Ulga na złe długi doświadczyła zmian, które weszły w życie 1 października 2021 roku. Zdecydowanie rozszerzyło to możliwości jej zastosowania. O czym powinieneś pamiętać? Wyjaśnia ekspert.
Spis treści:
- Ulga na złe długi – istota konstrukcji prawnej
- Ulga na złe długi 2021 – zmiany, jakie zaszły w przepisach prawa
- Ulga za złe długi a postępowanie restrukturyzacyjne i upadłościowe
- Czy wierzyciel może wnioskować o restrukturyzację?
- Zakończenie
Dążenie do odzyskania należności nigdy nie jest dla wierzyciela prostym zadaniem. W przypadku nawiązania współpracy z nierzetelnym kontrahentem licz się z tym, że odzyskanie długu prawdopodobnie będzie trudną i długotrwałą procedurą. Niestety sam fakt braku płatności ze strony kontrahenta nie zwalnia wierzyciela z konieczności uregulowania podatku, przede wszystkim VAT. Odstępstwem od tej zasady jest skorzystanie z tzw. ulgi za złe długi. Na czym ona polega i kiedy możesz ją zastosować? W wyniku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz zmian legislacyjnych aktualne możliwości skorzystania z ulgi za złe długi są obszerniejsze.
Sprawdź również: Jakie są koszty restrukturyzacji? Odpowiada ekspert
Ulga na złe długi – istota konstrukcji prawnej
Ulga na złe długi to potoczne określenie instytucji prawnej wprowadzonej na mocy nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług. Weszła ona w życie w dniu 1 stycznia 2013 roku. Istotą tego rozwiązania jest wprowadzenie ulgi podatkowej. Skorzysta z niej wierzyciel, wobec którego dłużnik zalega z płatnością zobowiązania poświadczonego poprzez wystawienie rachunku bądź faktury VAT. Zgodnie z przepisami ustawy o VAT, wierzyciel, który nie otrzymał płatności lub jej części w okresie 90 dni od dnia upływu jej terminu określonego w stosownym dokumencie księgowym, ma prawo zmniejszyć podstawę obliczenia podatku o wartość tej należności lub jej części bądź zwiększyć poniesioną stratę.
Przedmiotowe uprawnienie przysługuje przedsiębiorcy, który wcześniej zaliczył nieuregulowaną w całości wierzytelność do przychodów należnych. Oczywiście skorzystanie z ulgi na złe długi uzależnione jest od faktycznego niewywiązania się z płatności przez wierzyciela do dnia złożenia stosownego zeznania podatkowego. Skorzystanie z tejże ulgi wyłącza także zbycie nieopłaconej wierzytelności. Zmniejszenia podstawy obliczenia podatku bądź zwiększenia straty należy dokonać w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu płatności.
W związku z tym oczywiste jest, że ratio legis ulgi za złe długi sprowadza się do wprowadzenia rozwiązań korzystnych dla wierzyciela borykającego się z niesolidnym dłużnikiem. Dzięki temu nie ponosi on konsekwencji podatkowych związanych z wystawieniem faktury lub rachunku, który nie został prawidłowo opłacony. To z kolei stanowi pewne zmniejszenie dolegliwości wynikających z faktu trudności w odzyskaniu należności. Tym bardziej, gdy weźmiesz pod uwagę, że podatnika VAT zobowiązuje się do rozliczenia tego podatku bez względu na to, czy kwota za wykonane usługi lub dostarczone towary została opłacona.
Przeczytaj także: Prawo restrukturyzacyjne. O czym musisz wiedzieć?
Ulga na złe długi 2021 – zmiany, jakie zaszły w przepisach prawa
Nie ma wątpliwości, że ulga na złe długi VAT to użyteczne narzędzie. Warto więc przypomnieć, jakie zmiany w tym mechanizmie wprowadzono z dniem 1 października 2021 roku. Poprawki te wynikają przede wszystkim z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zakwestionował on zgodność części przepisów związanych z ulgą na złe długi z prawem unijnym. W związku z tym w obowiązującym stanie prawnym do skorzystania z tego mechanizmu nie jest konieczne, aby:
- dostawy towaru lub świadczenie usług dokonano na rzecz czynnego podatnika VAT, nieobjętego postępowaniem restrukturyzacyjnym, upadłościowym bądź procedurą likwidacyjną,
- na dzień poprzedzający złożenie deklaracji podatkowej, na mocy której dokonuje się korekty, dłużnik był zarejestrowany, jako czynny podatnik VAT,
- na dzień poprzedzający złożenie deklaracji podatkowej, na mocy której dokonuje się korekty, dłużnik nie był objęty postępowaniem restrukturyzacyjnym, upadłościowym bądź procedurą likwidacyjną.
