Kontrola skarbowa to z całą pewnością bardzo duże wyzwanie dla każdego przedsiębiorcy. Jej negatywny wynik może oznaczać nałożenie przez organy fiskusa wysokich sankcji na prowadzącego własną działalność gospodarczą.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Na jakich zasadach odbywa się kontrola skarbowa?
- Jakie są uprawnienia przedsiębiorcy w jej trakcie?
- Jak przygotować firmę na kontrolę skarbową?
Spis treści:
- Jak urząd skarbowy wybiera podmioty kontroli?
- Co przedsiębiorca musi wiedzieć przed rozpoczęciem kontroli skarbowej?
- Sprawdzenie działalności gospodarczej przez Urząd Skarbowy – jakie są etapy?
- Co sprawdza Urząd Skarbowy podczas kontroli?
- Jakie dokumenty należy przygotować do kontroli skarbowej?
- Ustawa o kontroli skarbowej – kluczowe przepisy, które warto znać
Przedsiębiorcy prowadzący własny biznes niestety muszą liczyć się z tym, że wiele różnych organów państwa ma prawo ich kontrolować. Jednak kontrola – w tym skarbowa – nigdy nie odbywa się w sposób dowolny, a kontrolerom nie wolno robić wszystkiego, co tylko im się spodoba. Niestety w prawdziwym życiu bywa różnie, stąd każdy przedsiębiorca powinien wiedzieć jak – zgodnie z przepisami – wygląda kontrola skarbowa. Zapraszam do lektury!
Jak urząd skarbowy wybiera podmioty kontroli?
Dla każdego przedsiębiorcy kontrola skarbowa jest jedną z najtrudniejszych i najbardziej stresujących sytuacji, z którą może się spotkać przedsiębiorca. Owszem, zawsze można założyć, że jeżeli dokumentacja księgowa jest prowadzona poprawnie, to nie ma ryzyka, że skarbówka w wyniku kontroli nałoży jakieś kary. Niestety nie jest to założenie zawsze sprawdzające się w praktyce.
Jednocześnie trudno przewidzieć, w której firmie Urząd Skarbowy rozpocznie przeprowadzanie kontroli. Z praktycznego punktu widzenia zarówno wyznaczanie, jak i przebieg, jaki przyjmuje kontrola skarbowa, w decydującej mierze wynika z dwóch ustaw: Ordynacja podatkowa oraz Prawo przedsiębiorców. Regułą pozostaje, że kontrola skarbowa jest wszczynana z urzędu. Co to oznacza?
Możliwość podejmowania przez organy władzy publicznej działań z urzędu zawsze prowadzi do tego, iż mają one prawo – przykładowo – do wszczęcia kontroli z własnej inicjatywy, gdy tylko stwierdzą zasadność jej przeprowadzenia. Przy czym może się zdarzyć, iż Urząd Kontroli Skarbowej otrzyma informacje o nieprawidłowościach od innej osoby bądź podmiotu. W rzeczywistości kontrola skarbowa raczej nie jest inicjowana, gdy urząd skarbowy nie ma podejrzeń co do prawidłowości rozliczeń przedsiębiorcy. Co zaś warto wiedzieć o samej kontroli?
Co przedsiębiorca musi wiedzieć przed rozpoczęciem kontroli skarbowej?
Każdy przedsiębiorca przed rozpoczęciem kontroli skarbowej powinien pamiętać, że:
- w zakresie spraw rozstrzygniętych decyzją ostateczną organu podatkowego kontrola podatkowa nie może być ponownie wszczęta – a więc nie można jeszcze raz kontrolować kwestii, które już raz kontrolowane były;
- Urząd Skarbowy może rozpocząć kontrolę po wcześniejszym poinformowaniu o niej przedsiębiorcy. Kontrola może zostać rozpoczęta nie wcześniej niż 7 dni przed przekazaniem zainteresowanemu takiej informacji oraz nie później niż 30 dni od tego dnia. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Natomiast przeprowadzenie kontroli szybciej niż przed upływem wskazanych powyżej siedmiu dni wymaga zgody lub wniosku kontrolowanego;
- kontrolę skarbową mają prawo prowadzić jedynie imienne upoważnione osoby;
- czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika, chyba że kontrolowany zrezygnuje z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych.
