Czym jest restrukturyzacja sądowa? Odpowiadamy

Restrukturyzacja sądowa to szansa na uniknięcie upadłości i odzyskanie płynności finansowej. Na czym polega ten proces, kiedy warto się na niego zdecydować, jakie są etapy oraz koszty postępowania restrukturyzacyjnego prowadzonego pod nadzorem sądu?

Czym jest restrukturyzacja sądowa – to musisz wiedzieć:

• Restrukturyzacja sądowa to formalne postępowanie, którego celem jest uniknięcie upadłości firmy i umożliwienie jej dalszego funkcjonowania. Daje dłużnikowi szansę na zawarcie układu z wierzycielami pod nadzorem sądu.
• Istnieją cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych, m.in. postępowanie o zatwierdzenie układu i postępowanie sanacyjne, które są dostosowane do różnych potrzeb i skali problemów dłużnika.
• Proces rozpoczyna się od złożenia wniosku do sądu i kończy się zatwierdzeniem przez sąd układu przyjętego przez wierzycieli. Od momentu otwarcia postępowania dłużnik zyskuje ochronę przed egzekucjami komorniczymi.
• Kosztami restrukturyzacji są głównie opłaty sądowe i wynagrodzenie doradcy restrukturyzacyjnego. Przedsiębiorca powinien wziąć je pod uwagę, planując proces, ponieważ wysokość kosztów zależy od wielkości firmy i złożoności sprawy.

 Spis treści

• Czym jest restrukturyzacja sądowa?
• Restrukturyzacja sądowa – etapy
• Sądowa restrukturyzacja zadłużenia – dla kogo jest przeznaczona?
• Koszty restrukturyzacji sądowej – na co warto zwrócić uwagę?
• Jakie są alternatywy dla restrukturyzacji sądowej?
• Jakie są ryzyka związane z restrukturyzacją sądową?
• Podsumowanie – kiedy warto zdecydować się na restrukturyzację sądową?

Problemy z płynnością finansową nie muszą oznaczać końca działalności. W wielu przypadkach możliwe jest podjęcie działań naprawczych, zanim dojdzie do ogłoszenia upadłości. Jednym z dostępnych narzędzi prawnych jest restrukturyzacja sądowa – procedura, która pozwala obniżyć lub częściowo umorzyć zobowiązania, zatrzymać postępowania egzekucyjne i zawrzeć układ z wierzycielami. Z tego artykułu dowiesz się, na czym polega restrukturyzacja sądowa, kto może z niej skorzystać, jak przebiega cały proces oraz jakie wiążą się z nim koszty i ryzyka.

Czym jest restrukturyzacja sądowa?

Restrukturyzacja sądowa to formalne postępowanie restrukturyzacyjne, które umożliwia przedsiębiorcy zawarcie układu z wierzycielami przy udziale i pod nadzorem sądu. Celem tej procedury jest uniknięcie ogłoszenia upadłości, ochrona majątku dłużnika i umożliwienie kontynuowania działalności gospodarczej. W przeciwieństwie do rozwiązań pozasądowych tutaj całość procesu toczy się według przepisów Prawa restrukturyzacyjnego (zgodnie z art. 6 ust. 1 Ustawy z dnia 15 maja 2015 r.), a kluczową rolę pełnią sąd oraz doradcy restrukturyzacyjni.

Zasadniczo, proces restrukturyzacji sądowej w Polsce może być prowadzony w jednej z czterech form:

• postępowanie o zatwierdzenie układu,
• przyspieszone postępowanie układowe,
• postępowanie układowe,
• postępowanie sanacyjne.

Każda z tych ścieżek ma nieco inny zakres działania, poziom ochrony majątku dłużnika oraz tryb zaangażowania wierzycieli.

Na czym polega restrukturyzacja sądowa w praktyce? Przede wszystkim na wdrożeniu działań naprawczych, które mogą obejmować m.in.:

• wydłużenie okresu spłaty,
• umorzenie części zobowiązań,
• zmianę warunków współpracy z kontrahentami,
• reorganizację struktury firmy.

