Jak założyć fundację rodzinną? Przewodnik krok po kroku

Każdy przedsiębiorca może kiedyś zacząć się zastanawiać, jak założyć fundację rodzinną. Przede wszystkim dlatego, że jest to jeden z najlepszych sposobów na sukcesję biznesu i zabezpieczenie jego trwania na lata. W poniższym tekście znajdziesz informacje o tym:

• jak założyć fundację rodzinną krok po kroku,
• jakie dokumenty są niezbędne do jej rejestracji fundacji rodzinnej,
• kto może założyć fundację rodzinną i jakie korzyści płyną z jej utworzenia.

Założenie fundacji rodzinnej – o tym musisz pamiętać:

• Podstawą utworzenia fundacji rodzinnej jest oświadczenie fundatora o jej ustanowieniu. Może ono zostać złożone w akcie założycielskim lub w testamencie. Zawsze jednak niezbędne jest tutaj zachowanie formy aktu notarialnego. Szczegóły działania fundacji określa natomiast jej statut.
• Zwieńczeniem procesu tworzenia fundacji rodzinnej jest jej rejestracja w Rejestrze Fundacji Rodzinnych, który prowadzi Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Wraz z rejestracją zyskuje ona osobowość prawną.
• Dokładne zasady powoływania fundacji rodzinnej określa ustawa z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej.

Każda działalność gospodarcza prędzej czy później wchodzi w etap, w którym należyte jest zaczęcie myślenia o sukcesji. Sposobów na przekazanie firmy następcom jest wiele, ale z pewnością od niedawna jednym z najlepszych pozostaje utworzenie fundacji rodzinnej. Samo jej powołanie stanowi dobry pomysł na zarządzanie majątkiem. Jak więc to zrobić? Odpowiem poniżej. Zapraszam do lektury!

Czym jest fundacja rodzinna?

Odpowiedź na pytanie „jak założyć fundację rodzinną oraz czym ona w ogóle jest” znajduje się w przepisach ustawy z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej. Zgodnie z jej art. 2 ust. 1 jest osobą ona prawną utworzoną w celu: 

• gromadzenia mienia, 
• zarządzania majątkiem w interesie beneficjentów,
• spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. 

Podstawowym celem fundacji rodzinnej jest realizowanie świadczeń na rzecz beneficjentów. Świadczeniem mogą być wszelkie składniki majątkowe przeniesione na beneficjenta lub oddane mu do korzystania. Chodzi tu zwłaszcza o:

• środki pieniężne, 
• rzeczy, 
• prawa.

O tym, kto będzie beneficjentami fundacji rodzinnej, decyduje jej fundator. Standardowo stają się nimi osoby bliskie dla fundatora, np. członkowie jego rodziny.

Zobacz też: Ustawa o fundacji rodzinnej – kogo dotyczy i jak działa?

Podjęcie decyzji o ustanowieniu fundacji rodzinnej przeważnie związane jest planowaniem sukcesji przedsiębiorstwa. Właściciel biznesu poszukuje sposobów na to, aby jego rodzina mogła nadal prowadzić firmę lub czerpać z niej korzyści, przy jednoczesnym uniknięciu podziału. 

W przypadku fundacji rodzinnej ustanowionej przez przedsiębiorcę – nadal można prowadzić działalność gospodarczą na podstawie tych samych składników majątkowych, które dotychczas stanowiły działalność gospodarczą. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie scenariusza związanego z najprostszą metodą sukcesji, a więc z „rozczłonkowaniem” firmy i przekazaniem jej części każdemu z potencjalnych spadkobierców, ewentualnie z wprowadzeniem każdego z nich do zarządu.

Kto może założyć fundację rodzinną?

Fundacja rodzinna – założenie jej nie jest trudne – może ona zostać ufundowana wyłącznie przez osoby fizyczne – jedną lub kilka, które działają wspólnie. W przypadku innych fundacji pytanie o to, kto może założyć taką organizację, jest pytaniem o bycie fundatorem. W większości przypadków mogą nim być: 

• osoby fizyczne,
• osoby prawne, 
• jednostki organizacyjne, które posiadają jedynie zdolność prawną. 

W przypadku fundacji rodzinnej nie ma takiej możliwości. Fundatorem omawianej organizacji może być jedynie osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, czyli ukończyła 18 lat. 

Należy jednak pamiętać, że nawet osoba pełnoletnia może nie posiadać pełnej zdolności do czynności prawnej. Dzieje się tak w przypadku ubezwłasnowolnienia częściowego lub całkowitego.