Sprawdzenie działalności gospodarczej przez Urząd Skarbowy – jakie są etapy?
Kontrola skarbowa dzieli się na następujące etapy:
- zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli,
- formalne wszczęcie kontroli,
- przeprowadzenie czynności kontrolnych,
- zakończenie kontroli poprzez doręczenie kontrolowanemu protokołu pokontrolnego,
- po zakończeniu kontroli kontrolowanemu przysługuje możliwość kwestionowania dokonanych w jej trakcie przez organ ustaleń.
W rzeczywistości, gdy przedsiębiorca ma jakiekolwiek wątpliwości co do wyników kontroli – a wcale nietrudno nabrać takich wątpliwości – powinien chronić swoje prawa. Kontrola sytuacji finansowej firmy często przekłada się na poważne sankcje nakładane przez Urząd Skarbowy na przedsiębiorcę. Aby ich uniknąć, nie ma innej rady jak aktywny udział w samej kontroli oraz polemizowanie z jej ustaleniami.
Może Cię zainteresować: Odpowiedzialność członków zarządu. O czym warto pamiętać?
Co sprawdza Urząd Skarbowy podczas kontroli?
To, co sprawdza Urząd Skarbowy podczas kontroli, w decydującej mierze zależy od tego, o jakie nieprawidłowości podejrzewany jest przedsiębiorca. Nie zmienia to faktu, że przepisy Ordynacji podatkowej dają kontrolerom bardzo szerokie uprawnienia. Mają oni m.in. prawo do:
- wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanych;
- żądania okazania majątku podlegającego kontroli oraz do dokonania jego oględzin;
- żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w postaci elektronicznej;
- zabezpieczania zebranych dowodów;
- legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli;
- przesłuchiwania świadków oraz kontrolowanego.
Jakie dokumenty należy przygotować do kontroli skarbowej?
Biorąc pod uwagę realia, w jakich odbywa się sprawdzenie działalności gospodarczej przedsiębiorca, wobec którego rozpoczęła się kontrola skarbowa, powinien być gotowy na to, że kontrolerzy będą chcieli zapoznać się z kompletem dokumentacji dotyczącym funkcjonowania jego przedsiębiorstwa, standardowo z okresu pięciu lat poprzedzających datę kontroli. Najczęściej w czasie kontroli skarbowej urzędnicy interesują się przede wszystkim:
- fakturami wystawianymi oraz otrzymywanymi przez przedsiębiorcę;
- podatkową księgą przychodów i rozchodów;
- deklaracjami PIT i VAT złożonymi przez podatnika;
- ewidencją środków trwałych.
Przeczytaj również: Jaki jest termin płatności faktury?
Ustawa o kontroli skarbowej – kluczowe przepisy, które warto znać
Podstawowa sprawa, z której trzeba sobie zdawać sprawę podczas kontroli skarbowej, jest to, że może się ona toczyć jedynie ramach wyznaczonych przez ustawodawcę. Organy kontroli nigdy nie mogą wykraczać poza uprawnienia wyraźnie nadane im przez ustawodawcę. Z tego punktu widzenia kluczowe znaczenie mają tu przepisy Ordynacji podatkowej oraz Prawa przedsiębiorców – a więc dwóch ustaw w ogóle mających niezwykle istotne znaczenie dla prowadzących własną działalność gospodarczą. Jednocześnie w trakcie kontroli skarbowej zawsze warto przyjąć aktywną postawę, pozwalającą w przyszłość uniknąć wielu nieprzyjemności, jakie mogą wiązać się z negatywnym wynikiem kontroli. Zwłaszcza w sferze finansowej. W końcu wykryte nieprawidłowości w prosty sposób przekładają się na możliwość nałożenia wysokich grzywien na przedsiębiorcę.
Źródła:
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa
- Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców
