Termin „deponent” jest wieloznaczny, najczęściej jednak występuje w kontekście składania depozytów w banku. Kim dokładnie jest deponent i jaką pełni funkcję? Na te pytania odpowie radca prawny.
Spis treści:
- Deponent – możliwe znaczenia tego terminu
- Definicja ustawowa terminu „deponent”
- Prawa klienta banku i SKOK, który złożył w nich swój depozyt
- System gwarantowania depozytów
- Jak uzyskać wypłatę środków z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego?
- Deponent – to warto wiedzieć
Składanie różnego rodzaju depozytów jest podstawą wielu stosunków gospodarczych. Jednocześnie sam termin „deponent” może występować w wielu różnych kontekstach. W każdym razie warto wiedzieć, kim jest deponent i z jakich uprawnień może korzystać. Kwestię tę postaram się przybliżyć w poniższym artykule.
Deponent – możliwe znaczenia tego terminu
Deponent to termin wieloznaczny. Tym samym może występować w wielu różnych znaczeniach, spełniając różnorodne funkcje. Prawnicy i ekonomiści definiują to, kim jest deponent na różne sposoby. Do tego należy jeszcze dołożyć definicje prezentowane w innych gałęziach wiedzy. Nie zmienia to jednak faktu, że możliwe jest wskazanie na kilka zasadniczych cech, pozwalających na uznanie danej osoby lub podmiotu za deponenta.
W najprostszym ujęciu deponent, to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna posiadająca jedynie zdolność prawną, która złożyła depozyt. Natomiast przez depozyt – znów ujmując rzecz w dużym uproszczeniu i odnosząc się do najbardziej popularnych zastosowań tego terminu – rozumie się pieniądze lub inne rzeczy oddane na przechowanie. Warunki przechowywania depozytu powinna określać umowa.
Warto podkreślić, że niektórzy prawnicy mianem deponenta określają świadka składającego swoje zeznania przez sądem bądź przed innym organem stosującym prawo (np. w urzędzie skarbowym). Jednak tego rodzaju użycie terminu „deponent” coraz rzadziej jest używane w języku prawniczym.
Definicja ustawowa terminu „deponent”
Ustawową definicję terminu deponent zawiera art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. Zgodnie z jego treścią deponent, to osoba lub podmiot uprawniona do świadczenia pieniężnego w przypadku banku lub kasy oszczędnościowo-kredytowej, które są objęte działalnością Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. W tym znaczeniu deponentami mogą być:
- osoby fizyczne;
- osoby prawne;
- jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną;
- szkolne kasy oszczędnościowe;
- kasy zapomogowo-pożyczkowe;
- rady rodziców;
- organizacje pozarządowe w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
- jednostki organizacyjne kościoła lub związku wyznaniowego, będące osobami prawnymi;
- spółdzielnie;
- związki zawodowe;
- wspólnoty mieszkaniowe.
Zawsze więc kiedy stawiamy sobie pytanie deponent – kto to, powinniśmy pamiętać, że termin ten obejmuje wiele różnych podmiotów – zwłaszcza wszystkich tych, którzy złożyli swoje depozyty w instytucji uprawnionej do ich przyjmowania. Zawsze przed złożeniem depozytu warto sprawdzić wiarygodność wybranej instytucji, korzystając, chociażby z danych udostępnianych przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Przeczytaj także: Co to jest WIBOR i na co wpływa? Odpowiada prawnik!
Prawa klienta banku i SKOK, który złożył w nich swój depozyt
Deponent, który złożył swój depozyt w banku lub w kasie oszczędnościowo-kredytowej ma m.in. prawo do:
- uzyskania sumy gwarantowanej z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego;
- dochodzenia środków złożonych na rachunkach, w kwotach przewyższających wysokość sum gwarantowanych, z masy upadłościowej banku lub SKOK-u;
- rozwiązania umowy o przechowanie depozytu;
- aktualnej informacji o depozycie.
