Oddalenie wniosku to sytuacja, w której nie jest on uwzględniony przez sąd lub organ administracji. Jednak może to nastąpić tylko w przypadku, gdy zostaną spełnione przesłanki przewidziane przez prawo. Co to oznacza na gruncie spraw restrukturyzacyjnych? Na to pytanie odpowie radca prawny specjalizujący się w restrukturyzacji.
Spis treści:
- Oddalenie wniosku – co to znaczy?
- Oddalenie wniosku – pouczający przykład postępowania cywilnego
- Kiedy można oddalić wniosek o restrukturyzację?
- Na czym polega pokrzywdzenie wierzycieli?
- Ponowne wszczęcie egzekucji po umorzeniu – o czym pamiętać?
- Oddalenie wniosku w restrukturyzacji: najważniejsze informacje
W polskich realiach ustrojowych organy państwa mają obowiązek działać na podstawie i w granicach prawa. Tym samym wszystkie ich decyzje muszą mieścić się w granicach wyznaczonych przez ustawodawcę. . Nie inaczej jest w przypadku prowadzenia procedur restrukturyzacyjnych, których przebieg jest regulowany przede wszystkim w ustawie – Prawo restrukturyzacyjne. Korzyść płynąca z prawidłowego przeprowadzenia restrukturyzacji jest ogromna: oddłużenie przedsiębiorcy poprzez spłatę wierzycieli, a tym samym umożliwienie mu dalszego prowadzenia jego działalności gospodarczej. Dopiero w tej perspektywie możliwe jest prawidłowe rozumienie, czym jest oddalenie wniosku i w jaki sposób instytucja ta przekłada się na bieg spraw restrukturyzacyjnych.
Oddalenie wniosku – co to znaczy?
Co to znaczy oddalenie wniosku? Jest to pytanie, które coraz częściej pojawia się od uczestników obrotu prawnego. Otóż mówiąc najprościej oddalenie wniosku to decyzja organu prowadzącego – mogąca przybrać różnorodną postać, np. postanowienia bądź decyzji administracyjnej – w której organ ten nie uwzględnia wniosku złożonego przez stronę. Oczywiście oddalenie wniosku może nastąpić tylko wówczas, gdy zostaną zrealizowane przesłanki określone przez przepisy prawa regulujące bieg danej procedury.
Badając zagadnienie oddalenia wniosku, należy ponadto pamiętać o tym, że:
- z oddaleniem wniosku mamy do czynienia wtedy, gdy jest on rozpoznawany merytorycznie, a więc formalnie dopuszczalny. W przypadku, gdy złożono wniosek niedopuszczalny z formalnego punktu widzenia, to podlega on odrzuceniu,
- nie zawsze postanowienie lub decyzja o oddaleniu wniosku podlega zaskarżeniu. Najczęściej można skorzystać ze środka zaskarżenia wówczas, gdy w wyniku takiego rozstrzygnięcia kończy się postępowanie w sprawie lub zapadło ono na posiedzeniu niejawnym,
- w praktyce w sprawach restrukturyzacyjnych najczęściej oddala się wnioski o otwarcie procedury oraz o zatwierdzenie układu.
Tym samym określenie co oznacza oddalenie wniosku przez sąd, zawsze musi uwzględniać charakterystykę procedury, w której zapadło to rozstrzygnięcie. W końcu oddalenie wniosku zawsze następuje w toku postępowania i może mieć związek z różnorodnymi okolicznościami. Jedno jest pewne: dla biegu postępowania restrukturyzacyjnego oddalenie wniosku oznacza uniemożliwienie restrukturyzacji. Biorąc zaś pod uwagę korzyści płynące ze skutecznie przeprowadzonej restrukturyzacji – zwłaszcza w obszarze oddłużenia przedsiębiorstwa i umożliwienia kontynuowania prowadzenia działalności gospodarczej – zawsze warto rozważyć zaskarżenie takiego postanowienia sądu restrukturyzacyjnego.
