Postępowanie restrukturyzacyjne a postępowanie sądowe

Procedury restrukturyzacyjne rzadko kiedy nie kolidują z postępowaniami sądowymi i egzekucyjnymi. Co należy wiedzieć o wzajemnej relacji tych spraw? Sprawdź wyjaśnienia ekspera – zapoznanie się z poniższym tekstem pozwoli Ci zrozumieć:

• w jaki sposób rozpoczęcie restrukturyzacji wpływa na postępowania egzekucyjne oraz sądowe,
• czy warto pozywać do sądu restrukturyzowanego dłużnika,
• dlaczego warto korzystać z pomocy specjalistów od restrukturyzacji.

Postępowanie restrukturyzacyjne a sądowe i egzekucyjne – o tym nie wolno zapomnieć:

• Postępowanie restrukturyzacyjne nie tamuje możliwości pozwania dłużnika do sądu. Niekiedy jednak w takich sprawach po stronie pozwanej występuje nadzorca lub zarządca.
• Zasadność złożenia pozwu cywilnego przeciwko restrukturyzowanemu dłużnikowi zawsze należy rozpatrywać w okolicznościach konkretnego przypadku.
• W przypadku postępowań egzekucyjnych trzeba liczyć się z ich zawieszeniem oraz z zakazem wszczynania nowych po rozpoczęciu postępowania restrukturyzacyjnego.

Postępowanie restrukturyzacyjne a postępowanie sądowe – podstawowe problemy

Relacje pomiędzy prowadzeniem sprawy restrukturyzacyjnej a postępowaniami sądowymi, egzekucyjnymi i administracyjnymi można rozpatrywać na wielu różnych poziomach. Jednak w najczęściej spotykanych okolicznościach chodzi o dwa zagadnienia. 

Pierwszym z nich jest możliwość wszczęcia przez wierzyciela – po zainicjowaniu restrukturyzacji wobec dłużnika – innej procedury, np. postępowania cywilnego, której celem jest dochodzenie wierzytelności objętej sprawą restrukturyzacyjną. 

Drugie zagadnienie można sprowadzić do pytania: czy otwarcie restrukturyzacji wstrzymuje bieg prowadzonych już postępowań egzekucyjnych oraz oznacza zakaz wszczynania nowych?

Postępowanie restrukturyzacyjne a postępowanie egzekucyjne – to przede wszystkim problem dłużnika. W przypadku zawieszenia drugiego rodzaju ze wskazanych spraw może on liczyć na znaczną ochronę. Jednak z drugiej strony takie rozwiązanie przekłada się na pozycje wierzycieli. W końcu brak możliwości prowadzenia egzekucji zawsze opóźnia zaspokojenie ich interesów. Nie mniejsze dylematy powodują zależności zachodzące pomiędzy restrukturyzacją a postępowaniami sądowymi. W tym układzie wierzyciel musi zdecydować, który sposób dochodzenia jego roszczeń będzie korzystniejszy.

Jakie są konsekwencje wszczęcia postępowania sądowego po otwarciu restrukturyzacji?

Rozpoczęcie restrukturyzacji nie wyłącza możliwości wszczęcia postępowania cywilnego w stosunku do dłużnika. Natomiast wszczynając postępowanie sądowe w takich okolicznościach, trzeba liczyć się z tym, że po stronie pozwanego wystąpi nie tyle sam dłużnik, ile nadzorca albo zarządca. Wszystko zależy od tego, czy w realiach konkretnej restrukturyzacji dłużnikowi zostało ograniczone lub odebrane prawo zarządu własnym majątkiem. 

Poza tym nie wolno zapominać, że w procesie restrukturyzacyjnym chodzi w pierwszej kolejności o oddłużenie przedsiębiorcy i umożliwienie mu dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa. Dlatego wierzyciel, który zastanawia się nad pozwaniem do sądu restrukturyzowanego dłużnika, powinien pamiętać, że:

• jeżeli wierzytelność może zostać objęta układem, to postępowanie restrukturyzacyjne stanowi najlepszy sposób na dochodzenie należności od dłużnika. Uzyskanie jej zaspokojenia w innym trybie jest bardzo trudne, a nierzadko wręcz niemożliwe.
• w innych sprawach, niż wierzytelności objęte układem, postępowanie restrukturyzacyjne właściwie w żaden sposób nie wpływa na zasadność inicjowania sprawy przed sądem. W tych przypadkach restrukturyzacja i postępowanie sądowe nie mają właściwie żadnych punktów stycznych.

Biorąc pod uwagę przepisy prawa, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego może naprawdę w zróżnicowany sposób wpływać na sensowność pozywania dłużnika do sądu. Stąd najbezpieczniej rozstrzygać te kwestie w sposób indywidualny.

