Zdarza się, że opiekunowie prawni zastanawiają się, kto będzie odpowiadał w przyszłości za długi osób ubezwłasnowolnionych. Prawda jest taka, że opiekun prawny nie odpowiada swoim prywatnym majątkiem za długi takiej osoby, ale niekiedy może okazać się, że będzie musiał je samodzielnie pokryć. Kiedy należy liczyć się z taką ewentualnością? Na to pytanie odpowie doświadczony radca prawny.
Spis treści:
- Opiekun prawny – kim jest i jakie ma obowiązki?
- Czy opiekun prawny odpowiada za długi osoby ubezwłasnowolnionej?
- Długi osoby ubezwłasnowolnionej – co należy wiedzieć?
- Zarządzanie długami pod opieką prawną
- Długi osoby ubezwłasnowolnionej – co powinien wiedzieć opiekun?
Ubezwłasnowolnienie – zarówno częściowe, jak i tym bardziej całkowite – może zostać orzeczone jedynie w ściśle określonych przypadkach. Dotyczy osób, które nie są w stanie w pełni samodzielnie kierować swoimi sprawami. Przeważnie podstawą do ubezwłasnowolnienia jest choroba utrudniająca osobie fizycznej codzienne funkcjonowanie. Jaka jest jednak pozycja opiekuna? Czy nie powinien on obawiać się o swój prywatny majątek? Na te pytania odpowiadam w poniższym tekście. Serdecznie zapraszam do lektury artykułu!
Opiekun prawny – kim jest i jakie ma obowiązki?
Opiekun prawny jest osobą powołaną do reprezentowania interesów osoby ubezwłasnowolnionej, czyli osoby, która z powodu swojego stanu zdrowia psychicznego, choroby lub innych przyczyn, nie jest w stanie samodzielnie zarządzać swoimi sprawami. Jednakże odpowiedzialność opiekuna prawnego w zakresie długów osoby ubezwłasnowolnionej podlega pewnym ograniczeniom i specyficznym zasadom.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że opiekun sprawuje pieczę nad osobą oraz jej majątkiem; podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego. Jednocześnie opiekun ma obowiązek sprawować swoje obowiązki z należytą starannością, jak tego wymaga dobro pozostającego pod opieką i interes społeczny. Są to oczywiście dość ogólne stwierdzenia, jednak ich wymowa jest jednoznaczna: opiekun prawny osoby ubezwłasnowolnionej musi dbać zarówno o osobę, którą się zajmuje, jak i o jej majątek, czyniąc to z należytą starannością, odpowiednią dla okoliczności konkretnego przypadku.
Najważniejsze obowiązki, z jakich musi wywiązać się opiekun prawny ubezwłasnowolnionego, to:
- dbanie o stan zdrowia podopiecznego, w tym np. o realizację wizyt lekarskich czy wykonanie niezbędnych badań;
- troska o zapewnienie podopiecznemu odpowiednich warunków mieszkaniowych, ubrania i wyżywienia;
- sprawowanie pieczy nad całym majątkiem ubezwłasnowolnionego, w tym nad zgromadzonymi przez niego oszczędnościami;
- zabezpieczenie realizacji codziennych potrzeb podopiecznego;
- staranność o to, aby ubezwłasnowolniony nie popadł w jakieś tarapaty, np. w długi.
Opieka zawsze jest sprawowana pod nadzorem sądu. Do dokonania poważniejszych czynności opiekun prawny musi uzyskać jego zgodę. Chodzi tu przykładowo o takie czynności, jak:
- odrzucenie spadku;
- przekazanie darowizny;
- umieszczenie w domu pomocy społecznej;
- obciążenie bądź zbycie nieruchomości, której właścicielem jest ubezwłasnowolniony.
Ponadto trzeba pamiętać, że opiekun prawny nie może dokonywać czynności prawnych ze swoim podopiecznym. Wyjątkiem jest tu przypadek, gdy czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu majątkowym na rzecz podopiecznego. Natomiast czy opiekun prawny odpowiada za długi osoby ubezwłasnowolnionej?
Przeczytaj także: Czy za niespłacony kredyt można iść do więzienia?
Czy opiekun prawny odpowiada za długi osoby ubezwłasnowolnionej?
