Działalność nierejestrowana – rady dla przyszłego przedsiębiorcy

Działalność nierejestrowana jest rozwiązaniem, które pozwala na prowadzenie działań podobnych do przedsiębiorcy, ale bez konieczności dopełniania formalności i ponoszenia ciężarów publicznych, które standardowo są związane posiadaniem własnego biznesu. Jest to dobry sposób na rozpoczęcie prowadzenia własnej firmy. Jeśli zastanawiasz się nad działalnością nierejestrowaną, to powinieneś wiedzieć: 

• kto i kiedy może prowadzić działalność nierejestrowaną;
• czy prowadząc taką działalność trzeba rozliczać podatki;
• kiedy firmę niezarejestrowaną należy zarejestrować.

Te i wiele innych zagadnień wyjaśni radca prawny w poniższym tekście.

Działalność nierejestrowana – o tym trzeba pamiętać:

• Działalność nierejestrowaną mają prawo prowadzić osoby fizyczne. Podstawowym warunkiem pozostaje nieuzyskiwanie z jej tytułu przychodów przekraczających równowartość 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
• Prowadząc działalność nierejestrowaną nie trzeba płacić ZUS, ale należy rozliczyć podatek dochodowy składając roczną deklarację PIT.
• Wykonujący działalność nierejestrowaną może, ale nie musi wystawiać faktury VAT oraz rachunki.

Spis treści

1. 1. Działalność nierejestrowana – jak zacząć analizy tematu?
   2. Działalność nierejestrowana – co to jest i kto może z niej skorzystać?
   3. Jak zacząć działalność nierejestrowaną? Praktyczne kroki
   4. Czy działalność nierejestrowana pozwala na wystawianie faktur i rachunków?
   5. Działalność nierejestrowana a ZUS – czy składki są konieczne?
   6. Jak rozliczać podatki przy działalności nierejestrowanej?
   7. Podsumowanie – czy działalność nierejestrowana to dobry pomysł na start w biznesie?

Najczęściej o sukcesie firmy decyduje nie tylko pomysł na biznes, ale również jego fachowa realizacja. Nie zawsze jednak istnieje możliwość prowadzenia działań na dużą skalę – w takiej sytuacji nie należy się zniechęcać, ale poszukać innych możliwości prowadzenia własnej działalności. Dobrym sposobem na start w biznesie często okazuje się działalność nierejestrowana. Zrozumienie, na czym ona polega wymaga przeanalizowania definicji działalności gospodarczej. Zapraszam do lektury!

Działalność nierejestrowana – jak zacząć analizy tematu?

Na mocy art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Mówiąc potocznie, wymaga ona rejestracji firmy. Formalności z tym związane dotyczą wybranej przez przedsiębiorcę formy prawnej. 

Dla osób fizycznych, które mają zamiar prowadzić działalność gospodarczą w postaci tzw. firmy jednoosobowej niezbędne jest dokonanie rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Jeżeli natomiast przedsiębiorstwo ma działać w ramach spółki prawa handlowego, rejestrację dokonuje się w Krajowym Rejestrze Sądowym. Tym samy działalność nierejestrowana nie wymaga regulowania tego rodzaju formalności.

Aby dobrze zrozumieć temat działalności nierejestrowanej, zawsze należy odwoływać się do podanej powyżej definicji działalności gospodarczej. Jak słusznie wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 marca 2025 roku, sygn. akt II USK 143/24 cechą działalności gospodarczej jest prowadzenie jej dla zysku, który powinien wystarczyć: 

• na koszty związane z utrzymaniem firmy, 
• zapewnienie bytu przedsiębiorcy,
• możliwy dalszy rozwój biznesu. 

Zorganizowanie działalności gospodarczej w płaszczyźnie materialnej odbywa się przykładowo przez zapewnienie:  

• kapitału, 
• lokalu, 
• środków biurowych, 
• maszyn, 
• sprzętu, 
• technologii, 
• zatrudnienie pracowników, 
• przedsięwzięcia działań o charakterze marketingowym (informacja, reklama),  
• podejmowania ruchów zmierzających do uzyskania i utrzymania wymaganych kwalifikacji, które są niezbędne ze względu na rodzaj wykonywanej działalności.

