Umowa in blanco może zostać określona po prostu jako niekompletna umowa. Jest to niebezpieczne narzędzie przy korzystaniu, z którego należy zachować szczególną ostrożność. O czym pamiętać w związku z umową z in blanco? Czym ona się różni od weksla in blanco? Wyjaśni to radca prawny zawodowo zajmujący się tą tematyką.
Spis treści:
- Co to jest umowa in blanco?
- Jakie są związki między umową in blanco a umową wekslową?
- Umowa in blanco – jak działa?
- Jak bezpiecznie zawierać i realizować umowę in blanco?
- Umowa in blanco – wiesz już wszystko!
Umowa nie musi być zawierana na piśmie. Zgodnie z prawem w pełni ważny i skuteczny kontrakt można zawrzeć także w formie ustnej. Jeżeli jednak strony decydują się na pisemną formę umowy, to warto, aby zawarli w niej wszystkie istotne kwestie. Umowa in blanco jest zaprzeczeniem tego wymogu. Na czym dokładnie ona polega? Odpowiem na to pytanie w poniższym tekście. Gorąco zachęcam do lektury!
Co to jest umowa in blanco?
Umowa in blanco – co to dokładnie jest? Niestety jest to dość trudne do jednoznacznego ustalenia. Może zostać uznana za niepełną umowę, co z kolei stawia pod znakiem zapytania legalność jej sporządzenia. Wynika to z faktu, że w umowach in blanco najczęściej nie zawiera się np. danych sprzedającego bądź informacji o dokładnym przedmiocie transakcji. Tym samym ten, kto ją podpisuje, czyni to niejako w ciemno, nie wiedząc dokładnie – a przeważnie nawet nie mając narzędzi niezbędnych do tego, aby to sprawdzić – jakimi danymi umowa zostanie wypełniona.
Skoro zaś do zawarcia umowy – bez względu na to, w jakiej formie prawnej ma do niej dojść, a więc np. w formie pisemnej – niezbędne jest złożenie dwóch zgodnych oświadczeń woli, to można mieć wątpliwości czy umowa in blanco spełnia te wymogi. To z kolei, o czym szerzej powiem niżej, gdy będę omawiał sposoby bezpiecznego korzystania z takich umów, może oznaczać nie tylko nieważność samej umowy, ale nawet popełnienie przestępstwa.
To na czym polega umowa in blanco, zależy od realiów faktycznych sprawy. Najczęściej rozwiązanie to bywa wykorzystywane w obrocie samochodami sprowadzanymi zza granicy. Przy sprzedaży takiego samochodu pośrednik przedstawia swojemu klientowi, wypełnioną do połowy umowę z rzekomym właścicielem pojazdu.
Jakie są związki między umową in blanco a umową wekslową?
Umowa in blanco jest czymś zupełnie innym niż weksel in blanco wystawiany na podstawie Prawa wekslowego. Weksel to papier wartościowy, który może zostać wykorzystany, jako środek płatniczy bądź, jako zabezpieczenie wierzytelności. W pierwszym przypadku za pośrednictwem weksla można zaciągnąć kredyt lub pożyczkę. Natomiast w drugim wystawienie weksla oznacza konieczność wykonania zobowiązania w ustalonej wcześniej kwocie i terminie. Ustawodawca w Prawie wekslowym wprowadził dwa podstawowe rodzaje weksla: trasowany i własny.
Weksel trasowany musi zawierać:
- nazwę “weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;
- polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;
- nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);
- oznaczenie terminu płatności;
- oznaczenie miejsca płatności;
- nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;
- oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;
- podpis wystawcy wekslu.
Natomiast weksel własny zawiera:
- nazwę “weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;
- przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;
- oznaczenie terminu płatności;
- oznaczenie miejsca płatności;
- nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;
- oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;
- podpis wystawcy wekslu.
