Firma międzynarodowa – poznaj najważniejsze aspekty prawne

Firma międzynarodowa to przedsiębiorstwo, którego działalność nie ogranicza się do jednego państwa. Współczesna globalizacja znacząco zatarła tradycyjne granice geograficzne w sferze biznesu, a ekspansja działalności gospodarczej na rynki międzynarodowe osiągnęła niespotykany dotąd poziom dostępności. Nie oznacza to jednak, że z taką działalnością nie wiąże się wiele różnych ryzyk i zagrożeń. W poniższym tekście wyjaśnię:

• jakie regulacje prawne odnoszą się do działalności międzynarodowej,
• co zrobić, aby uniknąć popadnięcia w pułapki czyhające na przedsiębiorców zainteresowanych ekspansją zagraniczną,
• o czym pamiętać zarządzając ryzykiem prawnym, jakie nieodłącznie wiąże się z prowadzeniem biznesu w różnych państwach.

Firma międzynarodowa – o tym musisz pamiętać:

• Prowadzenie działalności w różnych państwach wymaga przestrzegania przepisów obowiązujących na terenie państwa siedziby firmy, państwa prowadzenia działalności oraz regulacji międzynarodowych,
• Przedsiębiorca mający zamiar dokonać ekspansji zagranicznej musi się do tego kroku dobrze przygotować, biorąc pod uwagę wszystkie regulacje prawne, które będą go dotyczyć,
• Zarządzanie ryzykiem prawnym związanym z międzynarodowym biznesem wiąże się także z koniecznością bieżącego śledzenia zmian zachodzących w poszczególnych systemach prawnych.

Spis treści

1. Regulacje prawne dotyczące działalności międzynarodowej
2. Przepisy podatkowe dla firm międzynarodowych
3. Prawo pracy i zatrudnianie międzynarodowego personelu
4. Ochrona własności intelektualnej na rynkach międzynarodowych
5. Zarządzanie ryzykiem prawnym w firmie międzynarodowej
6. Jak unikać pułapek prawnych przy ekspansji międzynarodowej
7. Jakie są najważniejsze aspekty prawne prowadzenia firmy międzynarodowej?

Ekspansja na rynki zagraniczne stanowi kluczowy i często transformatywny etap w rozwoju przedsiębiorstwa. Historia liderów branżowych dobrze ilustruje, jak strategiczne wejście na pola międzynarodowe przyczynia się do umocnienia pozycji i osiągnięcia trwałego sukcesu na globalnym rynku. Jednak biznes poza granicami kraju to zawsze ogromne wyzwanie, a sprostanie mu wymaga przede wszystkim przestrzegania wielu norm prawnych ze zróżnicowanych systemów legislacyjnych. Jak temu podołać? Najważniejsze jest przestrzeganie kilku podstawowych reguł, które przedstawię poniżej. Zapraszam do lektury!

Regulacje prawne dotyczące działalności międzynarodowej

Firma międzynarodowa to rodzaj przedsiębiorstwa, które prowadzi swoją działalność poza granicami kraju. Na międzynarodową ekspansję najczęściej decydują się biznesy, które osiągnęły już stabilną pozycję na krajowym rynku, przez co zgromadziły na tyle dużo zasobów, że mogą zainwestować je na nowych rynkach. 

Firmy o zasięgu międzynarodowym zazwyczaj zaliczają się do najbardziej wpływowych podmiotów w danym sektorze. Potwierdza to nie tylko przykład największych europejskich producentów, ale również szereg mniejszych działalności, które zdecydowały się na ekspansję zagraniczną np. w Stanach Zjednoczonych.

Nie zmienia to faktu, że skala wyzwań, którym musi sprostać firma międzynarodowa – prawo nie zawsze jest jej sprzymierzeńcem – jest ogromna. Biznesy działające na rynkach zagranicznych musżą przestrzegać:

• prawa państwa, w którym zarejestrowano działalność gospodarczą, i w którym znajduje się główna siedziba przedsiębiorstwa,
• przepisy państwa, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza,
• norm prawa międzynarodowego (publicznego i prywatnego), które regulują stosunki handlowe między państwem siedziby a państwem prowadzenia działalności (mogą to być zarówno umowy wielostronne, jak i jednostronne).

W przypadku Unii Europejskiej ekspansja biznesowa do innego państwa będącego członkiem wspólnoty jest o tyle prostsza, że w UE funkcjonuje jednolity rynek ze swobodą przepływu usług, towaru, kapitału oraz osób. Zdecydowanie upraszcza to formalności, jakim musi sprostać firma międzynarodowa. Regulacje prawne są tutaj także w wielu aspektach zharmonizowane.

Sprawdź także: Firma za granicą – dowiedz się, jak założyć działalność w UE

Przepisy podatkowe dla firm międzynarodowych

Dla rodzimych przedsiębiorców, w tym tych najdynamiczniej rozwijających się na rynkach zagranicznych, jednym z pierwszych pytań związanych z ekspansją zagraniczną jest to, gdzie będą opodatkowane ich przychody. Zazwyczaj regułą jest, że prowadzenie działalności o profilu międzynarodowym samo przez się nie zwalnia z opodatkowania w państwie, gdzie znajduje się jego siedziba. Jest to kwestia, o której musi pamiętać każda firma międzynarodowa, co często bywa sporym problem dla prywatnych przedsiębiorców.

Jednocześnie firma międzynarodowa – prawo akurat w tej dziedzinie bywa przychylne – często ma możliwość korzystania z umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego podatkowania. Standardowo przewiduje one takie mechanizmy, jak:

• proporcjonalne odliczenie – dochód osiągany za granicą jest opodatkowany w Polsce, ale od podatku płaconego polskiemu fiskusowi odlicza się należności podatkowe uregulowane za granicą,
• wyłączenie z progresją – dochód osiągany za granicą jest zwolniony z opodatkowania w Polsce.

Wybór jednego z rozwiązań ma znaczenie także dla klientów indywidualnych. Dzięki nim biznesy działające na różnych rynkach mogą oferować swoje produkty i usługi po niższych cenach.

Prawo pracy i zatrudnianie międzynarodowego personelu

Przedsiębiorstwo zainteresowane ekspansją zagraniczną potrzebuje właściwych pracowników. Metody pozyskiwania i angażowania kapitału ludzkiego na rynkach zagranicznych charakteryzują się znacznym zróżnicowaniem i są determinowane przez szereg czynników strategicznych, operacyjnych i prawnych. Tym samym odpowiednie reguły należy uwzględnić jeszcze zanim opublikujemy ofertę pracy. W tym kontekście polskie firmy międzynarodowe powinny pamiętać, że:

• zatrudnienie obywateli Unii Europejskiej, w pozostałych państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz Szwajcarii następuje na takich zasadach, jakie obowiązują na terenie Polski. Obywatele tych państw mogą pracować w Polsce zgodnie z regułami tutejszego prawa pracy,
• zatrudnienie na polskim rynku osób spoza UE, EOG oraz Szwajcarii wymaga uzyskania pozwolenia na pracę,
• w Unii Europejskiej obowiązują konkretne przepisy dotyczące delegowania pracowników.

Zarządzanie firmą, personelem, a także międzynarodowe zagadnienia prawa pracy należą do najpoważniejszych wyzwań, jakim muszą sprostać polskie firmy międzynarodowe.

Zobacz też: Jak sprawdzić, czy firma istnieje? Metody weryfikacji działalności przedsiębiorstwa

Ochrona własności intelektualnej na rynkach międzynarodowych

Wkraczając na rynki zagraniczne z ofertą produktową lub usługową, nawet w ograniczonym zakresie geograficznym (np. wybrane kraje globalnie lub Europa), przedsiębiorstwo międzynarodowe musi priorytetowo potraktować kwestię ochrony swojej własności intelektualnej. Marka, która zlekceważy te zagadnienia, może spodziewać się problemów prawnych, a nawet kradzieży swojej własności intelektualnej. Dlatego:

• w żadnym wypadku nie wolno korzystać z cudzej własności intelektualnej,
• rozwój technologii czy innej rodzaju nowatorskich rozwiązań powinien iść w parze z pozyskiwaniem takich praw, jak patent czy zastrzeżenie znaku towarowego lub wzoru przemysłowego,
• prawa te powinny być pozyskiwane tak, aby obowiązywały w każdym państwie prowadzenia działalności gospodarczej.

Zarządzanie ryzykiem prawnym w firmie międzynarodowej

Wspomniana powyżej przeze mnie zarządzanie firmą, personelem oraz międzynarodowe zagadnienia dotyczące różnych regulacji to główne źródło ryzyka, jakie ponosi przedsiębiorca rozpoczynający działalność poza granicami kraju. Ryzykiem tym trzeba zarządzać dokonując:

• identyfikacji istniejącego ryzyka,
• analizę prawdopodobieństwa ziszczenia się zidentyfikowanych ryzyk,
• oceny realnych możliwości redukcji pojawiających się ryzyk związanych z przepisami,
• opracowania wewnętrznych procedur minimalizujących negatywny wpływ ryzyk, z jakimi może spotkać się firma międzynarodowa.

Jak unikać pułapek prawnych przy ekspansji międzynarodowej

Każda firma międzynarodowa – przykład takiego biznesu z polskiego rynku to np. CD Projekt czy Asseco Poland, jeden z największych producentów oprogramowania – ma wiele możliwości pozwalających na uniknięcie pułapek, w jakie można popaść podczas ekspansji międzynarodowej.  Do najważniejszych z nich należy:

• korzystanie z usług profesjonalnej kancelarii prawnej specjalizującej się w międzynarodowej obsłudze przedsiębiorców,
• sięganie po dostępne, oficjalne źródła informacji o regulacjach obowiązujących w danym państwie,
• prowadzenie bieżących audytów.

Niejednorodność systemów prawnych w skali globalnej zakłada konieczność różnego podejścia do zarządzania ryzykiem w działalności międzynarodowej biznesu.

Jakie są najważniejsze aspekty prawne prowadzenia firmy międzynarodowej?

Choć różnorodne strategie inwestycyjne mogą przyczynić się do znaczącego rozwoju biznesu, ekspansja na rynki zagraniczne niewątpliwie stanowi jedną z bardziej perspektywicznych i dynamicznych ścieżek wzrostu. Firma międzynarodowa bez wątpienia otwiera przed przedsiębiorcą zupełnie nowe możliwości. Pełne wykorzystanie potencjału ekspansji zagranicznej wymaga uwzględnienia ram obejmujących przepisy prawa polskiego, regulacje jurysdykcji prowadzenia działalności oraz normy przepisów międzynarodowych właściwych dla danego kontekstu.