System gwarantowania depozytów
Każdy, kto złożył swój depozyt w banku lub w SKOK ma prawo korzystać z gwarancji udzielonej przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. W przypadku banku lub oddziału banku zagranicznego system gwarantowania depozytów obejmuje co do zasady m.in.:
- środki pieniężne zgromadzone przez deponenta na rachunkach bankowych, w przypadku których deponent jest stroną umowy rachunku bankowego, niezależnie od wadliwości prawnej tej umowy, a także jej nieważności;
- inne należności deponenta wynikające z czynności bankowych;
- należności deponenta wynikające z bankowych papierów wartościowych, potwierdzone dokumentami imiennymi wystawionymi przez emitenta lub imiennymi świadectwami depozytowymi.
W przypadku kas oszczędnościowo-kredytowych katalog środków objętych gwarancją Funduszu jest podobny i obejmuje m.in.:
- środki pieniężne zgromadzone w kasie przez deponenta na rachunkach, w przypadku których deponent jest stroną umowy rachunku, niezależnie od wadliwości prawnej tej umowy, a także jej nieważności;
- inne należności deponenta wynikające z prowadzenia przez kasę rachunków deponenta;
- należności deponenta wynikające z przeprowadzania przez kasę rozliczeń finansowych.
Warto podkreślić, że ewentualne stwierdzenie nieważności umowy łączącej deponenta z bankiem lub ze SKOK-iem nie wpływa na prawo do otrzymania sumy gwarancji. Jak ją uzyskać?
Jak uzyskać wypłatę środków z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego?
Zgodnie ze wskazaną powyżej ustawą o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym Fundusz gwarantuje wypłatę określonej sumy. Najczęściej jest to równowartość 100 000 euro, a co za tym idzie – nigdy nie ma gwarancji, że Banku Fundusz Gwarancyjny pokryje całość złożonego depozytu. Jest to argument za tym, aby w przypadku wyższych sum korzystać z usług różnych banków bądź SKOK-ów.
Natomiast ponad równowartość 100 000 euro Bankowy Fundusz Gwarancyjny może wypłacić środki deponentowi, gdy pochodzą one z:
- sprzedaży domu lub mieszkania niezwiązanego z prowadzeniem działalności gospodarczej;
- wypłaty odprawy pieniężnej;
- podziału majątku po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej;
- odszkodowania za doznaną krzywdę, ustalonego w toku postępowania karnego;
- ubezpieczenia na życie lub od następstw nieszczęśliwych wypadków.
Suma gwarantowana wypłacana jest w złotych, przeważnie w ciągu siedmiu dni od dnia spełnienia się warunków gwarancji. Do warunków tych zalicza się przede wszystkim zawieszenie działalności banku przez Komisję Nadzoru Finansowego lub złożenie wniosku o ogłoszenie jego upadłości. Jeżeli ogłoszono upadłość banku, to Bankowy Fundusz Gwarancyjny informuje, w jaki sposób deponent może ubiegać się o wypłatę sumy gwarantowanej. Klienci upadłego banku mogą dochodzić swoich roszczeń w ciągu pięciu lat od ogłoszenia upadłości. Kwoty przewyższające wartość gwarancji mogą zostać pokryte z funduszy masy upadłości. Możliwe jest to wówczas, gdy stan funduszy masy na to pozwala. Stąd deponent może być pewien jedynie środków gwarantowanych przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
Przeczytaj także: Przymusowa restrukturyzacja banku – na czym polega? Jakie instytucje są za nią odpowiedzialne?
Deponent – to warto wiedzieć
Najprościej rzecz ujmując deponent to osoba lub podmiot, który składa depozyt – czyli sumę pieniędzy lub wartościową rzecz. Podstawą złożenia depozytu powinna być umowa zawarta pomiędzy tym, kto składa, a tym, kto przyjmuje depozyt. Klasycznym przykładem tego rodzaju stosunku prawnego jest depozyt bankowy. Warto pamiętać, że depozyty te są objęte systemem gwarancji obsługiwanych przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Co do zasady gwarancja ta obejmuje sumę będącą równowartością w złotych polskich 100 000 euro. Do tej sumy deponent może być właściwie pewny wypłaty swoich środków. Jeżeli chce zdeponować wyższą sumę, to dobrym rozwiązaniem jest skorzystanie z różnych banków lub SKOK-ów.