Z kolei, jak podaje Sąd Najwyższy, ciągłość działalności gospodarczej ma dwa aspekty. Pierwszy to powtarzalność czynności, tak aby odróżnić prowadzoną działalność gospodarczą od jednostkowej umowy o dzieło lub zlecenia albo umowy oświadczenie usług, które same w sobie nie stanowią lub nie składają się jeszcze na działalność gospodarczą. 

Drugi aspekt, wynikający zresztą z pierwszego, to zamiar niekrótkiego prowadzenia działalności gospodarczej. Oba aspekty zależą od zachowania osoby podejmującej prowadzenie własnej firmy. 

Może Cię również zainteresować: Koszty prowadzenia działalności gospodarczej – tłumaczy prawnik

Działalność nierejestrowana – co to jest i kto może z niej skorzystać?

W tym kontekście nie wolno zapominać, że nierejestrowana działalność gospodarcza została uregulowana w art. 5 Prawa przedsiębiorców. Przepis ten stanowi, że nie stanowi ona działalności gospodarczej, a wykonywana jest przez osobę fizyczną, której przychód z tego należny nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej. 

Działalność nierejestrowaną ma możliwość jedynie osoba fizyczna. Każdy inny podmiot prawa musi rejestrować prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą. 

Jednocześnie działalność nierejestrowana nie stoi na przeszkodzie temu, aby złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Firma ta staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku. 

Ponadto prowadzenie działalności nierejestrowanej możliwe jest w ściśle zdefiniowanych przez ustawodawcę ramach. Oznacza to, że:

• jeżeli przychód należny z działalności nierejestrowanej przekroczył w danym miesiącu wysokość 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę – działalność ta staje się działalnością gospodarczą, począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości;
• wówczas osoba fizyczna, której zajęciem jest działalność nierejestrowana ma obowiązek złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Powinność ta musi zostać zrealizowana w ciągu 7 dni licząc od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości 75% „najniższej krajowej”.

Działalność nierejestrowana – co to jest nie stanowi już dla Ciebie tajemnic – w związku z progiem 75% minimalnego wynagrodzenia, przeznaczona jest dla osób prowadzących działalność w niewielkim zakresie. 

Oczywiście forma prowadzenia działalności gospodarczej nie ma tutaj żadnego znaczenia. Osoba fizyczna funkcjonuje tak, jak przedsiębiorca, ale nie musząc oficjalnie rejestrować swojego biznesu. Jednocześnie w ramach działalności nierejestrowanej można świadczyć wszelakiego rodzaju usługi, a nawet sprzedawać towary. Tu z kolei pojawia się kolejne pytanie: działalność nierejestrowana – jak założyć?

Jak zacząć działalność nierejestrowaną? Praktyczne kroki

Skoro działalność nierejestrowana charakteryzuje się właściwie pełnym odformalizowaniem, to po prostu nie trzeba jej zakładać. Można od razu przejść do czynienia tego, po co została powołana. Najczęściej świadczoną formą są usługi, ale nie jest to absolutna reguła. 

Zarejestrowanie działalności gospodarczej może z kolei stanowić podstawę do rejestracji firmy. Natomiast w celu zagwarantowania tego, że nierejestrowana działalność gospodarcza będzie funkcjonowania w pełni legalnie, trzeba:

• prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów. Ujmuje się w niej sumę kwoty przychodów z danego dnia;
• rozliczać przychody, jakie generuje działalność nierejestrowana – podatek dochodowy jest tu obowiązkowy – w rocznym zeznaniu PIT;
• badać, czy poziom przychodów nie przekracza dopuszczalnej wysokości;
• przestrzegać praw konsumentów.

Absolutnie nie wolno zapominać, że działalność nierejestrowana – do jakiej kwoty można ją prowadzić należy ustalić po każdej zmianie wysokości płacy minimalnej, co przeważnie następuje co roku.

Sprawdź też: Upadłość działalności gospodarczej. Czy musi oznaczać koniec?