Oddalenie wniosku – pouczający przykład postępowania cywilnego
Ciekawą ilustracją dla zagadnienia jest oddalania wniosków jest proces cywilny. W jego ramach wyróżnia się dwie instytucje procesowe:
- odrzucenie pozwu, stosowane wówczas, gdy droga sądowa w ogóle jest niedopuszczalna lub strona nie ma zdolności procesowej i nie uzupełniła stosownych braków w tym zakresie w zakreślonym przez sąd terminie. Jednocześnie sąd ma obowiązek wzywania zainteresowanych do uzupełnienia takich braków;
- oddalenie pozwu, które – mówiąc w pewnym uproszczeniu – oznacza całkowite przegranie sprawy. Sąd oddala powództwo, gdy powód mógł prowadzić postępowanie (np. posiadał zdolność sądową), ale nie udało mu się udowodnić zasadności zgłaszanych roszczeń. Oddalenie pozwu może dotyczyć także jedynie części zgłoszonych żądań. Wówczas sąd uwzględnia powództwo w części, a w pozostałej części je oddala.
Niekiedy Kodeks postępowania cywilnego umożliwia odrzucenie bądź oddalenie powództwa nawet na posiedzeniu niejawnym. Właściwie z takiej możliwość sąd może skorzystać zawsze, chyba że ustawa wymaga przeprowadzenia rozprawy. Zaskarżenie takiego wyroku następuje w zwyczajnym toku instancji, a więc zasadniczo do sądu wyższej instancji (np. od wyroków sądu rejonowego do sądu okręgowego). Aczkolwiek także tu zdarzają się wyjątki, gdy środek zaskarżenia rozpatruje ten sam sąd, ale w innym składzie.
Generalnie rzecz ujmując, w okresie pandemii ustawodawca wprowadził szereg rozwiązań mających na celu ułatwienie rozpoznawania spraw bez udziału stron, a więc na posiedzeniach niejawnych. Obecnie do Kodeksu postępowania cywilnego szereg z tych przepisów zostało wprowadzonych na stałe. Zawsze, gdy sąd rozpoznaje pozew bądź wniosek w postępowaniu cywilnym bez udziału stron, powinny one szczególnie zadbać o swoje interesy. Najlepiej, aby już z treści pozwu (w procesie) lub z treści wniosku (w postępowaniu nieprocesowym) jednoznacznie wynikało, czy strony wnoszą o ich rozpoznanie na posiedzeniu jawnym, czy też dopuszczają procedowanie sprawy na posiedzeniu niejawnym. Co prawda nie zawsze taki wniosek wiąże sąd, ale z pewnością jest on istotną wskazówką dla sądu co do możliwych dalszych kroków powoda bądź wnioskodawcy.
Kiedy można oddalić wniosek o restrukturyzację?
Wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego może zostać oddalony wówczas, gdy zajdą ogólne przesłanki niedopuszczalności restrukturyzacji bądź szczególne przesłanki uniemożliwiające wszczęcie danego rodzaju procedury restrukturyzacyjnej. Chodzi tu zwłaszcza o art. 8 Prawa restrukturyzacyjnego. Zgodnie z tym przepisem sąd odmawia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli skutkiem tego postępowania byłoby pokrzywdzenie wierzycieli. Ponadto sąd odmawia otwarcia postępowania układowego lub sanacyjnego również, jeżeli nie została uprawdopodobniona zdolność dłużnika do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu. Są to właściwie jedynie okoliczności materialnoprawne, ze względu na które sąd może oddalić wniosek o restrukturyzację.
Natomiast w perspektywie problematyki wniosków o otwarcie poszczególnych rodzajów restrukturyzacji warto pamiętać o tym, że:
- postępowanie o zatwierdzenie układu nie jest otwierane przez sąd. Ten jednak zatwierdza układ i właśnie na tym etapie kontroluje się merytoryczną i formalną poprawność przeprowadzenia procedury,
- wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego sąd rozpoznaje na posiedzeniu niejawnym wyłącznie na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku. Zażalenie na postanowienie oddalające te wniosek przysługuje wyłącznie dłużnikowi,
- we wniosku o otwarcie postępowania układowego dłużnik ma obowiązek uprawdopodobnić swoją zdolność do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania układowego i zobowiązań powstałych po dniu jego otwarcia,
- na postanowienie o odmowie otwarcia postępowania sanacyjnego zażalenie przysługuje dłużnikowi oraz wnioskodawcy.
Przeczytaj także: Wniosek o restrukturyzację – omawiamy, co powinno się w nim znaleźć
Na czym polega pokrzywdzenie wierzycieli?
Podstawową przesłanką, ze względu, na której spełnienie dopuszczalne jest oddalenie wniosku o restrukturyzację, jest pokrzywdzenie wierzycieli przez tego rodzaju procedurę. Jest to przykład klauzuli generalnej, której dokładna treść zawsze musi zostać zrekonstruowana w realiach konkretnego przypadku. Dzięki temu możliwe jest osiągnięcie swego rodzaju elastyczności przy rozpoznawaniu sprawy, co jednak nigdy nie może oznaczać dowolności w rozstrzygnięciu.
