KRUS to jedna z najważniejszych instytucji dla każdego rolnika. Co warto wiedzieć o jej funkcjonowaniu? Na to pytanie odpowie zawodowy prawnik.
Spis treści:
- KRUS – co to? Najważniejsze informacje
- Kto może ubezpieczyć się w KRUS?
- Rodzaje ubezpieczeń w KRUS
- Kiedy rolnikowi należą się świadczenia z KRUS
- KRUS – to warto wiedzieć
Organizacja systemu ubezpieczeń społecznych to jeden z najważniejszych obowiązków państwa, z którego wywiązywanie się zapewnia obywatelom odpowiedni poziom bezpieczeństwa socjalnego. W polskich realiach kluczowe znaczenie mają tu dwie instytucje: KRUS oraz ZUS. Co rolnicy powinni wiedzieć o działalność KRUS, a więc instytucji mającej dla nich wręcz kluczowe znaczenie? Na to pytanie odpowiem w poniższym tekście.
KRUS – co to? Najważniejsze informacje
Każdy zastanawiający się co to KRUS powinien przede wszystkim pamiętać, że Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – bo tak rozwija się ten skrót – jest instytucją odpowiedzialną za ubezpieczenie społeczne rolników. Mówiąc więc w pewnym uproszczeniu, jest to odpowiednik ZUS przeznaczony dla tych, którzy prowadzą działalność rolniczą i nie jest ubezpieczeni w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. To z kolei jest najkrótsza odpowiedź na pytanie o problematykę ZUS a KRUS.
Poza tym KRUS obok tej działalności – mającej charakter podstawowy – realizuje także inne zadania związane, chociażby z edukacją czy promocją. Wystarczy wejść na stronę internetową Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego bądź odwiedzić którąś z placówek tej instytucji, aby dowiedzieć się, jak wiele inicjatyw na rzecz rolników podejmuje Kasa.
Finansowanie KRUS obejmuje dwa podstawowe źródła: składki ubezpieczonych oraz dotacje z budżetu państwa. Przy czym składki pokrywają jedynie niewielką część wydatków Kasy, stąd zdecydowanie najważniejszym źródłem jej finansowania stanowią dotacje z budżetu państwa. W praktyce w KRUS funkcjonują następujące fundusze:
- Fundusz składkowy;
- Fundusz emerytalno-rentowy;
- Fundusz prewencji i rehabilitacji;
- Fundusz administracyjny;
- Fundusz rezerwowy.
Kto może ubezpieczyć się w KRUS?
Odpowiedź na pytanie, kto może płacić KRUS, znajduje się w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zgodnie z jej przepisami ubezpieczonym w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego można być z mocy prawa lub na wniosek złożony przez osobę, która dobrowolnie chce opłacać takie składki. Ubezpieczenie w KRUS obejmuje rolników, pracujących z nimi domowników oraz pomocników rolnika, którzy mają obywatelstwo polskie lub są uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskie, lub są zwolnieni na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.
Na potrzeby ustalenia, kto podlega ubezpieczeniu w KRUS, przyjmuje się następujące definicje:
- Rolnik – pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osoba, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia;
- Domownik rolnika – osoba bliska rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy;
- Pomocnik rolnika – osoba pełnoletnia, z którą rolnik zawarł umowę pomocy w zbiorach.
Przeczytaj także: Biznesplan gospodarstwa rolnego do restrukturyzacji – jak przygotować?
Rodzaje ubezpieczeń w KRUS
W Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego funkcjonuje:
- Ubezpieczenie emerytalno-rentowe,
- Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie.
Są to odpowiedniki świadczeń wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. To z kolei otwiera pytanie: czy można płacić KRUS i ZUS jednocześnie? Otóż istnieje taka możliwość, jednak w tych instytucjach nie można być jednocześnie ubezpieczonym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Jednak pod pewnymi warunkami rolnik, który rozpoczyna działalność w innym sektorze, niż rolnictwo może pozostać ubezpieczonym w KRUS.
