Nieprawidłowe wykonanie dzieła wiąże się z szeregiem trudności dla zamawiającego. Można je rozwiązać z pomocą art. 636 KC. Jak? Na to pytanie odpowiada ekspert.
Spis treści
- Art. 636 KC – istotna regulacja dla stron umowy o dzieło
- „Wadliwość” i „sprzeczność z umową” wykonywania dzieła – na czym polegają?
- Wykonawcę trzeba właściwie wezwać do zmiany postępowania
- Uprawnienia zamawiającego źle wykonane dzieło
- Art. 636 KC – zakończenie
Zgodnie z Kodeksem cywilnym przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła. Natomiast zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Aby dobrze wywiązać się z obowiązków związanych z realizacją umowy o dzieło, wykonawca musi naprawdę dobrze znać się na swojej pracy. Tym bardziej że właściwie jakiekolwiek uchybienia w wykonywaniu przyjętego do realizacji dzieła determinują daleko idące uprawnienia zamawiającego. W tym także do odstąpienia od umowy lub do powierzenia prac innej osobie. Kiedy i na jakich zasadach może on skorzystać z tych uprawnień? Odpowiedź na tak postawione pytanie wymaga przede wszystkim analizy art. 636 Kodeksu cywilnego.
Art. 636 KC – istotna regulacja dla stron umowy o dzieło
Zgodnie z art. 636 KC, jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. Przy czym w przypadkach, gdy zamawiający sam dostarczył materiał, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła.
Już sama treść przytoczonych powyżej przepisów wskazuje na to, że regulacja ta ma zasadnicze znaczenie dla stron umowy o dzieło. Dotyczy to zwłaszcza zamawiającego, który nie jest zadowolony z efektów wykonanych prac. Należy jednak pamiętać, że – co do zasady – zamawiający dzieło nie ma prawa wydawać jego wykonawcy poleceń czy wiążących wskazówek. Tym samym nie może on decydować o przebiegu prac zmierzających do realizacji dzieła. Wynika to z samej istotny tej umowy. Ustawodawca zakłada, że ten, kto zobowiązał się do wykonania dzieła, ma niezbędną wiedzę i kwalifikacje potrzebne do jego prawidłowego sporządzenia.
Zobacz również: Jak sprawdzić, czy firma jest zadłużona? 5 skutecznych sposobów
Jednak reguły te nie mają charakteru absolutnego. Na mocy przywołanego powyżej zamawiający ma prawo:
- Wglądu w proces wykonywania dzieła;
- Wezwania wykonawcy do zmiany sposobu wykonywania dzieła;
- Wyznaczenia wykonawcy odpowiedniego terminu na wdrożenie zmian;
- W razie bezskutecznego upływu tego terminu może on od umowy odstąpić bądź powierzyć jej wykonanie innej osobie.
Jednak z uprawnień tych zamawiający może skorzystać tylko wówczas, gdy prace nad wykonaniem dzieła przebiegają w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową. Na czym może polegać ziszczenie się tych przesłanek?
„Wadliwość” i „sprzeczność z umową” wykonywania dzieła – na czym polegają?
Art. 636 Kodeksu cywilnego bezpośrednio uzależnia możliwość skorzystania z omawianych tu uprawnień zamawiającego dzieło od spełnienia się jednej z dwóch przesłanek: wykonywania go w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową. W pierwszym przypadku chodzi przede wszystkim o obiektywne kryteria. Są one związane z wiedzą techniczną czy też doborem technologii i narzędzi niezbędnych do prawidłowego wykonania dzieła. Z „wadliwością” wykonania dzieła mamy do czynienia także wówczas, gdy jest ono realizowane tak, że zachodzi uzasadnione przypuszczenie, iż w efekcie wykonanych prac powstanie dzieło o zmniejszonej wartości lub użyteczności.
Natomiast – zgodnie z poglądami doktryny i orzecznictwa – prace nad dziełem przebiegają w sposób niezgodny z umową wówczas, gdy wykonawca narusza ustalenia poczynione z zamawiającym dotyczące właśnie przebiegu prac nad dziełem. Albo realizuje go w taki sposób, że właściwie jasnym jest, że efekt prac będzie niezgodny z umową. Przy czym strony w umowie o dzieło mogą zastrzec, że wskazówki zamawiającego będą dla wykonawcy wiążące. Jeżeli do tego dojdzie, niezastosowanie się przez wykonawcę do takich poleceń również oznacza „niezgodność” realizacji dzieła z umową.