Zobacz także: „Firma w restrukturyzacji” – kiedy stosuje się to oznaczenie?

Postępowanie restrukturyzacyjne a postępowanie sądowe. Najważniejsze zależności

Analizując przedmiotowe, należy pamiętać, że bardzo trudno udzielić uniwersalnej odpowiedzi dotyczącej wpływu zainicjowania restrukturyzacji na bieg postępowań sądowych. Wszystko zależy zarówno od konkretnego rodzaju sprawy restrukturyzacyjnej, jak i szczegółowych decyzji podjętych w jej trakcie – a zwłaszcza przez sądowe organy postępowania. Możliwe jednak jest wskazanie najważniejszych zasad. Wśród nich warto zwrócić uwagę przede wszystkim na poniższe:

• W przypadku postępowania sanacyjnego oraz układowego – jednak tylko wówczas, gdy ustanowiono w nim zarządcę – wstępuje on w miejsce dłużnika do toczących się postępowań i prowadzi je w imieniu własnym, ale na rachunek restrukturyzowanego;
• W postępowaniu układowym, gdy dłużnikowi nie odebrano prawa zarządu jego majątkiem, nadzorca sądowy wstępuje do postępowań sądowych w charakterze interwenienta, natomiast do administracyjnych w charakterze strony;
• Otwarcie postępowania układowego oraz sanacji – co do zasady – nie tamuje możliwości zainicjowania postępowań sądowych, administracyjnych, sądowo-administracyjnych i przed sądami polubownymi w celu dochodzenia wierzytelności podlegających restrukturyzacji;
• Bez zmian natomiast toczą się postępowania sądowe, administracyjne, sądowo-administracyjne oraz przed sądami polubownymi w przypadku trwania postępowania o zatwierdzenie układu.

Wpływ restrukturyzacji na postępowania sądowe zależy w decydującej mierze od dwóch czynników – odebrania dłużnikowi po otwarciu konkretnego postępowania prawa zarządu majątkiem oraz długości trwania samej procedury. Kwestia ta zdecydowanie prościej przedstawia się w obszarze hasłowo określanym „postępowanie o zatwierdzenie układu a postępowanie sądowe”. Wynika to z faktu, że postępowanie o zatwierdzenie układu nie rozpoczyna się na podstawie formalnej decyzji sądu. Polega ono przede wszystkim na samodzielnym zbieraniu głosów za układem przez dłużnika.

Warto przeczytać: Art. 636 KC – odszkodowanie za wadliwe wykonanie umowy. Omówienie

Jakie postępowania sądowe mogą być prowadzone równolegle z postępowaniem restrukturyzacyjnym?

Zazwyczaj nie ma przeszkód, aby pozwać restrukturyzowanego dłużnika do sądu. Trzeba natomiast zawsze zadbać o prawidłowe oznaczenie strony pozwanej, rozstrzygając czy pozwanym ma być sam dłużnik, czy też zarządca lub nadzorca. 

Czymś innym natomiast jest sensowność składania takiego pozwu. Należy rozpatrywać ją indywidualnie, choć bez ryzyka błędu można powiedzieć, że w sprawach dotyczących wierzytelności objętych układem zdecydowaniem lepiej skupić się na restrukturyzacji. Z dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego to właśnie ta procedura stwarza optymalne warunki dochodzenia należności.

Oczywiście można wskazać takie sprawy, które mogą toczyć się w sądzie równolegle z restrukturyzacją. Ich najlepszym przykładem są sprawy rodzinne. Rozwód, separacja, kwestie alimentów czy opieki nad dziećmi nie łączą się z restrukturyzacją.

Restrukturyzacja a egzekucja – o czym warto pamiętać?

Zainicjowanie sprawy restrukturyzacyjnej często wpływa także na prowadzoną wobec dłużnika egzekucję komorniczą. W jaki więc sposób postępowanie restrukturyzacyjne a postępowanie egzekucyjne wpływają na siebie? Znowu w tym obszarze możliwe jest na wskazanie kilku podstawowych zasad:

• W przypadku otwarcia przyspieszonego postępowania układowego oraz postępowania układowego z mocy samego prawa, ulega zawieszeniu postępowanie egzekucyjne, które zostało wszczęte przed dniem otwarcia tych rodzajów restrukturyzacji;
• Otwarcie postępowania sanacyjnego powoduje – również z mocy samego prawa – zawieszenie postępowań egzekucyjnych kierowanych do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej. Zasada ta dotyczy zarówno wierzytelności objętych, jak i nieobjętych układem;
• Postępowania egzekucyjne i zabezpieczające, prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia należności objętych układem, ulegają umorzeniu z mocy prawa z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ;
• Jeżeli dojdzie do umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego lub do układu, należy podjąć zawieszone postępowanie egzekucyjne.

