściwie zupełnie swobodnie zdecydować o losie swojego majątku. Jest to najważniejsza korzyść płynąca z utworzenia fundacji rodzinnej. 

W związku z tym warto zapytać: fundacja rodzinna – kiedy opłaca się ją założyć? Jest to dobre rozwiązanie dla każdego, kto chce dobrze zabezpieczyć swój majątek przed rozdrobnieniem. Służą temu przede wszystkim świadczenia, jakie fundacja rodzinna spełnia na rzecz beneficjentów. Tym samym uzyskują oni swojego rodzaju udziału w majątku rodzinnym, bez konieczności jego podziału, charakterystycznego np. dla spraw spadkowych. 

Przeczytaj także: Ustawa o fundacji rodzinnej – kogo dotyczy i jak działa?

Na jakie świadczenia od fundacji rodzinnej mogą liczyć beneficjenci?

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej przez świadczenie rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną, albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów. Jednocześnie ustawodawca wskazał, że:

• w przypadku beneficjenta będącego osobą fizyczną fundacja rodzinna może w szczególności pokrywać koszty jego utrzymania lub kształcenia;
• w przypadku beneficjenta będącego organizacją pozarządową prowadzącą działalność pożytku publicznego fundacja rodzinna może wspierać tego rodzaju działalność. 

Ponadto świadczenie od fundacji rodzinnej może być przyznane pod warunkiem albo z zastrzeżeniem terminu. Co to wszystko znaczy?

Sens powyższych regulacji, jakie zawiera ustawa o fundacjach rodzinnych, sprowadza się do tego, że:

• ustawodawca nie wprowadził jakiegoś zamkniętego katalogu świadczeń, jakie mogą być spełniane przez fundację rodzinną. Wszystko zależy od decyzji samego fundatora;
• tym samym fundator ma szerokie możliwości określenia, w jaki sposób będą przeznaczane środki znajdujące się w zasobach fundacji rodzinnej. Pozwala mu to wybrać najlepsze rozwiązania, dostosowane przede wszystkim do wielkości majątku oraz liczby beneficjentów fundacji;
• fundator ma możliwość określenia warunków, których spełnienie będzie warunkowało prawo beneficjenta do otrzymania świadczeń od fundacji rodzinnej. 

To fundator decyduje, kto będzie beneficjentem fundacji rodzinnej

Fundator ma prawo swobodnie decydować nie tylko o zakresie świadczeń spełnianych przez fundację rodzinną, ale również o tym, kto będzie beneficjentem fundacji. Z punktu widzenia celów, jakie stawia się przed fundacją rodzinną, jest to jedna z najważniejszych decyzji. Założeniem ustawodawcy przy wprowadzaniu omawianych tu przepisów było ułatwienie przy przeprowadzeniu sukcesji firm rodzinnych, czy – szerzej – zabezpieczaniu majątku rodzinnego przed rozproszeniem. Standardowo więc beneficjantami fundacji rodzinnej powinni być członkowie rodziny fundatora. Wynika to z tego, co to jest fundacja rodzinna. 

Jednak nie jest to wymóg prawny. Równie dobrze fundator ma prawo ustanowić beneficjentem osobę lub instytucję zupełnie dla siebie obcą. Ważne jest przy tym, aby prawidłowo skonstruować listę beneficjentów. Ustawa o fundacji rodzinnej stanowi, że taka lista musi zawierać:

• imię i nazwisko albo nazwę beneficjenta;
• identyfikator podatkowy;
• adres zamieszkania lub adres do doręczeń beneficjenta;
• inne dane niezbędne do spełnienia świadczenia na rzecz beneficjenta, w tym informacje o przysługujących mu uprawnieniach.

Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację rodzinną 

Fundacja rodzinna – ustawa jest w tej kwestii jednoznaczna i precyzyjna – może wykonywać działalność gospodarczą jedynie w ściśle określonym zakresie. Obejmuje on:

• zbywanie mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
• najem, dzierżawę lub udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie;
• przystępowanie do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwo w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
• nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
• udzielania pożyczek spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje; spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik lub beneficjentom;
• obrót zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej.

Poza tym fundacja rodzinna prowadząca gospodarstwo rolne może także wykonywać działalność gospodarczą w zakresie:

• produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
• gospodarki leśnej. 

Pomimo tych ograniczeń możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację rodzinną i tak są stosunkowo szerokie. Zawsze więc warto rozważyć zasadność skorzystania z nich. Może być to świetny sposób na rozwój – zwłaszcza majątkowy – fundacji, co z kolei przełoży się na zwiększenie perspektyw stałej realizacji świadczeń na rzecz beneficjentów. 

Zobacz też: „Trzeciodłużnik”: definicja, rola i znaczenie trzeciej strony w relacjach prawnych

Najważniejsze korzyści związane z utworzeniem fundacji rodzinnej

Korzyści związane z założeniem fundacji rodzinnej to przede wszystkim możliwość zabezpieczenia interesów majątkowych członków rodziny, przy jednoczesnym braku rozproszenia majątku charakterystycznego dla jego sukcesji np. w drodze spadkobrania. Ponadto przepisy ustawy o fundacji rodzinnej dają fundatorowi bardzo dużą swobodę w zakresie ustalenia charakteru świadczeń, jakie beneficjenci będą otrzymywać od fundacji (mogą to być zarówno świadczenia o charakterze rzeczowym, jak i np. comiesięczne „wypłaty” określonej sumy pieniędzy). Co więcej – fundator może swobodnie zdecydować, kto będzie beneficjentem. Nie ma wymogu, aby byli nimi członkowie jego rodziny. Tym samym fundacja rodzinna jest obecnie jednym z najlepszych sposobów na przeprowadzenie sukcesji przedsiębiorstwa lub innego majątku rodzinnego.