Sanacja przedsiębiorstwa jest najbardziej rozbudowanym i skomplikowanym spośród wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych. Kiedy warto z niej skorzystać? Warto, aby odpowiedź na to pytanie poznał każdy przedsiębiorca. W końcu w obecnych realiach gospodarczych nietrudno popaść w kłopoty, których rozwiązaniem może okazać się sanacja.
Spis treści:
- Sanacja – co to jest?
- Na czym mogą polegać działania sanacyjne?
- Na co uważać planując działania sanacyjne?
- Przebieg postępowania sanacyjnego
- Skutki otwarcia sanacji
- Sanacja firm – perspektywa zmian
- Proces sanacji: to warto wiedzieć
Postępowanie restrukturyzacyjne jest najlepszym sposobem na oddłużenie przedsiębiorstwa, które popadło w trudności finansowe. Przepisy Prawa restrukturyzacyjnego pozwalają na przeprowadzenie restrukturyzacji w ramach jednego z czterech postępowań, a wśród nich znajduje się sanacja. Na czym polega postępowanie sanacyjne? Zawsze warto pamiętać, że jest to procedura dedykowana dłużnikom, którzy popadli w naprawdę poważne trudności finansowe. Wynika to z faktu, że mechanizm postępowania sanacyjnego pozwala na kompleksowe rozwiązanie właściwie wszystkich trudności, z jakimi boryka się zadłużony przedsiębiorca, stający na skraju upadłości.
Sanacja – co to jest?
Sanacja – co to jest, zostanie przeze mnie przedstawione w niniejszym tekście – bez wątpienia jest najbardziej rozbudowanym rodzajem postępowania restrukturyzacyjnego. Ma ono dwa podstawowe cele: zawarcie układu pomiędzy dłużnikiem a jego wierzycielami oraz przeprowadzenie działań sanacyjnych. Oczywiście pierwszy z tych celów jest wspólny dla każdego z postępowań restrukturyzacyjnych. Stąd najbardziej specyficzną cechą sanacji są właśnie działania sanacyjne. Na czym one polegają?
Odpowiedź na to pytanie ma kluczowe znaczenie dla wszystkich prowadzących własną działalność gospodarczą, którzy mają zamiar skorzystać z postępowania sanacyjnego. W końcu postępowanie sanacyjne zostało tak pomyślane, aby działania sanacyjne były jego kluczowym elementem – obok oczywiście zawarcia układu pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami.
Zgodnie z art. 3 ust. 6 Prawa restrukturyzacyjnego działaniami sanacyjnymi są czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją. Już z brzmienia tego przepisu jasno wynika, że sanacja przedsiębiorstwa to bardzo szerokie pojęcie, a jej istotą jest kompleksowe rozwiązanie trudności, z którymi boryka się przedsiębiorca.
W związku z tym sanacja bywa niekiedy określana mianem „głębokiej restrukturyzacji”, zalecanej przede wszystkim tym przedsiębiorcom, którzy znaleźli się w bardzo trudnym położeniu ekonomicznym, a ich problemy mają w dużej mierze charakter strukturalny. Zawsze więc podjęcie decyzji o złożeniu wniosku sanacyjnego powinno zostać poprzedzone przeprowadzeniem stosownych analiz.
Konieczność naprawdę solidnego zastanowienia się, czy postępowanie sanacyjne jest najlepszym sposobem na rozwiązanie problemów ze spłatą długów przedsiębiorcy wynika przede wszystkim z:
- Znacznego rozbudowania procedur składających się na sanację;
- Utraty (co do zasady) przez dłużnika prawa zarządu własnym majątkiem, jakie powoduje otwarcie postępowania upadłościowego;
- Możliwości osiągnięcia celów restrukturyzacji, w tym przede wszystkim ogłoszenia upadłości dłużnika, za pomocą mniej rozbudowanych procedur restrukturyzacyjnych.
Skoro więc celem każdego z czterech postępowań restrukturyzacyjnych (a więc postępowania o zatwierdzenie układu, przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego i właśnie postępowania sanacyjnego) jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika, to zawsze najlepiej wybrać tę z procedur, która najlepiej odpowiada położeniu restrukturyzowanego podmiotu. Także w perspektywie określonego stanu prawnego, w tym przede wszystkim przepisów Prawa restrukturyzacyjnego.
Na czym mogą polegać działania sanacyjne?
Skoro – oczywiście w pewnym uproszczeniu – udało się nam ustalić, co to jest sanacja, to warto bliżej przyjrzeć się, na czym dokładnie mogą polegać działania sanacyjne. Właściwie nie ma wątpliwości, że przytoczona powyżej definicja ma szeroki charakter, tym samym działaniami sanacyjnymi mogą być właściwie wszystkie czynności – zarówno prawne, jak i jedynie faktyczne – zmierzające do uzdrowienia sytuacji przedsiębiorstwa.