Najszerszą ochronę przed egzekucją otrzymują dłużnicy, którzy zdecydowali się na zainicjowanie postępowania sanacyjnego. Natomiast relacje na linii postępowanie układowe a postępowanie egzekucyjne oraz przyspieszone postępowanie układowe a egzekucja, oznaczają zawieszenie sprawy egzekucyjnej, ale tylko w stosunku do wierzytelności objętych restrukturyzacją. Natomiast postępowanie o zatwierdzenie układu nie wpływa na postępowanie egzekucyjne. Również w tym przypadku wynika to z braku formalnego otwarcia postępowania o zatwierdzenie układu przez sąd restrukturyzacyjny.

Którą procedurę wybrać?

Wskazane powyżej okoliczności mają decydujące znaczenie przede wszystkim przy dokonywaniu przez dłużnika wyboru postępowania restrukturyzacyjnego. Z kolei dla wierzyciela są istotne na etapie konstruowania właściwej strategii postępowania wówczas, gdy dłużnik zdecyduje się na otwarcie wobec siebie restrukturyzacji.

O ile dla dłużnika kluczowe znaczenie ma zakres ochrony przed egzekucją, jaką daje każde z postępowań restrukturyzacyjnych, o tyle dla wierzyciela najważniejszą kwestią pozostaje pytanie o zasadność zainicjowania w takich okolicznościach innej procedury zmierzającej do zasądzenia przysługujących mu praw.

Decyzje w tym zakresie powinny być podejmowane po indywidualnej analizie wszystkich „za” i „przeciw”. W przeciwnym wypadku może okazać się, że dłużnikowi będzie niezwykle trudno osiągnąć zakładane cele restrukturyzacji. Wierzyciel nie odzyska wtedy swojej gotówki. Z tego względu warto skorzystać z pomocy specjalisty doświadczonego w metodach dochodzenia należności, w tym przede wszystkim w ramach postępowań restrukturyzacyjnych. Jego wiedza i doświadczenie mogą okazać się nieocenionym wsparciem dla wszystkich dłużników i wierzycieli.

Do przeczytania: Rada wierzycieli – wyjaśniamy jej zadania i uprawnienia

Kiedy warto skorzystać z pomocy specjalisty?

Oddłużenie przedsiębiorstwa zawsze jest złożonym przedsięwzięciem, nawet jeżeli toczy się na podstawie uproszczonych przepisów. Postępowanie o zatwierdzenie układu (uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne) a postępowanie sądowe wcale nie stanowi łatwiejszego zagadnienia niż tego rodzaju relacja w przypadku pozostałych typów restrukturyzacji. Dlatego konsultacja ze specjalistą od oddłużania firm będzie dobrym pomysłem. Najważniejsze korzyści płynące z takiej konsultacji, to:

• wybór rodzaju restrukturyzacji najbardziej odpowiedniego do sytuacji zadłużonego przedsiębiorcy,
• opracowanie planu restrukturyzacyjnego oraz propozycji układowych dających realne perspektywy na oddłużenie,
• ocena czy możliwe jest zainicjowane innych niż restrukturyzacja postępowań w stosunku do dłużnika,
• analiza wpływu restrukturyzacji na postępowania egzekucyjne.

Nie ma więc wątpliwości, że profesjonalna konsultacja z radcą prawnym lub adwokatem będącym jednocześnie doradcą restrukturyzacyjnym to dobry pomysł zarówno dla dłużnika potrzebującego pomocy w spłacie zadłużenia, jak i dla jego wierzycieli.

Podsumowanie – jakie korzyści niesie za sobą właściwy wybór procedury restrukturyzacyjnej?

Relacje pomiędzy restrukturyzacją a postępowaniami sądowymi, administracyjnymi, sądowo-administracyjnymi, przed sądami polubownymi oraz egzekucyjnymi są oparte na skomplikowanych i rozbudowanych zasadach. Jednak – biorąc pod uwagę, że od reguły tej istnieje długa lista wyjątków – można sprowadzić je do jednej tezy: o ile otwarcie restrukturyzacji nie tamuje możliwości skorzystania z innych procedur sądowych oraz przed pozostałymi organami, o tyle prawie zawsze wstrzymuje egzekucję komorniczą. 

Każdy przypadek należy oceniać indywidualnie. Właśnie z tego względu tak korzystne jest sięgnięcie po pomoc specjalistów od restrukturyzacji, których wiedza i doświadczenie daje rękojmię opracowania najlepszego z możliwych planów na oddłużenie firmy.