Przepisy dotyczące fundacji rodzinnej stanowią odpowiedź ustawodawcy na problemy związane z zapewnieniem sukcesji rodzinnych firm. Utworzenie takiej fundacji, jeżeli fundator dobrze przemyśli zwłaszcza treść statutu, rzeczywiście może znacznie ułatwić sukcesję. Jednak nigdy nie można zapominać o formalnościach, zwłaszcza związanych z rejestracją fundacji rodzinnej. Zawiłości tej procedury wyjaśnia radca prawny.
Spis treści:
- Fundacja rodzinna – czym jest i jakie są jej zadania?
- Rejestracja fundacji rodzinnej – pierwsze kroki
- Tworzenie statutu fundacji – kluczowe elementy
- Zarejestrowanie fundacji rodzinnej. Teraz już wiesz wszystko!
Każdy przedsiębiorca prędzej czy później staje przed koniecznością przeprowadzenia sukcesji polskiej firmy. Nie jest to proste zadanie, zwłaszcza gdy członkowie rodziny nie garną się do dalszego prowadzenia dotychczasowej działalności lub gdy – wręcz przeciwnie – zainteresowanych jest zbyt dużo. W obecnym stanie prawnym dobrym, a niekiedy wręcz najlepszym rozwiązaniem na sprostanie problemom związanym z sukcesją firmy jest skorzystanie z formuły fundacji rodzinnej. Jak zarejestrować taką fundację? O czym nie wolno zapomnieć? Zapraszam do lektury tekstu, w którym odpowiem na te pytania!
Fundacja rodzinna – czym jest i jakie są jej zadania?
Nie da się dobrze omówić procesu, który reguluje to, jak przebiega rejestracja fundacji rodzinnej bez wyjaśnienia tego, czym jest ta fundacja oraz gdzie znaleźć przepisy do niej się odnoszące. Z punktu widzenia obowiązującego prawa kluczowe znaczenie ma tutaj ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej. Jej art. 2 ust. 1 stanowi, że fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej. Co to znaczy?
Mówiąc wprost fundacja rodzinna:
- jest powoływana po to, aby zarządzać majątkiem rodzinnym i zapewnić jego sprawną sukcesję bez dokonywania rozproszenia poszczególnych składników majątkowych, z czym często wiąże się przeprowadzenie postępowania spadkowego;
- kluczową kwestią jest ustalenie, kto będzie beneficjentem fundacji rodzinnej, a więc uprawnionym do otrzymywania od niego określonych świadczeń. Świadczenia to wszelkie składniki majątkowe (np. środki pieniężne, rzeczy lub prawa) przekazane do korzystania beneficjentowi;
- to fundator decyduje, kto będzie beneficjentem i jakie dokładnie świadczenia będzie otrzymywał od fundacji rodzinnej. Przy czym wcale nie jest powiedziane, że beneficjentem mogą być tylko osoby spokrewnione z fundatorem.
Z praktycznego punktu widzenia kluczowe znaczenie ma statut fundacji rodzinnej. W dokumencie tym fundator powinien ustalić najważniejsze zasady działania fundacji, oczywiście czyniąc to w ramach zakreślonych przez przepisy prawa. Opracowanie statutu jest niezbędne do zarejestrowania fundacji rodzinnej. Jak dokonać rejestracji? Jakie dokumenty przygotować wraz z wnioskiem do sądu?
Rejestracja fundacji rodzinnej – pierwsze kroki
Fundacja rodzinna nie jest wpisywana – tak, jak inne fundacje – do Krajowego Rejestru Sądowego, ale do rejestru fundacji rodzinnych. Prowadzi go Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Jest to jedyny sąd rejestrowy dla fundacji rodzinnych, co oznacza, że rejestracja fundacji nie może zostać dokonana przez żaden inny organ. To z kolei oznacza, że dokumenty związane z procedurą rejestracji omawianej tu fundacji powinny być kierowane wyłącznie do sądu okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim.
Całą procedurę rejestracji fundacji rodzinnej można podzielić na trzy zasadnicze etapy:
- utworzenie fundacji, przez co powstaje fundacja rodzinna w organizacji;
- złożenie wniosku o rejestrację wraz z wymaganymi załącznikami do sądu rejestrowego;
- rozpatrzenie wniosku przez sąd i wydanie postanowienia o wpisie fundacji do rejestru lub o odmowie dokonania takiego wpisu.
