Jak wygląda rozdzielność majątkowa po ślubie?

Rozdzielność majątkowa to jeden z najlepszych sposobów zabezpieczenia się małżonków na wypadek wystąpienia poważnych problemów finansowych. Dzięki tej umowie – popularnie nazywanej intercyzą – można uniknąć utraty całego majątku czy odpowiedzialności za długi współmałżonka. Szczegółowe kwestie związane z intercyzą wyjaśni w poniższym tekście radca prawny. 

Dzięki temu artykułowi  dowiesz się:

• Czym charakteryzuje się rozdzielność majątkowa i jakie przepisy mają do niej zastosowanie?

• Kiedy warto sięgnąć po intercyzę?

• Co zrobić, aby rozdzielność majątkowa przełożyła się na realną ochronę interesów każdego z małżonków. 

Spis treści:

1. Rozdzielność majątkowa po ślubie – podstawy prawne
2. Intercyza – jak i kiedy zawrzeć?
3. Rozdzielność majątkowa a finanse małżeńskie – praktyczne aspekty
4. Dlaczego warto rozważyć rozdzielność majątkową? – podsumowanie

Małżeństwo to sformalizowany związek, a jego zawarcie powoduje szereg konsekwencji – również finansowych – dla samych małżonków. Ich klasycznym przykładem jest powstanie tzw. majątku wspólnego. Małżonkowie mają tu możliwość swobodnego podjęcia decyzji o odmiennym ustaleniu zasad łączących ich relacji majątkowych, chociażby przez wprowadzenie rozdzielności majątkowej, zwanej popularnie intercyzą. Zapraszam do zapoznania się z artykułem, w którym wyjaśnię, na czym dokładnie polega rozdzielność majątkowa i kiedy warto z niej skorzystać. 

Rozdzielność majątkowa po ślubie – podstawy prawne

Rozdzielność majątkowa po ślubie została uregulowana w ustawie z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zgodnie z jego przepisami z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe, które nie zostały objęte wspólnością ustawową, należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Przykładowo do majątku wspólnego należą:

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
• dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
• środki zgromadzone na rachunkach  otwartych lub pracowniczych funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
• środki zgromadzone na koncie OIPE.

Dowiedz się więcej: NDA, Setback, One-Off – co oznaczają te oraz inne restrukturyzacyjne pojęcia?

Natomiast do majątku osobistego małżonków należą m.in.:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków.

Jednocześnie powyższe zasady nie mają charakteru absolutnego, a małżonkowie samodzielnie mogą je zmodyfikować. Zgodnie z art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonkowie mogą poprzez umowę zawartą w formie aktu notarialnego, wspólność ustawową rozszerzyć, ograniczyć, ustanowić rozdzielność majątkową, lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa. W istocie przepis ten stanowi podstawę prawną dla wprowadzenia przez małżonków rozdzielności majątkowej. 

Intercyza –  jak i kiedy zawrzeć?

Odwołując się do wcześniej wspomnianych informacji, nie ma wątpliwości, że:

• decyzja o zawarciu umowy majątkowej małżeńskiej należy wyłącznie do małżonków. Nikt nie ma prawa narzucić im tej decyzji;
• do ważnego i skutecznego zawarcia intercyzy niezbędne jest zachowanie formy aktu notarialnego. Bez tego ustanowienie przez małżonków rozdzielności majątkowej jest po prostu niemożliwe;
• rozdzielność majątkowa może zostać wprowadzona właściwie w każdym czasie – zarówno przed zawarciem małżeństwa, jak i w czasie jego trwania;
• prawem małżonków jest także rezygnacja z rozdzielności majątkowej oraz modyfikacja jej treści. Jednak w razie rozwiązania intercyzy w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.

Przeczytaj także: Jak założyć jednoosobową działalność gospodarczą krok po kroku?

Rozdzielność majątkowa a finanse małżeńskie – praktyczne aspekty

Z praktycznego punktu widzenia rozdzielność majątkowa po ślubie, podobnie zresztą jak intercyza podpisana jeszcze przed zawarciem małżeństwa, oznacza, że:

• małżonkowie pozostają właścicielami majątku, który zgromadzą w czasie swojego związku, a więc w ogóle nie powstaje między nimi wspólność ustawowa (jeżeli intercyza została zawarta przed ślubem) lub przestaje istnieć;
• małżonkowie sami odpowiadają za zaciągnięte przez siebie zobowiązania. Innymi słowy: rozdzielność majątkowa co do zasady blokuje możliwość przeprowadzenia egzekucji komorniczej z majątku należącego do drugiego z małżonków.

W kontekście odpowiedzialności jednego z małżonków za zobowiązania drugiego po zawarciu intercyzy niezwykle istotne znaczenie ma art. 47¹ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przepis ten stanowi, że małżonek może powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome. Oznacza to, że w interesie samych małżonków pozostaje poinformowanie swoich kontrahentów o podpisaniu umowy rozdzielności majątkowej. W przypadku zawierania kontraktów pisemnych, zwłaszcza w realiach biznesowych, warto zamieszczać w nich specjalną klauzulę, w której osoba pozostająca w związku małżeńskim informuje o fakcie istnienia rozdzielności majątkowej między nią a jej współmałżonkiem.

Biorąc pod uwagę całokształt okoliczności prawnych i faktycznych, z którymi wiąże się rozdzielność majątkowa w trakcie małżeństwa, zdecydowanie najprostszym rozwiązaniem jest zawieranie tego rodzaju umów przed wstąpieniem w związek małżeński. Wówczas w ogóle nie dochodzi do powstania majątku wspólnego, co z kolei oznacza, że zawarcie małżeństwa praktycznie niczego nie zmienia w sytuacji finansowej małżonków.

Natomiast intercyza po ślubie przeważnie oznacza, że małżonkowie muszą w jakiś sposób podzielić się majątkiem, którego wspólnie się dorobili oraz „rozdzielić” odpowiedzialność za wspólnie zaciągnięte zobowiązania. To z kolei komplikuje zawieranie umowy majątkowej małżeńskiej.  Jednak w żadnym razie nie blokuje możliwości jej podpisania. Po prostu wprowadzenie w życie tego rodzaju decyzji małżonków wymaga większych i dalej idących przygotowań. 

Dlaczego warto rozważyć rozdzielność majątkową? – podsumowanie

Rozdzielność majątkowa oznacza, że każdy z małżonków pracuje tylko na własny rachunek: sam gromadzi majątek, decyduje o sposobie jego wydawania bądź inwestowania, a także samodzielnie odpowiada za zaciągnięte zobowiązania. Z tych względów intercyza jest szczególnie chętnie wybierana przez przedsiębiorców, którzy za jej pomocą chcą zabezpieczyć swój majątek przed utratą, np. w wyniku nierozważnych decyzji współmałżonka. Jednocześnie nie należy zapominać, że umowa rozdzielności majątkowej może zostać zawarta zarówno przez ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa. Choć pierwsze z tych rozwiązań jest zdecydowanie prostsze, to jednak małżonkowie w każdej chwili mogą zdecydować się na intercyzę. Zawsze do jej zawarcia niezbędne jest zachowanie formy aktu notarialnego.