Dłużnik, który decyduje się na to rozwiązanie, zyskuje czas i narzędzia prawne do uporządkowania sytuacji – o ile sąd przychyli się do wniosku i zatwierdzi plan restrukturyzacyjny.

Sprawdź także: Restrukturyzacja – wyjaśniamy co to jest i jakie są jej rodzaje

Restrukturyzacja sądowa – etapy

Restrukturyzacja sądowa to proces złożony, ale jasno uregulowany przepisami Prawa restrukturyzacyjnego. Jego przebieg dzieli się na kilka etapów, które rozpoczynają się z momentem złożenia wniosku do sądu, a kończą zatwierdzeniem i realizacją planu restrukturyzacyjnego. Zrozumienie kolejnych kroków pozwala przedsiębiorcy lepiej przygotować się do całej procedury i uniknąć niepotrzebnych komplikacji. Etapy restrukturyzacji obejmują:

• Złożenie wniosku restrukturyzacyjnego – postępowanie rozpoczyna się od złożenia wniosku do sądu gospodarczego. Musi on zawierać dane dłużnika, uzasadnienie otwarcia postępowania, propozycje układowe, spis wierzytelności oraz dokumenty finansowe, takie jak bilans, rachunek wyników i informacje o majątku i zobowiązaniach spółki.
• Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego – jeśli sąd uzna wniosek za zasadny, wydaje postanowienie o otwarciu postępowania. Z dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego zostają zawieszone prowadzone postępowania egzekucyjne, a dłużnik zyskuje ochronę przed wierzycielami.
• Prace doradcy restrukturyzacyjnego i nadzorcy sądowego – w zależności od trybu, sąd wyznacza nadzorcę sądowego lub zarządcę. Osoba ta weryfikuje sytuację firmy, weryfikuje listy wierzytelności oraz nadzoruje przygotowanie propozycji układowych i zatwierdzenie planu restrukturyzacyjnego.
• Zgromadzenie wierzycieli i głosowanie nad układem – wierzyciele biorą udział w głosowaniu nad propozycjami układowymi. Wymagane jest uzyskanie odpowiedniej większości (zarówno liczby głosujących wierzycieli, jak i sumy ich wierzytelności). Może tu dojść do przyjęcia, modyfikacji lub odrzucenia układu.
• Zatwierdzenie układu i realizacja planu – jeśli wierzyciele przyjmą układ, sąd go zatwierdza – zyskuje on wówczas moc prawną. Od tego momentu rozpoczyna się realizacja planu restrukturyzacyjnego, który może obejmować m.in. odroczenie terminu wykonania zobowiązań, zmniejszenie ich wysokości, konwersję długu na udziały czy rozłożenie spłat w czasie.

Każdy z etapów wymaga współpracy z profesjonalistami, szczególnie z licencjonowanym doradcą restrukturyzacyjnym oraz bieżącego kontaktu z sądem i wierzycielami. Dobrze przygotowany wniosek, rzetelna dokumentacja i realistyczne propozycje układowe zwiększają szansę na powodzenie całego procesu.

Sądowa restrukturyzacja zadłużenia – dla kogo jest przeznaczona?

Sądowa restrukturyzacja zadłużenia to rozwiązanie skierowane do przedsiębiorców w trudnej sytuacji finansowej – takich, którzy nie spełniają przesłanek do ogłoszenia upadłości, ale mają poważne problemy z bieżącym regulowaniem zobowiązań. Zgodnie z przepisami, z restrukturyzacji mogą skorzystać zarówno jednoosobowe działalności gospodarcze, jak i spółki (niezależnie od formy prawnej), jeśli są zagrożone niewypłacalnością lub już niewypłacalne, ale posiadają potencjał do kontynuowania działalności.

