Opłaty od pozwu, jak i pozostałe opłaty sądowe zawsze muszą być ponoszone przez inicjującego postępowanie sądowe. Jednak w praktyce kwestie te regulują rozbudowane przepisy prawa. Co warto o nich wiedzieć?
Z poniższego tekstu dowiesz się m.in.:
- Jakie są rodzaje kosztów sądowych?
- Jak oblicza się wysokość kosztów dla poszczególnych rodzajów spraw?
- Co zrobić, aby zmniejszyć koszty sądowe?
Spis treści:
- Opłata sądowa od pozwu – podstawy
- Opłata za pozew – jakie są stawki?
- Jak zmniejszyć opłaty sądowe?
- Podsumowanie i wskazówki dotyczące opłat od pozwu
Sprawy sądowe, w tym zwłaszcza sprawy cywilne, które mają kluczowe znaczenie dla dłużników i wierzycieli, wiążą się z obowiązkiem ponoszenia kosztów sądowych – przez powodów oraz wnioskodawców. Trudno uciec od tych kosztów, a bez ich uregulowania sprawa po prostu nie zostanie rozpoznana. Co warto wiedzieć o kosztach sądowych? Poniżej przedstawiam kompendium najważniejszych informacji w tym obszarze. Zapraszam do lektury!
Opłata sądowa od pozwu – podstawy
Zgodnie z art. 1262 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata. Przy czym nie żąda się opłaty od pisma, jeżeli już z jego treści wynika, że podlega ono odrzuceniu. W związku z tym uznaje się, że postępowania sądowe są odpłatne, a więc dopóki odpowiednie opłaty nie zostaną wniesione, sprawa nie zostanie rozpatrzona w danej instancji.
Opłaty od pozwu zostały ściśle uregulowane przez ustawodawcę. Poza powyżej przedstawionymi przykładami, Kodeks postępowania cywilnego wprowadza m.in. następujące regulacje w tej kwestii:
- strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, czyli właśnie koszty procesu;
- sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji;
- roszczenie o zwrot kosztów wygasa, jeśli strona najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia nie złoży sądowi spisu kosztów albo nie zgłosi wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych. Jednakże o kosztach należnych stronie działającej bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego sąd orzeka z urzędu;
- sąd może zasądzić od świadka, biegłego, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego – po ich wysłuchaniu – zwrot kosztów wywołanych ich rażącą winą;
- od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty;
- do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie;
- do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony;
- do niezbędnych kosztów procesu zalicza się koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd.
Opłata za pozew – jakie są stawki?
Koszty sądowe obejmują opłaty i wydatki. Dlatego opłata za pozew stanowi tylko jeden, choć niezwykle istotny, element odpłatności sądowych. Należność może być stała, stosunkowa albo podstawowa. Stawki tych wypłat są mocno zróżnicowane, jednak z praktycznego punktu widzenia najważniejsze znaczenie mają opłaty pobierane w sprawach o prawa majątkowe, od których zależy opłata sądowa od pozwu o zapłatę. Zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w tego rodzaju okolicznościach pobiera się od pisma opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej:
- do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;
- ponad 500 złotych do 1500 złotych – w kwocie 100 złotych;
- ponad 1500 złotych do 4000 złotych – w kwocie 200 złotych;
- ponad 4000 złotych do 7500 złotych – w kwocie 400 złotych;
- ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych;
- ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych;
- ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1000 złotych.
Natomiast w sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych.
Przeczytaj także: E-sąd – czym jest?
Warto dodatkowo pamiętać, że opłatę stałą w wysokości 600 złotych pobiera się od pozwu o:
- rozwód;
- separację;
- ochronę dóbr osobistych;
- ochronę innych praw niemajątkowych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej;
- ochronę niemajątkowych praw dochodzonych w postępowaniu grupowym.
Natomiast w sprawach gospodarczych pobiera się opłatę stałą w wysokości 5000 zł od pozwu w sprawie o:
- rozwiązanie spółki;
- wyłączenie wspólnika ze spółki;
- uchylenie uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki;
- stwierdzenie nieważności uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki;
- ustalenie istnienia lub nieistnienia uchwały organu spółki;
- uchylenie uchwały zgromadzenia obligatariuszy;
- stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia obligatariuszy.
Jak zmniejszyć opłaty sądowe?
Opłaty od pozwu, podobnie jak wszystkie inne kategorie kosztów sądowych, są ściśle sformalizowane. Ich wysokość, zasady wnoszenia oraz konsekwencje nieuiszczenia są jednoznacznie unormowane w przepisach powszechnie obowiązującego prawa. Oczywiście od ogólnych reguł istnieje szereg wyjątków, dzięki którym określone osoby fizyczne lub prawne bądź jednostki organizacyjne posiadające jedynie zdolność prawną mogą zostać zwolnione z obowiązku ponoszenia przedmiotowych kosztów.
Jednak w większości przypadków, aby opłaty od pozwu oraz inne kategorie kosztów nie były obowiązkiem, konieczne jest złożenie stosownego wniosku do sądu. Musi on czynić zadość wszystkim wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, a zwłaszcza zawierać:
- dane składającego wniosek oraz jego przeciwnika procesowego;
- oznaczenie sądu, do którego wniosek jest kierowany;
- jednoznaczne wskazanie rodzaju pisma w postaci tytułu „wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych”;
- treść żądania poprzez wskazanie czy wniosek odnosi się do całości, czy też do części kosztów sądowych;
- uzasadnienie z precyzyjnym podaniem okoliczności, ze względu na które wnioskodawca nie jest w stanie uregulować kosztów sądowych;
- oświadczenie, że sytuacja rodzinna lub majątkowa nie pozwala wnioskodawcy na poniesienie kosztów sądowych;
- podpis;
- załącznik w postaci wypełnionego druku oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania oraz dokumenty wykazujące sytuację majątkową i wysokość dochodów wnioskodawcy, np. jego roczne zeznanie PIT.
Zgodnie z przepisami ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna. Musi jednak złożyć oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek. Ponadto sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych w części, jeżeli strona jest w stanie ponieść fragment tych kosztów.
Dowiedz się więcej: Giełda długów – co to jest i jak działa?
Podsumowanie i wskazówki dotyczące opłat od pozwu
Przepisy wyraźnie wskazują, że każda osoba wnosząca pozew lub inne postępowanie musi uiścić od tego opłatę. Wyjątki od tej reguły – podobnie, jak dokładne wysokości opłat lub sposób ich obliczania w poszczególnych rodzajach spraw – zawsze są określane w przepisach prawa, w tym zwłaszcza w ustawie z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Dlatego osoba zobowiązana do uregulowania tychże kosztów ma niewielkie możliwości zmodyfikowania ich wysokości. Właściwie jedyną szansą pozostaje złożenie do sądu wniosku o całkowite lub częściowe zwolnienie od kosztów sądowych.