Jednak doświadczenie pokazuje, że sanacja firm najczęściej polega na:
- rozwiązaniu nierentownych kontraktów;
- redukcji zatrudnienia;
- pozyskaniu nowych rynków zbytu;
- zmniejszeniu zakresu produkcji;
- doinwestowaniu przedsiębiorstwa;
- zbyciu zbędnego majątku;
- podjęciu inicjatyw marketingowych.
Aby działania sanacyjne przyniosły pożądany skutek, zawsze musi być ściśle dostosowane do sytuacji, w której znalazła się firma. W przeciwnym wypadku sanacja przedsiębiorstwa może okazać się niepowodzeniem. Dlatego najpierw należy przeprowadzić pogłębioną analizę położenia firmy – dotyczącą, chociażby struktury zadłużenia i ich źródeł – a dopiero potem planować działania sanacyjne. Stąd tak dobrym pomysłem jest sięgnięcie po usługi świadczone przez licencjonowanego doradcę restrukturyzacyjnego.
Na co uważać planując działania sanacyjne?
Warto pamiętać, że niewłaściwie dobrane czy nieprawidłowo przeprowadzone działania sanacyjne mogą poważnie utrudnić prowadzenie działalności gospodarczej, a tym samym tylko pogłębić problemy przedsiębiorcy – prowadząc, niestety, wprost do postępowania upadłościowego. Najlepiej pomyśleć o właściwej strategii już w planie restrukturyzacyjnym.
Dobrym przykładem zagrożeń związanych z niewłaściwymi działaniami sanacyjnymi jest redukcja zatrudnienia. Rzeczywiście zdarza się, że przedsiębiorca zatrudnia po prostu zbyt dużo pracowników, a rozwiązanie części umów o pracę jest tym samym wręcz niezbędne do osiągnięcia celów restrukturyzacji. Jednak zbyt pochopne bądź niewłaściwe decyzje w tym obszarze mogą doprowadzić do destabilizacji funkcjonowania firmy, co jest szczególnie niebezpieczne, gdy weźmie się pod uwagę trudności związane z odbudową załogi. Dlatego do redukcji zatrudnienia zawsze należy podchodzić z dużą dozą ostrożności.
Podobnie sprawa przedstawia się ze sprzedażą zbędnych przedmiotów majątku dłużnika. Nie zawsze taka „zbędność” jest widoczna na pierwszy rzut oka, dlatego najpierw należy wytypować faktycznie niepotrzebne elementy majątku dłużnika. W kolejnym kroku trzeba przeanalizować, czy takie składniki majątkowe nie mogłyby zostać wykorzystane do jakiś inicjatyw biznesowych, pozytywnie wpływających na kondycję firmy. Dopiero w kolejnym kroku można bezpiecznie podjąć decyzję o sprzedaży składników majątku przedsiębiorstwa.
Ponadto do postępowania sanacyjnego stosuje się przepisy Prawa restrukturyzacyjnego dotyczące zawierania układu. Pamiętaj, że układ może przewidywać wszelkie rozwiązania restrukturyzacyjne, które nie są zakazane przez prawo.
Ustawodawca zaś, jako przykłady propozycji układowych podaje:
- odroczenie terminu wykonania;
- rozłożenie spłaty na raty;
- zmniejszenie wysokości;
- konwersję wierzytelności na udziały lub akcje;
- zmianę, zamianę lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność.
Wybór propozycji układowych należy do tego, kto je składa. W zdecydowanej większości przypadków jest to sam dłużnik, a co za tym idzie to na nim ciąży odpowiedzialność za to, aby – szanując prawa wierzycieli – propozycje układowe dawały rzeczywiste szanse na restrukturyzację zadłużenia.
Przebieg postępowania sanacyjnego
Sanacja spółki czy innego podmiotu posiadającego zdolność restrukturyzacyjną przebiega w dwóch etapach. Najpierw konieczne jest wydanie przez sąd restrukturyzacyjny postanowienia o otwarciu postępowania sanacyjnego. To zaś następuje po przeprowadzeniu postępowania w sprawie rozpoznania wniosku sanacyjnego. Przedmiotowe postanowienie otwiera właściwą sanację.
W jej ramach zaś można wyróżnić dwa kluczowe etapy: przygotowanie spisu wierzytelności oraz zgromadzenie wierzycieli, na którym głosowany jest układ. Jeśli układ zostaje przyjety, do sądu kierowany jest wniosek o jego zatwierdzenie. W wyniku jego rozpoznania sąd może zatwierdzić układ; odmówić zatwierdzenia układu albo umorzyć postępowanie. Trzeba pamiętać, że zawarcie układu w postępowaniu sanacyjnym możliwe jest tylko po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności.