Powyższe zmiany wynikają z wyroku unijnego Trybunału Sprawiedliwości. Zasadnym wydaje się, że obowiązują one nie od dnia wejścia w życie stosownej nowelizacji ustawy o VAT. Mocy prawnej nabraly od dnia wydania orzeczenia przez Trybunał w Luksemburgu, a więc od 15 października 2020 roku (przedmiotowy wyrok został wydany w sprawie o sygnaturze C-335/19). Założenie to ma doniosłe konsekwencje praktyczne. Wynika to przede wszystkim z faktu, że nowela ustawy o VAT, która weszła w życie 1 października 2021 roku. Stała się obowiązującym prawem blisko rok po wyroku TSUE. Chodzi tu o ustawę z dnia 11 sierpnia 2021 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe.
Warto przeczytać: Postępowanie naprawcze a restrukturyzacyjne – jakie są różnice?
Ulga za złe długi a postępowanie restrukturyzacyjne i upadłościowe
Podstawową konsekwencją zmian, jakie wprowadziła ulga za złe długi 2021, to brak wpływu ewentualnego prowadzenia wobec dłużnika postępowania restrukturyzacyjnego lub upadłościowego na możliwość skorzystania z tego rozwiązania. To z kolei znacząco podnosi standard ochrony praw wierzycieli. Także tych, którzy zdecydowali się na wzięcie udziału bądź objęto ich z mocy prawa postępowaniem restrukturyzacyjnym lub upadłościowym dłużnika. Poprzednie regulacje prawne okazały się po prostu zbyt surowe.
Tym samym, właściwie niezależnie od siebie, wierzyciel dochodzi swoich praw w ramach restrukturyzacji lub upadłości oraz korzysta z ulgi na złe długi. Jeżeli jednak w wyniku tychże postępowań dojdzie do spłaty całości lub należności, musisz rozliczyć je także wobec fiskusa. Otóż ulga za złe długi obowiązuje jedynie do dnia uregulowania całości lub części należności, bądź też jej zbycia. W takich przypadkach odpowiednio zwiększ podstawę opodatkowania oraz kwotę należnego podatku za okres, w którym zaległość uregulowano bądź zbyto.
Czy wierzyciel może wnioskować o restrukturyzację?
Osobną kwestią pozostaje wybór najlepszego sposobu dochodzenia należności przez wierzyciela wobec dłużnika, który nie zapłacił za dostarczone towary bądź usługi. Istnieją na to dwa sposoby. Pierwszy dotyczy zasad ogólnych. Najpierw kierujesz wezwanie do zapłaty, następnie inicjujesz odpowiednie postępowanie sądowe, a w końcu rozpoczyna się egzekucja. Możesz także złożyć wniosek o przeprowadzenie wobec dłużnika postępowania restrukturyzacyjnego (lub opcjonalnie upadłościowego). Pod wieloma względami prawdopodobnie okaże się to skuteczniejszym rozwiązaniem.
Z drugiej jednak strony pamiętaj o ograniczeniach, które limitują możliwość wnioskowania o restrukturyzację lub upadłość przez wierzyciela. Z punktu widzenia obowiązujących przepisów prawa, tego rodzaju wniosek dopuszczalny się w następujących przypadkach:
- Wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego wobec niewypłacalnej osoby prawnej może złożyć jej wierzyciel osobisty;
- Wniosek o ogłoszenie upadłości może zostać zgłoszony przez każdego wierzyciela.
Wierzyciele mają niezwykle ograniczone możliwości wnioskowania o restrukturyzację. Pomimo tego zawsze powinni brać czynny udział w prowadzonym postępowaniu. Zdecydowanie zwiększa to ich szanse na odzyskanie należności, bądź przynajmniej ich znacznej części. Tu z kolei przepisy Prawa restrukturyzacyjnego stwarzają szereg możliwości. Znajdziesz je w zakresie prawa składania wniosku oraz dostępu do informacji o postępowaniu, czy też poprzez powołanie rady wierzycieli.
Dowiedz się więcej: Postępowanie restrukturyzacyjne a postępowanie sądowe i egzekucyjne
Zakończenie
W aktualnym stanie prawnym prowadzenie wobec dłużnika postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego bądź procedury likwidacyjnej nie ma znaczenia z punktu widzenia możliwości skorzystania z ulgi za złe długi. Miej na uwadze, że w przypadku, gdy – z jakichkolwiek powodów – dojdzie do płatności, wierzyciel będzie musiał rozliczyć się z fiskusem. Poza tym rozważając, w jaki sposób dochodzić należności, weź pod uwagę wszczęcie wobec dłużnika postępowania restrukturyzacyjnego lub upadłościowego.
