Umowa o pracę to bez wątpienia najważniejszy dokument regulujący stosunki między pracodawcą a pracownikiem. Co powinien zawierać? Przede wszystkim musi być on zgodny z przepisami prawa oraz z wolą stron, a więc pracodawcy i pracownika. Szczegółowe zagadnienia wyjaśni radca prawny zajmujący się prawem pracy.
Spis treści:
- Podstawowe elementy umowy o pracę
- Dodatkowe klauzule w umowie o pracę
- Najczęstsze błędy i pułapki w umowach o pracę
- Skuteczna i zgodna z prawem umowa o pracę
- Umowa o pracę – kompendium najważniejszych informacji
Umowa o pracę należy do jednej z najczęściej stosowanych umów w obrocie gospodarczym. Jednak jej prawidłowe napisane nie jest łatwym zadaniem. Z jednej strony musi ściśle odpowiadać standardom wynikającym z przepisów prawa. Z drugiej zaś powinna dokładnie odzwierciedlać to, na co umówił się pracodawca z pracownikiem. Co więc powinno znaleźć się w umowie o pracę i jak uniknąć problemów związanych z jej zawieraniem? Odpowiem na te pytania w poniższym tekście. Zapraszam do lektury!
Podstawowe elementy umowy o pracę
Umowa o pracę jest kluczowym dokumentem regulującym stosunek pracownika do pracodawcy. Powinna zawierać wiele istotnych elementów i postanowień, aby zapewnić klarowność i ochronę obu stron.
To, co powinna zawierać umowa o pracę, w pierwszej kolejności zależy od przepisów Kodeksu pracy oraz innych regulacji prawnych mających zastosowanie do konkretnego rodzaju obowiązków. Odnoszą się do czynności, jakie ma wykonywać zatrudniony oraz do charakteru samego zakładu pracy. Zgodnie z art. 29 § 1 Kodeksu pracy umowa o pracę określa strony umowy, adres siedziby pracodawcy, a w przypadku pracodawcy będącego osobą fizyczną nieposiadającego siedziby – adres zamieszkania, a także rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:
- rodzaj pracy;
- miejsce lub miejsca wykonywania pracy;
- wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
- wymiar czasu pracy;
- dzień rozpoczęcia pracy;
- w przypadku umowy o pracę na okres próbny także czas jej trwania lub dzień jej zakończenia oraz, gdy strony tak uzgodnią, postanowienie o przedłużeniu umowy o czas urlopu oraz czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli wystąpią takie nieobecności;
- w przypadku umowy o pracę na czas określony – czas jej trwania lub dzień jej zakończenia.
Właściwie każdy z tych elementów powinien znaleźć się w umowie o pracę. Jednak kluczowe do jej zawarcia jest złożenie przez przyszłego pracodawcę i pracownika zgodnych oświadczeń woli o nawiązaniu stosunku pracy. To dzięki nim pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Natomiast pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Umowa o pracę – zasady są tu bardzo jasne – musi zostać zawarta na piśmie. Co, jednak gdyby nie doszło do zawarcia umowy o pracę w formie pisemnej? Obowiązkiem pracodawcy jest przed dopuszczeniem pracownika do pracy, potwierdzenie mu na piśmie ustaleń co do stron umowy, jej rodzaju oraz warunków. Bez tego pracownik nie powinien przystępować do wykonywania obowiązków wynikających z umowy o pracę.
Przeczytaj także: Czym jest ustawa o zwolnieniach grupowych? Wyjaśniamy!
Dodatkowe klauzule w umowie o pracę
Najważniejsze zasady umowy o pracę sprowadzają się do precyzyjnego scharakteryzowania stosunków między pracodawcą a pracownikiem. Im lepiej zostaną one uregulowane w umowie o pracę, tym większe prawdopodobieństwo tego, że w przyszłości uda się uniknąć sporów i nieporozumień co do treści samej umowy oraz sposobów jej wykonywania. Tym samym umowa o pracę powinna zawierać klauzule odnoszące się do wszystkich kwestii związanych ze stosunkiem pracy.