Warto przeczytać: Zwłoka a opóźnienie – jaka jest różnica? Wyjaśnia ekspert
Wykonawcę trzeba właściwie wezwać do zmiany postępowania
Kiedy zamawiający dzieło stwierdzi wymienione powyżej nieprawidłowości w jego wykonywaniu, w pierwszej kolejności musi wezwać wykonawcę do zmiany sposobu realizacji prac. W celu wdrożenia tych zaleceń zamawiający musi wyznaczyć wykonawcy „odpowiedni” termin. Oczywiście długość jego trwania powinna zostać dostosowana do charakteru dzieła. Zwłaszcza w zakresie zmian, jakie wykonawca musi wdrożyć w swoim postępowaniu.
Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie przyjmuje, że w omawianym tu wezwaniu – obok wskazania rozsądnego terminu – należy także wymienić, jakie dokładnie działania wykonawca zamawiający uznaje za wadliwe bądź niezgodne z umową oraz w jaki sposób spodziewa się ich usunięcia. Poza tym w ramach tego wezwania zamawiający może domagać się także ponownego wykonania prac, które – jego zdaniem – zostały nieprawidłowo zrealizowane. Jednak na podstawie art. 636 KC nie wolno domagać się wykonania takich czynności, które wykraczają poza zakres umowy.
Prawidłowe sporządzenie oraz dostarczenie wykonawcy tego wezwania jest kluczową kwestią dla możliwości skorzystania przez zamawiającego z przyznanych przez ustawodawcę uprawnień. Stąd należy naprawdę solidnie sporządzić ten dokument, wskazując w nim wszelkie zastrzeżenia co do przebiegu prac nad realizacją zamówionego dzieła.
Polecamy także: Przedsądowe wezwanie do zapłaty. Kiedy należy je wysłać?
Uprawnienia zamawiającego źle wykonane dzieło
W przypadku, w którym wykonujący dzieło nie zastosuje się do wezwania zamawiającego, ten może od umowy odstąpić. Może także powierzyć poprawienie lub dalsze wykonywanie dzieła innej osobie, na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. Nie jest jednak możliwe skorzystanie równocześnie z każdego z tych uprawnień – zamawiający dzieło musi wybrać jedno z nich. Jeżeli zdecyduje się on od umowy odstąpić, a jednocześnie materiał potrzebny do wykonania dzieła został dostarczony przez samego zamawiającego – ma on prawo zażądać jego zwrotu oraz wydania rozpoczętego dzieła, oczywiście w takim stanie, w jakim znajduje się w danym momencie.
Nieco bardziej skomplikowane jest realizacja drugiego z tych uprawnień – a więc powierzenia wykonania dzieła innej osobie. Należy pamiętać, że koszt prac innej osoby musi ponieść ten, który pierwotnie przyjął zamówienie do realizacji. On też odpowiada za prawidłowe wykonanie tych prac, stąd ewentualne roszczenia należy kierować do pierwotnego wykonawcy. Trzeba pamiętać, że prawo wyboru osoby trzeciej, która dokończy bądź naprawi dzieło, przysługuje zamawiającemu. Jednocześnie ma on w tym zakresie pełną swobodę, stąd może wybrać zastępczego wykonawcę właściwie według swojego uznania.
Koniecznie przeczytaj: Rejestr Dłużników Niewypłacalnych. Co warto o nim wiedzieć?
Każde ze wskazanych tu uprawnień można uznać za prawo żądania – w potocznym znaczeniu tego słowa – odszkodowania za nieprawidłowości przy opracowywaniu dzieła. Jednocześnie wadliwe wykonanie dzieła wiąże się z możliwością żądania przez zamawiającego – na zasadach ogólnych – odszkodowania. Aczkolwiek przyznanie świadczenia odszkodowawczego zawsze uzależnione jest od spełnienia szczegółowych przesłanek. Przede wszystkim zależy ono od wystąpienia szkody oraz zawinienia w jej spowodowaniu przez wykonawcę. Dokładny sposób dochodzenia tych uprawnień właściwie zawsze zależy od okoliczności konkretnego przypadku. Np. od tego, czy stronami umowy są przedsiębiorcy, czy też podmioty niezajmujące się w sposób profesjonalny prowadzeniem działalności gospodarczej.
Art. 636 KC – zakończenie
Jeżeli dzieło jest realizowane w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający ma prawo od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. Zawsze jednak należy się zdecydować, z którego z tych uprawnień chce się skorzystać. Ich łączne wykonywanie jest po prostu wykluczone przez ustawodawcę. Poza tym zamawiający musi najpierw wezwać wykonawcę do naprawienia pojawiających się nieprawidłowości. Wyznacza on w tym celu odpowiedni – a więc stosowny do okoliczności – termin. Poza tym, na zasadach ogólnych, zamawiający może domagać się odszkodowania.