Warunki skorzystania z sądowej restrukturyzacji:

• firma znajduje się w kryzysie, ale jej sytuacja nie jest bezpowrotnie stracona,
• występują zaległości wobec kontrahentów lub banków,
• przedsiębiorstwo nadal funkcjonuje: ma klientów, aktywne umowy, zespół,
• problemy wynikają z czasowych trudności, nietrafionych decyzji lub zatorów płatniczych.

Warto podkreślić, że restrukturyzacja sądowa może być korzystna także dla wierzycieli – często to jedyna realna szansa na odzyskanie choćby części należności bez konieczności prowadzenia egzekucji. Proces ten umożliwia zawarcie układu z wierzycielami, rozłożenie spłat na raty, zmniejszenie zobowiązań lub ich częściowe umorzenie. W odróżnieniu od postępowania upadłościowego celem nie jest likwidacja firmy, ale jej uzdrowienie i spłata zadłużenia.

Dodatkową korzyścią jest wstrzymanie prowadzonych postępowań egzekucyjnych z chwilą otwarcia postępowania oraz możliwość ochrony majątku dłużnika przed zajęciem. Dla wielu przedsiębiorstw jest to jedyna realna szansa na przetrwanie i odbudowę pozycji na rynku.

Może Cię zainteresować: Restrukturyzacja a upadłość – różnice

Koszty restrukturyzacji sądowej – na co warto zwrócić uwagę?

Chociaż restrukturyzacja sądowa może uratować firmę przed upadłością, należy mieć świadomość, że wiąże się również z określonymi kosztami. Na etapie planowania postępowania warto dokładnie przeanalizować wszystkie potencjalne wydatki, ponieważ koszty restrukturyzacji sądowej mogą się znacząco różnić w zależności od rodzaju postępowania, wielkości przedsiębiorstwa i stopnia skomplikowania sprawy.

Na ogół koszty te obejmują:

• Opłaty sądowe – w przypadku np. przyspieszonego postępowania układowego jest to obecnie 1000 zł za złożenie wniosku.
• Wynagrodzenie doradcy restrukturyzacyjnego – którego wysokość zależy od czasu pracy, zakresu obowiązków oraz wartości majątku, wielkości i struktury zobowiązań. Doradca pełni funkcję nadzorcy sądowego lub zarządcy i jego udział jest obowiązkowy w każdym z trybów.
• Ewentualne wydatki na obsługę prawną i księgową, jeżeli przedsiębiorca korzysta z pomocy Kancelarii przy przygotowaniu dokumentacji i prowadzeniu komunikacji z sądem oraz wierzycielami.

Warto zaznaczyć, że w przypadku bardziej rozbudowanych spraw, np. z udziałem licznych wierzycieli, ze skomplikowaną strukturą własnościową czy dużą liczbą zatrudnionych, koszty postępowania mogą wzrosnąć. Niektóre opłaty są także uzależnione od wartości majątku dłużnika oraz sumy wierzytelności.

Dobrą praktyką jest wcześniejsze oszacowanie wydatków i uwzględnienie ich w propozycjach układowych. Przedsiębiorca powinien też pamiętać, że transparentność kosztów zwiększa zaufanie wierzycieli i ułatwia zatwierdzenie układu.

Jakie są alternatywy dla restrukturyzacji sądowej?

Restrukturyzacja sądowa to skuteczne, ale nie jedyne narzędzie dostępne dla przedsiębiorców znajdujących się w kryzysie finansowym. W wielu przypadkach możliwe jest zastosowanie innych rozwiązań, które mogą okazać się równie skuteczne, zwłaszcza na wcześniejszym etapie problemów.

Jedną z najczęściej stosowanych alternatyw są negocjacje z wierzycielami prowadzone poza sądem. Przedsiębiorca może samodzielnie lub z pomocą doradcy restrukturyzacyjnego zaproponować nowy harmonogram spłat, zmniejszenie wysokości zobowiązań czy odroczenie terminu wykonania umówionych płatności. Choć takie działania nie dają ustawowej ochrony majątku, pozwalają uniknąć kosztów postępowania i zachować pełną kontrolę nad procesem.

Sprawdź również: Ugoda z wierzycielem a komornik. Czy można zawiesić egzekucję?