W doktrynie i orzecznictwie od dawna toczą się spory dotyczące tego, co dokładnie należy rozumieć przez „pokrzywdzenie wierzycieli” na gruncie art. 8 Prawa restrukturyzacyjnego. Moim zdaniem w tej przesłance należy upatrywać przede wszystkim sytuacji, w której prowadzenie sprawy restrukturyzacyjnej wobec dłużnika jest skrajnie niekorzystne dla jego wierzycieli. Jednak w praktyce właściwie zawsze jest to sytuacja wyjątkowa, gdyż zachowanie przedsiębiorstwa dłużnika w zdecydowanej większości przypadków jest korzystniejsze dla wierzycieli, niż jego likwidacja i sprzedaż majątku. Dalsze prowadzenie biznesu daje po prostu dużo większe szanse na zaspokojenie roszczeń wierzycieli.
Ponadto trzeba pamiętać, że oddłużenie i umożliwienie przedsiębiorcy dalszego prowadzenia działalności gospodarczej jest samodzielną wartością Prawa restrukturyzacyjnego – także m.in. ze względu na racje społeczne, jak chociażby korzyści płynące z zachowania miejsc pracy. Stąd sąd może oddalić wniosek o restrukturyzację z powołaniem się na pokrzywdzenie wierzycieli tylko w zupełnie wyjątkowych okolicznościach, tylko wówczas, gdy nie budzi wątpliwości, iż w innym trybie wierzyciele mogliby uzyskać jednoznacznie wyższy poziom zaspokojenia swoich roszczeń.
Zasadne jednak jest postawienie postulatu, aby sąd restrukturyzacyjny zawsze kierował się wykładnią „na korzyść restrukturyzacji” jako postępowania dedykowanego oddłużaniu przedsiębiorców. Można wręcz uznać, że procedura restrukturyzacyjna jest podstawową, z której powinien korzystać przedsiębiorca niewypłacalny lub znajdujący się na skraju niewypłacalności.
Przeczytaj także: Restrukturyzacja spółek. Jak przebiega i ile trwa? Odpowiada ekspert
Jak uprawdopodobnić możliwość poniesienia kosztów postępowania?
W przypadku wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego oraz układowego sąd wydaje postanowienie o jego oddaleniu również wtedy, gdy nie zostanie uprawdopodobniona zdolność dłużnika do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu, a więc tzw. zobowiązań pozaukładowych. W praktyce najważniejsze znaczenie ma tu uprawdopodobnienie faktu, że dłużnik jest w stanie – w czasie trwania całej procedury restrukturyzacyjnej – pokrywać koszty swojej działalności gospodarczej, a więc zwłaszcza podatki, składki na ubezpieczenie społeczne i wypłaty dla pracowników oraz koszty najmu.
Uprawdopodobnienie jest tym samym, co udowodnienie, które musi dawać pewność co do zaistnienia pewnych faktów. W uprawdopodobnieniu chodzi o to, że istnieje niewielkie ryzyko tego, że one nie zajdą. Tym samym wnioskujący o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego musi we wniosku przedstawić taki argumenty, które z dużą dozą prawdopodobieństwa pozwolą założyć, że dłużnik będzie w stanie pokryć wskazane powyżej koszty. Trzeba to uczynić, odnosząc się do sytuacji majątkowej dłużnika oraz stanu jego przedsiębiorstwa. Warto przedstawić tu np. dokumenty księgowe czy bilans przedsiębiorstwa.
Oddalenie wniosku w restrukturyzacji: najważniejsze informacje
Oddalenie wniosku w sprawach restrukturyzacyjnych to decyzja organu postępowania, na mocy której nie uwzględnia on złożonego wniosku. Najczęściej chodzi tu o oddalenie wniosku o otwarcie restrukturyzacji lub o zatwierdzenie układu. Każda z tych decyzji może zapaść jedynie na podstawie przepisów Prawa restrukturyzacyjnego. Warto przy tym pamiętać, że przesłanki oddalenia wniosków w postępowaniu restrukturyzacyjnym należy analizować przede wszystkim, jako wyjątki od reguły. Tym samym podlegają one ścisłej interpretacji. Mówiąc wprost: sąd nie może zbyt pochopnie albo ze względu na jakieś błahe okoliczności.