Jak założyć fundację rodzinną? Przewodnik krok po kroku

Najprostsza odpowiedź na pytanie o to, jak założyć fundację rodzinną krok po kroku sprowadza się do wskazania pięciu kluczowych etapów, jakie trzeba wykonać, aby organizacja ta powstała, tzn.: 

1. złożenie oświadczenia woli fundatora o powołaniu fundacji rodzinnej,
2. sporządzenie statutu fundacji,
3. wniesienie ustalonej kwoty lub mienia na poczet funduszu założycielskiego (a więc na tzw. fundusz rodzinny),
4. ustanowienie organów fundacji,
5. wpisanie fundacji do Rejestru Fundacji Rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.

W celu założenia fundacji rodzinnej konieczne jest przejście każdego z tych etapów. Ostatni z nich, czyli rejestracja, jest uwieńczeniem całej procedury jej zakładania.

Sprawdź też: Fundacja rodzinna – jak wnieść do niej majątek? Co może być tym wkładem?

Jakie dokumenty są wymagane do założenia fundacji rodzinnej?

Analizując jak założyć fundację rodzinną, nie wolno zapominać o tym, że jest to sformalizowany proces. Zakres wymaganych dokumentów obejmuje:

• oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej złożone w formie aktu notarialnego (przez niektórych określane mianem oświadczenie o fundację rodzinną),
• statut fundacji rodzinnej,
• spis mienia wnoszonego na poczet funduszu założycielskiego (na tzw. fundusz rodzinny),
• potwierdzenie ustanowienia organów fundacji,
• zgody członków organów fundacji na pełnienie przez nich funkcji,
• dowód uiszczenia opłaty sądowej.

Wniosek o rejestrację nie jest kierowany do Krajowego Rejestru Sądowego, ale do Rejestru Fundacji Rodzinnych.

Wiesz już jak założyć fundację rodzinną. W teorii za jej utworzenie odpowiada odpowiednie sporządzenie dokumentów. W praktyce jednak kluczowe są dwa z nich: 

• oświadczenie o założeniu fundacji,
• statut.

Oświadczenie o założeniu fundacji rodzinnej

Zgodnie z art. 21 pkt 1 ustawy o fundacji rodzinnej oświadczenie o fundację rodzinną może zostać złożone na dwa sposoby:

• w akcie założycielskim,
• w testamencie.

W każdym z tych przypadków niezbędne jest sporządzenie oświadczenia w formie aktu notarialnego. Natomiast założenie fundacji rodzinnej przez więcej niż jedną osobę jest dopuszczalne jedynie w akcie założycielskim. Wówczas deklaracje musi złożyć każdy z fundatorów. Jednocześnie z chwilą sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu w organizacji powstaje fundacja rodzinna, która może: 

• zarządzać posiadanym majątkiem i zapewnić jego ochronę, 
• nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, 
• zaciągać zobowiązania, 
• pozywać i być pozywaną. 

Natomiast osobowość prawną fundacja rodzinna zyskuje dopiero wraz ze wpisem do rejestru.

Jak założyć fundację krok po kroku – statut

Gdy radca prawny lub adwokat spotykają się z pytaniem „jak założyć fundację”, bardzo często zwracają uwagę na poprawne napisane jej statutu. To naprawdę niezwykle istotny dokument, przesądzający o codziennym funkcjonowaniu organizacji. Również dla fundacji rodzinnej statut ma ogromne znaczenie. Musi on precyzować: 

• wszystkie zagadnienia związane z działalnością fundacji, 
• jej organy,
• przesądzać czy fundacja będzie prowadzić działalność gospodarczą. 

Statut określa także beneficjenta lub sposób jego wskazania i zakres przysługujących mu uprawnień. Dokładny zakres tego co może, ale także co musi znaleźć się w statucie fundacji rodzinnej, precyzuje ustawa o fundacji rodzinnej.

Przeczytaj również: Fundacja rodzinna – korzyści z założenia

Podsumowanie – jak założyć fundację rodzinną i jakie korzyści płyną z jej posiadania?

Fundację rodzinną tworzy się po to, aby przeprowadzić sukcesję firmy. Choć oczywiście może ona powstać także w innych celach, związanych z generalnym zarządzaniem majątkiem. Wniosek o rejestrację fundacji rodzinnej można złożyć dopiero po skompletowaniu całości dokumentów niezbędnych do rejestracji, wśród których kluczowe jest oświadczenie fundatora oraz statut fundacji. Nie można tu również zapomnieć o: 

• powołaniu organów fundacji, 
• ustaleniu listy beneficjentów, 
• ustaleniu świadczeń przysługujących beneficjentom, 
• pokryciu funduszu założycielskiego. 

Proces tworzenia fundacji rodzinnej wieńczy złożenie wniosku o rejestrację.