Z tego rozwiązania mają prawo skorzystać rolnicy, którzy są ubezpieczeni w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego co najmniej przez trzy lata. Poza tym każdy rolnik, który chce skorzystać z tych możliwości, musi złożyć wyraźnie oświadczenie, z którego będzie wynikała jego wola kontynuowania ubezpieczenia w KRUS. Oświadczenie to trzeba złożyć w terminie 14 dni od dnia, w którym rolnik rozpoczął wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej. Poza tym w omawianym tu przypadku nadal ma on obowiązek prowadzić działalność rolniczą lub stale pracować w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków powyżej 1 ha przeliczeniowego lub w dziale specjalnym produkcji rolnej.
Dodatkowo w takim przypadku rolnik musi nadal opłacać podatek dochodowy. Tu z kolei pojawia się inny problem: co to jest kwota graniczna KRUS? Najprościej rzecz ujmując, jest to kwota, którą może „dorobić” rolnik w ramach pozarolniczej działalności, aby zachować prawo do ubezpieczenia w KRUS. Obecnie wynosi ona 3 723 złote. Stąd przedsiębiorca, który chce równocześnie pozostać ubezpieczonym w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – niestety – nie może nastawiać się na osiąganie zbyt wysokich dochodów.
Kiedy rolnikowi należą się świadczenia z KRUS
Skoro wyjaśniono już, co to jest KRUS, to warto zastanowić się nad tym, kiedy ubezpieczonym w nim rolnikom przysługują określone świadczenia. Najważniejszym z nich jest emerytura. Prawo do jej otrzymania powstaje wraz z osiągnięciem odpowiedniego wieku, połączonego z wymaganym przepisami prawa stażem ubezpieczeniowym. Emerytura rolnicza należy się kobietom po osiągnięciu przez nie 60 lat, mężczyznom zaś po ukończeniu 65 roku życia. Poza tym wymagany jest 25-letni staż ubezpieczeniowy. Warto przy tym podkreślić, że aktualnie najniższa emerytura z KRUS wynosi 1 338, 44 zł.
Na wysokość emerytury i renty z KRUS wpływa także poziom miesięcznego dochodu osiąganego przez ubezpieczonego rolnika, który – pomimo przejścia na emeryturę lub rentę – decyduje się na „dorabianie”. Jeżeli jego miesięczny przychód osiągnie poziom 4 196,60 zł, to jego świadczenie ulegnie zmniejszeniu o 40%. W przypadku zaś, gdy rolnik „dorobi” miesięcznie 7 793, 70, to musi liczyć się z obniżeniem emerytury lub renty aż o 130%.
Ponadto, w zależności od okoliczności konkretnego przypadku, rolnikom ubezpieczonym w KRUS przysługują m.in. następujące świadczenia:
- Dodatek pielęgnacyjny;
- Zasiłek chorobowy;
- Zasiłek macierzyński;
- Zasiłek pogrzebowy;
- Rodzicielskie świadczenie uzupełniające;
- Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji;
- Ryczałt energetyczny;
- Zasiłek opiekuńczy;
- Zasiłek z tytułu kwarantanny;
- Zasiłek chorobowy z tytułu zachorowania na COVID-19;
- Świadczenie wyrównawcze dla działaczy opozycji antykomunistycznej.
Przeczytaj także: Upadłość rolnika. Omówienie i sposoby na jej uniknięcie
KRUS – to warto wiedzieć
KRUS – a więc Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – to instytucja zajmująca się ubezpieczeniem rolników, stanowiąca odpowiednik ZUS. Ubezpieczeniu w KRUS można podlegać z mocy prawa lub na podstawie swojej decyzji, a więc dobrowolnie. W pierwszym przypadku chodzi przede wszystkim o rolników, ich domowników oraz pomocników. W praktyce pewnym problemem jest łączenie ubezpieczenia w ZUS i w KRUS. W takich przypadkach kluczową sprawą jest posiadanie odpowiedniego stażu ubezpieczenia w KRUS (3 lata) oraz nieprzekraczanie poziomu tzw. kwoty granicznej. Poza tym wszystkim rolnikom ubezpieczonym w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przysługują świadczenia będące w dużej mierze odpowiednikiem tego, co przysługuje ubezpieczonym w ZUS.
