Ustawa o zwolnieniach grupowych jest kluczowym aktem prawnym w każdym przypadku, gdy firma decyduje się na poważną redukcję zatrudnienia. Jednak stosowanie tej ustawy i przewidzianych w niej procedur zależy od szeregu czynników. Wśród nich najważniejszym jest liczba pracowników zatrudnianych przez danego przedsiębiorcę. Meandry ustawy o zwolnieniach grupowych wyjaśnia radca prawny.
Spis treści:
- Definicja i charakterystyka zwolnień grupowych
- Procedury prawne w zwolnieniach grupowych
- Wpływ zwolnień grupowych na pracowników i organizacje
- Jak przygotować się na zwolnienia grupowe?
Restrukturyzacja zatrudnienia w firmie nierzadko stanowi podstawowy sposób uratowania sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Jednak w praktyce jest to bardzo trudny proces – zarówno pod względem prawnym, jak i organizacyjnym. Zwolnienia zawsze trzeba odpowiednio zaplanować, aby nie zaburzyć bieżącego działania firmy. Niekiedy niezbędne jest również przestrzeganie ustawy o zwolnieniach grupowych. Reguluje ona w sposób szczegółowy kwestie rozwiązywania umów o pracę w specjalnym trybie. Poniżej wyjaśnię najważniejsze regulacje tej ustawy. Zapraszam do lektury!
Definicja i charakterystyka zwolnień grupowych
Problematyka zwolnień grupowych została uregulowana przede wszystkim w ustawie z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Niekiedy określa się ustawą o zwolnieniach grupowych. Zgodnie z jej art. 1 ust. 1, wyrażającym definicję zwolnień grupowych, przepisy ustawy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników;
- 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników;
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.
Z tego względu kluczową kwestią dla stosowania przedmiotowej ustawy jest ustalenie, od ilu osób zwolnienie grupowe ma miejsce.
W związku z tym prawidłowe dokonanie przedmiotowych obliczeń jest kluczowe, aby zwolnienia grupowe zostały przeprowadzone zgodnie z prawem. Z jakimi zatem procedurami wiąże się ich przeprowadzenie?
Zobacz także: Jak uniknąć odebrania zwrotu podatku przez komornika?
Procedury prawne w zwolnieniach grupowych
Ustawa o zwolnieniach grupowych stanowi, że pracodawca jest obowiązany skonsultować zamiar przeprowadzenia grupowego zwolnienia z zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi u tego pracodawcy. Konsultacje te dotyczą głównie możliwości uniknięcia lub zmniejszenia rozmiaru grupowego zwolnienia oraz spraw pracowniczych związanych z tym zwolnieniem, w tym zwłaszcza możliwości przekwalifikowania lub przeszkolenia zawodowego, a także uzyskania innego zatrudnienia przez zwolnionych pracowników.
Zwolnienie grupowe oznacza, że pracodawca ma obowiązek zawiadomić na piśmie zakładowe organizacje związkowe o:
- przyczynach zamierzonego grupowego zwolnienia;
- liczbie zatrudnionych pracowników i grupach zawodowych, do których oni należą;
- grupach zawodowych pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia, okresie, w ciągu którego nastąpi takie zwolnienie;
- proponowanych kryteriach doboru pracowników do grupowego zwolnienia;
- kolejności dokonywania zwolnień pracowników;
- propozycjach rozstrzygnięcia spraw pracowniczych związanych z zamierzonym grupowym zwolnieniem, a jeżeli obejmują one świadczenia pieniężne, pracodawca jest obowiązany dodatkowo przedstawić sposób ustalania ich wysokości.
Celem przeprowadzenia konsultacji jest zawarcie między pracodawcą a pracownikami porozumienia dotyczącego zwolnienia grupowego. Zawiera się je w terminie nie dłuższym niż 20 dnia od momentu wystosowania zawiadomienia. Gdyby zaś nie udało się doprowadzić do zawarcia takiego porozumienia, pracodawca ma obowiązek ustalić regulamin zwolnień grupowych. Normuje się w nim zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia, uwzględniając w miarę możliwości propozycje, przedstawione w ramach konsultacji, przez zakładowe organizacje związkowe.
Należy pamiętać, że jeżeli u danego pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe, to uprawnienia przewidziane dla tychże organizacji w ramach procedury zwolnień grupowych przysługują przedstawicielom pracowników wyłonionym w trybie przyjętym u danego pracodawcy. Jak natomiast zwolnienia grupowe dokładnie wpływają na sytuację pracowników?
Wpływ zwolnień grupowych na pracowników i organizacje
Z praktycznego punktu widzenia, dla załogi przedsiębiorstwa dotkniętego procedurą zwolnień grupowych najważniejsza jest kwestia terminu wypowiedzenia umowy o pracę oraz odprawy. Co do pierwszego zagadnienia – zgodnie z przepisami określenie terminu wypowiedzenia przypada nie wcześniej niż po zawarciu porozumienia z reprezentacją załogi przedsiębiorstwa. Natomiast w kwestii odpraw ustawa o zwolnieniach grupowych stanowi, że pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
- jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
- dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
- trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Jednocześnie odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Aczkolwiek wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. Nawet gdyby taka suma wynikała z dokonania obliczeń na przedstawionych powyżej zasadach.
Przeczytaj także: Zamknięcie czy zawieszenie działalności gospodarczej?
Jak przygotować się na zwolnienia grupowe?
Przygotowanie się do zwolnień grupowych powinno obejmować przede wszystkim aktywny udział w przygotowywaniu porozumienia z pracodawcą. Na jego mocy zostaną uregulowane szczegółowe kwestie związane ze zwolnieniami grupowymi. Jeżeli zaś takie porozumienie nie zostanie zawarte, koniecznie należy zadbać o to, aby postanowienia regulaminu zwolnień wprowadzonego przez pracodawcę były obiektywne oraz zgodne z prawem. Zwłaszcza z ustawą o zwolnieniach grupowych. Nie powinno się zapominać, że pracodawca, tworząc przedmiotowy regulamin, powinien uwzględniać oczekiwania zgłoszone przez pracowników w toku rokowań. Poza tym przygotowując się do omawianej tu procedury, dobrze jest samodzielnie skalkulować wysokość należnej odprawy. Pozwala to zawczasu przeciwdziałać ewentualnym problemom z jej prawidłowym skalkulowaniem i wypłaceniem przez pracodawcę. W razie jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się z radcą prawnym, który w najlepszy sposób podpowie, jakie działania powinniśmy wykonać.
Ustawa o zwolnieniach grupowych jest ważnym narzędziem w zapewnieniu równowagi między potrzebami pracodawców a prawami pracowników w sytuacjach restrukturyzacyjnych. Jej przestrzeganie jest istotne zarówno dla zachowania uczciwości w miejscu pracy, jak i dla zapewnienia stabilności gospodarczej kraju.