Do wniosku o wpis do rejestru fundacji rodzinnych trzeba dołączyć m.in.:
- akt założycielski lub testament, w którym ustanowiono fundację rodzinną;
- oświadczenie fundatora o wniesieniu mienia na pokrycie funduszu założycielskiego lub oświadczenie członków zarządu dotyczące wniesienia mienia na pokrycie funduszu założycielskiego;
- dowód ustanowienia organów fundacji rodzinnej;
- spis mienia wnoszonego na pokrycie funduszu założycielskiego
- skład zgromadzenia beneficjentów;
- zaświadczenie o niekaralności członków zarządu;
- statut w formie aktu notarialnego.
Wniosek o rejestrację jest rozpoznawany zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego dotyczącymi postępowania nieprocesowego.
Sprawdź też: Krajowy Rejestr Długów: jak sprawdzić kogoś? Jak sprawdzić siebie?
Tworzenie statutu fundacji – kluczowe elementy
Tak jak pisałem wcześniej, statut fundacji rodzinnej jest kluczowym dokumentem dla jej funkcjonowania. Stanowi także niezbędny element wniosku rejestrowego. Zgodnie z przepisami ustawy o fundacji rodzinnej statut musi regulować trzynaście kategorii spraw. Elementy te są niezbędne, aby rejestracja fundacji mogła nastąpić. Chodzi tu o:
- nazwę fundacji rodzinnej;
- siedzibę fundacji rodzinnej;
- szczegółowy cel działania fundacji rodzinnej;
- beneficjenta lub sposób jego określenia i zakres przysługujących beneficjentowi uprawnień;
- zasady prowadzenia listy beneficjentów;
- zasady, w tym szczegółowy tryb zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta;
- czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest oznaczony;
- wartość funduszu założycielskiego;
- zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów fundacji rodzinnej, a także zasady reprezentacji fundacji rodzinnej przez zarząd albo przez inne organy fundacji rodzinnej w przypadkach wskazanych w ustawie;
- podmiot uprawniony do zatwierdzenia czynności zarządu fundacji rodzinnej w organizacji;
- co najmniej jednego beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów;
- zasady zmiany statutu;
- przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu, w tym określenie beneficjenta uprawnionego do mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.
Statut fundacji rodzinnej może określać również inne sprawy, bez których rejestracja fundacji spokojnie może się odbyć. Do przykładów tych spraw ustawodawca zaliczył:
- zasady współpracy lub współdziałania organów fundacji rodzinnej;
- szczegółowe okoliczności rozwiązania fundacji rodzinnej;
- wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej;
- utworzenie jednostki terenowej albo jednostek terenowych.
Statut fundacji rodzinnej zawsze musi mieć formę aktu notarialnego. Bez zachowania tej formy opracowanie statutu nie wywoła skutków prawnych. Oczywiście podstawowym zadaniem notariusza pozostaje skontrolowanie tego, czy statut proponowany przez fundatora jest zgodny z prawem. Gdyby tak nie było, wszelkie błędy należy wyeliminować przed sporządzeniem aktu notarialnego.
Dowiedz się więcej: Przyspieszone postępowanie układowe – wyjaśniamy na czym ono polega
Zarejestrowanie fundacji rodzinnej. Teraz już wiesz wszystko!
Jedynym organem uprawnionym do rejestracji fundacji rodzinnej jest Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Jest to sąd prowadzący rejestr fundacji rodzinnych. W przeciwieństwie do pozostałych fundacji fundacja rodzinna nie jest wpisywana do Krajowego Rejestru Sądowego, ale właśnie do rejestru fundacji rodzinnych. Oczywiście wpis do takiego rejestru następuje na podstawie wniosku złożonego przez samego beneficjenta lub przez zarząd. Drugie z tych rozwiązań znajduje zastosowanie, gdy fundacja rodzinna zostanie ustanowiona w testamencie. Do wniosku należy dołączyć dokumenty określone przez prawo, w tym zwłaszcza statut fundacji rodzinnej, który ma kluczowe znaczenie dla jej codziennej działalności.