Rozpoznanie wniosku o zatwierdzenie układu w żadnym razie nie jest zwykłą formalnością. W ramach tej procedury sąd dokładnie sprawdza, czy postępowanie sanacyjne zostało przeprowadzone prawidłowo, a przyjęty układ nie jest sprzeczny z prawem – nie tylko z przepisami Prawa restrukturyzacyjnego, ale ze wszystkimi regulacjami prawnymi mającymi zastosowanie w sprawie. Niezatwierdzenie układu przez sąd oznacza fiasko postępowania sanacyjnego, co z kolei oznacza, że zawsze należy zadbać o to, aby całość przedsięwzięcia odbyła się poprawnie. W przeciwnym razie wysiłek dłużnika może pójść na marne.
Skutki otwarcia sanacji
Proces sanacji pociąga za sobą bardzo daleko idące skutki – przede wszystkim dla samego dłużnika objętego tą procedurą. Zasadą jest, że wraz z wydaniem postanowienia o otwarciu sanacji dłużnik traci prawo zarządu swoim majątkiem, który staje się masą sanacyjną. Jedynie wyjątkowo można mu pozostawić prawo zarządu w zakresie nieprzekraczającym tzw. spraw zwykłego zarządu, a więc związanych z bieżącym administrowaniem przedsiębiorstwem.
Poza tym otwarcie sanacji oznacza m.in.:
- objęcie przez wyznaczonego zarządcę zarządu nad majątkiem dłużnika;
- zawieszenie postępowań egzekucyjnych skierowanych do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej;
- zakaz wszczynania nowych postępowań egzekucyjnych w stosunku do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej;
- umożliwienie sędziemu-komisarzowi uchylenie zajęć dokonanych przez komornika sądowego;
- wejście w skład masy sanacyjnej wszystkich spadków, do których powołuje się dłużnika;
- wygaśnięcie prokury i innych pełnomocnictw udzielonych przez dłużnika.
Nie ma więc wątpliwości, że sanacja powoduje daleko idące zmiany w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa i jego właściciela. Trzeba wziąć to pod uwagę, decydując o otwarciu postępowania sanacyjnego i planując jego przebieg. Zresztą wskazane powyżej skutki omawianego tu postępowania, są najlepszym dowodem na to, że postępowanie sanacyjne rzeczywiście jest najbardziej rozbudowanym spośród wszystkich procedur przewidzianych w Prawie restrukturyzacyjnym. Wskazuje na to także projekt zmian tej ustawy, który przewiduje wprowadzenie wielu nowości także do sanacji.
Sanacja firm– perspektywa zmian
Najprawdopodobniej w niedalekiej przyszłości nastąpią zmiany postępowaniu sanacyjnym. Zgodnie z projektem noweli Prawa restrukturyzacyjnego postępowanie to – prowadzone w ramach restrukturyzacji sanacyjnej – będzie dostępne jedynie dla przedsiębiorców niewypłacalnych. A nie jak dotychczas także dla zagrożonych niewypłacalnością. Uzasadniając to rozwiązanie projektodawcy wskazali m.in., że sanacja jest postępowaniem zbliżonym do upadłości, co z kolei uprawnia to zadedykowania jej jedynie podmiotom niewypłacalnym – a więc takim, które utraciły zdolność regulowania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Tym samym te firmy, które obecnie znajdują się w stanie zagrożenia niewypłacalnością i chciałby skorzystać z postępowania sanacyjnego nie powinny zwlekać ze złożeniem stosownego wniosku do sądu restrukturyzacyjnego.
Proces sanacji – to warto wiedzieć!
W obecnym stanie prawnym z postępowania sanacyjnego mogą skorzystać zarówno podmioty niewypłacalne, jak i zagrożone niewypłacalnością. Jest to najbardziej rozbudowane spośród wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych, w ramach którego dąży się nie tylko do zawarcia układu, ale również do przeprowadzenia tzw. działań sanacyjnych. Są to wszelkie czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją. W związku z tym sanacja to metoda postępowania skierowana przede wszystkim do tych przedsiębiorców, których sytuacja wymaga przeprowadzenia daleko idących działań naprawczych. Biorąc pod uwagę z jednej strony spore szanse na oddłużenie, jakie daje sanacja, z drugiej zaś skalę wyzwań wynikających z otwarcia procedury sanacyjnej, zawsze dobrym rozwiązaniem jest powierzenie prowadzenia takiej sprawy specjalistom od restrukturyzacji.