Nie ma żadnego przepisu prawa, na podstawie którego opiekun prawny miałby obowiązek spłacać długi swojego podopiecznego będącego osobą ubezwłasnowolnioną. Tym samym można przyjąć, że długi ubezwłasnowolnionego nie są sprawą jego opiekuna. Z drugiej jednak strony opiekun zawsze powinien odpowiednio zarządzać majątkiem podopiecznego, a tym samym jego zadłużeniem. Dlatego, jeżeli opiekun objął swoje obowiązki w stosunku do osoby zadłużonej, powinien zawsze dążyć do tego, aby spłacić to zadłużenie, a przynajmniej zadbać o bieżące regulowanie związanych z nim rat.
Obsługa zadłużenia osoby ubezwłasnowolnionej powinna następować z jej majątku. W praktyce może się to okazać trudne zadanie, dlatego opiekun prawny powinien liczyć się z koniecznością występowania w postępowaniach sądowych lub komorniczych dotyczących długów podopiecznego. Opiekun prawny jest także reprezentantem swojego podopiecznego w sprawach administracyjnych, cywilnych bądź egzekucyjnych. Oczywiście nie zamyka to opiekunowi możliwości skorzystania z profesjonalnego pełnomocnika, np. radcy prawnego. W rzeczywistości jest to najlepszy sposób na rozwiązanie przeważnie bardzo trudnych problemów związanych z zadłużeniem podopiecznego. Czy nie ma jednak żadnych wyjątkowych, od zasady, w której opiekun nie musi sam spłacać długów osoby ubezwłasnowolnionej?
Długi osoby ubezwłasnowolnionej – co należy wiedzieć?
Rzeczywiście za regułę można uznać, że długi osoby ubezwłasnowolnionej nie są sprawą jej opiekuna, w tym sensie, że nie musi ich spłacać z własnego majątku. Jednak ta reguła ma zastosowanie przede wszystkim do długów zaciągniętych, zanim orzeczono ubezwłasnowolnienie, a więc w czasie, gdy dana osoba posiadała pełną zdolność do czynności prawnych. Wtedy mogła kształtować swoją sytuację prawną na własny rachunek i na własną odpowiedzialność. Sytuacja ta zmienia się wraz z ubezwłasnowolnieniem.
Osoba fizyczna z ubezwłasnowolnieniem całkowitym traci zdolność do czynności prawnych, natomiast przy ubezwłasnowolnieniu częściowym dochodzi do ograniczenia tejże zdolności. To oznacza, że osoba objęta takim ubezwłasnowolnieniem może samodzielnie dokonywać jedynie codziennych, zwyczajnych czynności prawnych. Na pozostałe czynności prawne potrzebuje zgody swojego kuratora.
Zarządzanie długami pod opieką prawną
W związku z powyższym każdy, kto podejmuje się roli opiekuna prawnego, powinien pamiętać o zachowaniu szczególnej ostrożności w sprawowaniu zarządu nad majątkiem swojego podopiecznego. Opiekun prawny w praktyce może odpowiadać nie tylko wobec sądu rodzinnego i opiekuńczego, ale również wobec podmiotów, którym wyrządził szkodę w wyniku nieprawidłowego wykonywania swoich obowiązków. Zarządzając długami osoby pozostającej pod opieką prawną, opiekun powinien:
- dążyć do zaspokojenia wierzycieli w sposób wynikający ze stosunku prawnego będącego podstawą wierzytelności;
- efektywnie zarządzać całym majątkiem ubezwłasnowolnionego, aby zapewnić możliwość bieżącej obsługi zadłużenia;
- bez zbędnej zwłoki podejmować działania mające na celu oddłużenie swojego podopiecznego.
Tylko prawidłowe zarządzanie majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej daje opiekunowi bądź kuratorowi pewność, że nie będą ponosić jakichkolwiek kosztów z własnego majątku.
Przeczytaj także: Sankcja kredytu darmowego – co to jest i na czym polega?
Długi osoby ubezwłasnowolnionej – co powinien wiedzieć opiekun?
Długi osoby ubezwłasnowolnionej powinny być regulowane z jej majątku. Skoro zarządzanie majątkiem ubezwłasnowolnionego należy do opiekuna, to również on powinien zadbać o obsługę zadłużenia swojego podopiecznego. Opiekun prawny nie musi spłacać długów ubezwłasnowolnionego ze własnych środków. Nie jest to jego obowiązek. Wyjątkiem może być sytuacja, w której nieprawidłowe sprawowanie majątku doprowadziło do powstania zadłużenia. W końcu ubezwłasnowolniony całkowicie nie może samodzielnie zaciągać zobowiązań. Z tego względu, jeżeli to nieprawidłowe działanie opiekuna doprowadzi do powstania zadłużenia, które trudno będzie spłacić, to powinien on liczyć się z odpowiedzialnością odszkodowawczą za taki stan rzeczy.