Sama zaś umowa wekslowa, czy lepiej deklaracja wekslowa, to dokument, który określa, w jaki sposób ma zastać wypełniony weksel in blanco. To z kolei jest taki weksel, który nie zawiera części danych (przy czym zawsze w wekslu tym muszą się znaleźć podpisy wystawcy, trasata oraz poręczyciela). Przeważnie w wekslu in blanco pomija się kwotę, na jaką on opiewa. Przez co weksel ten może stanowić zabezpieczenia umowy. W razie nieprawidłowości w jej realizacji, uprawniony po prostu wpisuje do weksla kwotę, jaka została określona w deklaracji wekslowej. Dzięki temu może on uzyskać określoną sumę pieniędzy.
Umowa wekslowa powinna składać się z:
- daty zawarcia umowy, która musi być tożsama z datą wystawienia weksla;
- danych identyfikacyjnych strony umowy;
- deklaracji oddania weksla wierzycielowi;
- zobowiązania wierzyciela do oddania weksla dłużnikowi po spełnieniu zobowiązania;
- podpisów stron.
Warto podkreślić, że zgodnie z art. 10 Prawa wekslowego, jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.
Dowiedz się więcej: Upadłość konsumencka a rozdzielność majątkowa. Wyjaśniamy zależności
Umowa in blanco – jak działa?
W związku z powyższym umowa in blanco nie ma właściwie nic wspólnego z wekslem in blanco. Umowa in blanco i na czym polega, wyjaśniłem powyżej – to po prostu niekompletny dokument, w którym wpisano jedynie część danych, przeważnie pomijając te najistotniejsze. Natomiast w przypadku weksla in blanco sama treść zobowiązania oraz jego strony są dobrze znane i muszą zostać określone w umowie wekslowej.
Jedno jest pewne: umowa in blanco to spore zagrożenie zwłaszcza dla osoby, która się nią posługuje bądź podpisuje. Nierzadko w grę może wchodzić nawet popełnienie przestępstwa, zwłaszcza fałszerstwa dokumentów określonego w art. 270 § 2 Kodeksu karnego. Przepis ten stanowi, że kto wypełnia blankiet, opatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę albo takiego dokumentu używa, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Jedynie w wypadku mniejszej wagi ustawodawca przewidział karę grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat.
Jak bezpiecznie zawierać i realizować umowę in blanco?
Jeżeli jednak decydujemy się na korzystanie z umowy in blanco, warto zachować reguły ostrożności. Można je streścić w jednej: trzeba bardzo dokładnie sprawdzić kontrahenta oraz przedmiot umowy. Skoro umowy in blanco najczęściej wykorzystywane są w obrocie samochodów, to nie wolno zapominać w takich przypadkach o:
- dokładnym sprawdzeniu historii pojazdu, zwłaszcza po to, aby upewnić się, że nie pochodzi on z kradzieży;
- przekazaniu przez sprzedającego pełnej dokumentacji pojazdu, w tym zwłaszcza jego dowodu rejestracyjnego, historii przeglądów technicznych czy karty pojazdu (o ile została wydana);
- przedstawienia dowodów pokrycia wymaganych przez prawo opłat celnych – w przypadku pojazdów sprowadzanych zza granicy.
Im wyższy poziom ostrożności zachowa korzystający z umowy in blanco, tym mniejsze szanse na to, że poniesienie negatywne konsekwencje – zwłaszcza prawne – takiego posunięcia.
Sprawdź też: Zarządca masy sanacyjnej. Zadania i uprawnienia
Umowa in blanco – wiesz już wszystko!
Umowa in blanco to ryzykowne narzędzie. Sprowadza się ona do tego, że dokument potwierdzający zawarcie umowy jest niekompletny, a przeważnie brakuje w nim kluczowych danych dotyczących stron umowy bądź jej przedmiotu (lub dane te są niezgodne z prawdą). Takie umowy najczęściej wykorzystywane są przy okazji sprzedaży samochodów sprowadzonych zza granicy. Zawsze jednak należy zachować szczególną ostrożność przy posługiwaniu się taką umową oraz przy wyrażaniu zgody na jej podpisanie. W realiach konkretnych przypadków, taki krok może się wiązać nawet z popełnieniem przestępstwa.