Drugą opcją jest postępowanie o zatwierdzenie układu – forma przewidziana przez Prawo restrukturyzacyjne, która łączy elementy samodzielnych negocjacji i sądowej ochrony. Postępowanie to toczy się głównie poza sądem – rola sądu ogranicza się do zatwierdzenia układu przyjętego przez wierzycieli, co przyspiesza cały proces i obniża koszty.

Jeśli sytuacja finansowa firmy jest bardzo poważna i nie rokuje poprawy, ostatnią alternatywą jest ogłoszenie upadłości. W tym przypadku dochodzi do likwidacji majątku i zakończenia działalności gospodarczej. W przeciwieństwie do restrukturyzacji postępowanie upadłościowe koncentruje się na jak najlepszym zaspokojeniu wierzycieli, a nie na kontynuowaniu funkcjonowania firmy.

Wybór pomiędzy tymi opcjami powinien uwzględniać indywidualną sytuację przedsiębiorstwa, prognozy finansowe oraz relacje z kluczowymi wierzycielami. W wielu przypadkach warto skonsultować się z doradcą restrukturyzacyjnym, który pomoże ocenić ryzyka i dobrać odpowiednią ścieżkę postępowania.

Jakie są ryzyka związane z restrukturyzacją sądową?

Restrukturyzacja sądowa może być skutecznym narzędziem ratunkowym, ale nie jest pozbawiona ryzyk. To poważna decyzja, która – oprócz szansy na wyjście z kryzysu – niesie też realne zagrożenia, jeśli proces nie zostanie przeprowadzony z należytą starannością. Jednym z głównych ryzyk jest brak akceptacji układu przez wierzycieli – jeśli propozycje nie uzyskają wymaganej większości głosów, sąd może odmówić ich zatwierdzenia, co w praktyce często oznacza konieczność ogłoszenia upadłości. Istotne jest więc realistyczne podejście do propozycji układowych i wcześniejsze rozpoznanie oczekiwań kluczowych wierzycieli.

Potencjalne ryzyka restrukturyzacji sądowej:

• opóźnienia wynikające z braków w dokumentacji, sporów czy przeciążenia sądów – co może zniechęcić kontrahentów i pogorszyć sytuację firmy,
• błędy proceduralne, takie jak nieprawidłowy wniosek, nieaktualne dane czy zbyt optymistyczne założenia planu,
• możliwość umorzenia postępowania z powodu uchybień formalnych.

Większości zagrożeń można jednak uniknąć dzięki współpracy z doświadczonym doradcą i rzetelnemu przygotowaniu każdego etapu postępowania. Odpowiednie zarządzanie ryzykiem to klucz do skutecznej restrukturyzacji sądowej.

Zobacz także: Restrukturyzacja spółki jawnej – kompendium wiedzy

Podsumowanie – kiedy warto zdecydować się na restrukturyzację sądową?

Restrukturyzacja sądowa to szansa dla firm, które chcą uniknąć upadłości mimo trudnej sytuacji finansowej. Warto ją rozważyć, gdy zobowiązania przestają być spłacane na bieżąco, ale przedsiębiorstwo wciąż ma potencjał do dalszego działania. Kluczowe jest odpowiednie przygotowanie – realistyczny plan naprawczy oraz komplet dokumentów, takich jak spis wierzytelności, aktualne dane finansowe czy zestawienie zobowiązań.

Postępowanie restrukturyzacyjne może też chronić zarząd przed odpowiedzialnością z art. 21 i 299 KSH, jeśli zostanie wszczęte w porę i w dobrej wierze – zawiesza ono obowiązek ogłoszenia upadłości. Choć wiąże się z kosztami i ryzykiem, daje realną szansę na odzyskanie płynności, restrukturyzację zadłużenia i odbudowę zaufania. Dla wielu firm to ostatni moment na nowy start.

Źródła:

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20150000978

https://lexlege.pl/ksh/art-21/

https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-spolek-handlowych-16886516/art-299