Często pracodawcy, chcąc przyciągnąć do swoich zakładów najlepszych pracowników, decydują się na wprowadzenie do umów o pracę szeregu dodatkowych klauzul, określanych „benefitami”. Prawo pracy ma dla pracownika głównie gwarancyjny charakter, a więc wyznacza minimalny standard ochrony jego praw. Tym samym pracodawca nigdy nie może zejść poniżej tego standardu. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby samodzielnie go podwyższył – a więc, aby zaoferował swoim pracownikom więcej niż minimum wynikające z przepisów prawa pracy. Wśród najczęściej spotykanych klauzul dodatkowych w umowach o pracę można wymienić:
- dodatkowy, płatny urlop;
- dofinansowanie wypoczynku;
- opłacanie prywatnej opieki zdrowotnej;
- zakup karnetów na siłownię bądź dofinansowanie innych form spędzania wolnego czasu.
Bez względu na to, co zawiera umowa o pracę, warto unikać najczęściej pojawiających się pułapek i błędów w tego rodzaju kontraktach.
Najczęstsze błędy i pułapki w umowach o pracę
W praktyce najczęściej spotykam się z następującymi błędami w umowach o pracę:
- zawarcie umowy na okres próbny bądź na czas określony na niewłaściwych zasadach;
- umieszczenie w umowie o pracę innego zakresu obowiązków niż ten, który został ustalony z pracownikiem;
- pomyłki w danych pracownika, w tym w numerze konta bankowego, na które ma być przelewane wynagrodzenie;
- rozbieżności pomiędzy kwotą wynagrodzenia wynikającą z ustaleń między stronami a tekstem umowy o pracę.
Skuteczna i zgodna z prawem umowa o pracę
Biorąc pod uwagę wszystkie wyżej wymienione aspekty, umowa o pracę powinna zawierać co najmniej jasne określenie jej stron, zakresu obowiązków oraz wynagrodzenia. To absolutne minimum do tego, aby umowa była w pełni skuteczna i zgodna z prawem. Jednak właściwie nigdy nie warto poprzestawać jedynie na tych kwestiach. Przy zawieraniu kontraktu o pracę nie należy zapominać o tym, że:
- należy jak najszerzej i jak najbardziej precyzyjnie unormować w nim prawa i obowiązki stron umowy;
- trzeba zadbać nie tylko o szczegółowość umowy, ale również o jej prawidłowe napisanie. Jest to niezwykle istotne. Niejasne sformułowanie postanowień umowy niezwykle podnosi ryzyko konfliktów na linii pracodawca-pracownik, które nie raz kończą się w sądzie pracy.
Dowiedz się więcej: Czy trzeba płacić ZUS? To musisz wiedzieć
Umowa o pracę – kompendium najważniejszych informacji
Umowa o pracę powinna zostać zawarta w formie pisemnej. Jeżeli tak się nie stało, to obowiązkiem pracodawcy jest potwierdzenie pracownikowi na piśmie najważniejszych postanowień umowy o pracę przed rozpoczęciem jej świadczenia. Zawsze przed podpisaniem takiego rodzaju kontraktu należy dokładnie zapoznać się z jego treścią. Po podpisaniu umowy o pracę jakiekolwiek zmiany w jej tekście mogą się okazać trudne. Natomiast samo wykazanie, że wola stron była odmienna niż to, co zostało zapisane, bywa skomplikowane. Aczkolwiek nie jest niemożliwe. Zawsze jednak im bardziej szczegółowa i im lepiej napisana umowa o pracę, tym mniejsze ryzyko ewentualnych konfliktów pracowniczych. Absolutnym minimum każdej umowy o pracę jest określenie jej stron, zakresu obowiązków oraz wynagrodzenia. Jednocześnie nie ma przeszkód, aby standardy ochrony praw pracownika wynikające np. z Kodeksu pracy zostały rozszerzone przez samego pracodawcę poprzez różnego rodzaju „benefity”. Nigdy jednak standardy te nie mogą zostać obniżone. Nawet gdyby zgodził się na to pracownik.
Umowa o pracę powinna być sporządzona w sposób jasny i zrozumiały dla obu stron, unikając niejasności i dwuznaczności. W razie jakichkolwiek wątpliwości pracownik powinien skonsultować się z prawnikiem lub doradcą ds. pracy. Warto pamiętać, że umowa o pracę to nie tylko obowiązki pracownika, ale także prawa i ochrona, która przysługuje pracownikowi w trakcie zatrudnienia.