Czy działalność nierejestrowana pozwala na wystawianie faktur i rachunków?

W praktyce często pojawia się pytanie o to, czy prowadząc działalność nierejestrowaną faktura może i powinna być wystawiana przez przedsiębiorcę. Otóż nie ma on takiego obowiązku, ale na jeżeli klient tego zażąda, odpowiedni dokument powinien zostać przedstawiony. 

Gdy w grę wchodzi działalność nierejestrowana – faktura powinna zawierać co najmniej:

• datę wystawienia i kolejny numer faktury;
• dane wystawcy i nabywcy;
• nazwę i rodzaj towaru lub usługi;
• zakres wykonanych usług lub ilość dostarczonych towarów;
• cenę jednostkową towaru/usługi;
• kwotę należności ogółem.

Podobnie sprawa przedstawia się, gdy wystawiony ma zostać rachunek. Działalność nierejestrowana zakłada, że taki dokument będzie zawierał przynajmniej:

• datę wystawienia i kolejny numer;
• dane sprzedawcy i nabywcy;
• nazwę usługi/towaru;
• kwotę do zapłaty.

Rachunek (działalność nierejestrowana jest atrakcyjna również z tego względu) nie musi być wystawiany, dopóki klient wyraźnie tego nie zażąda. 

Działalność nierejestrowana a ZUS – czy składki są konieczne?

Równie istotnym problemem jest temat działalność nierejestrowana a ZUS. Zależność jest tu bardzo prosta – nie ma obowiązku rejestracji, a więc nie ma także zobowiązania do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. 

W polskim systemie prawa istnieje możliwość dobrowolnego opłacania składek na ubezpieczenie: 

• emerytalne, 
• rentowe, 
• zdrowotne, 
• chorobowe. 

W związku z tym firma nierejestrowana sama w sobie nie zamyka dostępu do świadczeń z ZUS. Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne równie dobrze mogą mieć charakter dobrowolny.

Nie zmienia to faktu, że to właśnie na linii działalność nierejestrowana a ZUS pojawia się najwięcej korzyści związanych z prowadzeniem biznesu bez konieczności rejestracji firmy. W końcu Zakład Ubezpieczeń Społecznych to spore obciążenie, a skromne przychody z tego typu biznesu najpewniej zupełnie nie wystarczałaby na opłacanie składek.

Zobacz: Jak założyć jednoosobową działalność gospodarczą krok po kroku?

Jak rozliczać podatki przy działalności nierejestrowanej?

W rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców prowadzić działalność nierejestrowaną może osoba fizyczna, ale nie zwalnia jej to zupełnie z konieczności rozliczania podatków z tego tytułu. Rozlicza się je w zeznaniu rocznym PIT. W zeznaniu tym znajduje się specjalna rubryka zatytułowana „działalność nierejestrowana”. To właśnie w niej wykazuje się: 

• przychód, 
• koszty, 
• generowany dochód. 

Dochód z działalności nierejestrowanej to pieniądze i wartości pieniężne otrzymane lub postawione do Twojej dyspozycji w roku kalendarzowym oraz wartość otrzymanych świadczeń – w naturze i innych nieodpłatnych.

Podsumowanie – czy działalność nierejestrowana to dobry pomysł na start w biznesie?

Działalność nierejestrowana umożliwia świadczenie usług lub sprzedaż towarów bez rejestracji firmy. Ustawa Prawo przedsiębiorców rezerwuje tę możliwość jedynie dla osób fizycznych. Korzystając z tego uprawnia nie masz w obowiązku:

• wystawiać faktury VAT i rachunki,
• płacić składek na ZUS. 

Natomiast działalność ta może funkcjonować, dopóki osoba fizyczna nie uzyska z tytułu jej prowadzenia przychodu o równowartości 75% minimalnego wynagrodzenia. Jeżeli próg ten zostanie przekroczony – w ciągu siedmiu dni – firma musi zostać zarejestrowana w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. 

Wykorzystanie wskazanej formuły to dobry pomysł na świadczenie usług/sprzedaż towarów w stosunkowo niewielkiej skali bądź na „rozkręcenie” własnej działalności w poważniejszym zakresie.