Odpowiedź na pytanie, czy można unieważnić licytację komorniczą, jest tylko jedna: tak. Czym innym jednak jest tryb unieważnienia oraz jego podstawy. Radca prawny wyjaśni, kiedy dokładnie może dojść do unieważnienia licytacji komorniczej.
Spis treści:
- Czy można unieważnić licytację komorniczą? Jak to ustalić?
- Co to jest licytacja komornicza?
- Jak przebiega licytacja?
- W jaki sposób unieważnić licytację komorniczą?
- Unieważnienie licytacji w egzekucji administracyjnej
- Unieważnienie licytacji – najważniejsze informacje
Celem licytacji komorniczej jest pozyskanie gotówki na spłatę wierzycieli dłużnika, który nie wywiązał się ze swoich obowiązków. Jednak nawet przeprowadzenie licytacji nie zamyka uprawnionym możliwości dochodzenia swoich praw – w tym domagania się jej unieważnienia. Jak to zrobić? Wyjaśnię to w poniższym artykule. Zapraszam do lektury!
Czy można unieważnić licytację komorniczą? Jak to ustalić?
Odpowiedź na pytanie, czy można unieważnić licytację komorniczą, sprowadza się do przypomnienia, że wszelkie czynności egzekucyjne komornik może przeprowadzać jedynie na podstawie i w granicach obowiązujących przepisów prawa, w tym przede wszystkim Kodeksu postępowania cywilnego. Podobnie zresztą przedstawia się kwestia prowadzenia egzekucji administracyjnej.
Skoro więc postępowania egzekucyjne zawsze mogą być prowadzone tylko w ramach wyznaczonych przez przepisy powszechnie obowiązującego prawa, to naruszenie tych norm przez organ egzekucyjny, np. przez komornika, oznacza wadliwość czynności egzekucyjnych. Jednak nie zawsze skutkiem takiej wadliwości będzie nieważność czynności, przykładowo przeprowadzonej licytacji komorniczej. Wiele zależy tu od okoliczności konkretnego przypadku, w tym zwłaszcza od wagi naruszenia, jakiego dopuścił się organ egzekucyjny.
Co to jest licytacja komornicza?
Licytacja komornicza bywa definiowana na różne sposoby. W najprostszym ujęciu – ale jednocześnie bardzo dobrze oddającym istotę licytacji – jest to publiczna sprzedaż nieruchomości albo ruchomości należących do dłużnika. Środki uzyskane z takiej sprzedaży są następnie przeznaczane na pokrycie należności wierzycieli oraz kosztów postępowania egzekucyjnego.
Licytację przeprowadza się w celu egzekucji świadczeń pieniężnych, a przepisy dotyczące przeprowadzania licytacji dzielą się w zależności od tego, czy chodzi o egzekucję z ruchomości, czy też z nieruchomości. Egzekucję z ruchomości przeprowadza się przez jej zajęcie. Dopiero później może nastąpić sprzedaż. Przy czym, zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, sprzedaż zajętych ruchomości nie może nastąpić wcześniej niż po upływie dwóch tygodni od dnia uprawomocnienia się zajęcia. Wyjątek od tej zasady dotyczy:
- ruchomości ulegają łatwo zepsuciu albo sprawowanie nad nimi dozoru lub ich przechowywanie powodowałoby nadmierne koszty;
- inwentarza żywego, co do którego dłużnik odmówił jego dozoru.
Osobną kwestią jest, to kiedy komornik może odstąpić od licytacji. Taka możliwość pojawia się, gdy:
- dłużnik wyrazi zgodę na sprzedaż z wolnej ręki i określi minimalnej ceny sprzedaży;
- wierzyciel – w terminie tygodnia – nie wyrazi sprzeciwu co do sprzedaży z wolnej ręki.
W bardziej rozbudowany sposób ustawodawca uregulował egzekucję z nieruchomości. Składa się ona przede wszystkim z następujących etapów:
- złożenie wniosku przez dłużnika o wszczęcie egzekucji z nieruchomości;
- wezwanie do dłużnika do spłaty długu w ciągu dwóch tygodni pod rygorem przystąpienia do opisu i oszacowania;
- jednocześnie z wysłaniem dłużnikowi wezwania komornik składa do sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej wniosek o wpis o wszczęciu egzekucji lub o złożenie wniosku do zbioru dokumentów, wraz z odpisem wezwania do zapłaty;
- wraz z doręczeniem dłużnikowi wezwania, następuje zajęcie nieruchomości w stosunku do dłużnika. Nawet jeżeli sprzeda on nieruchomość objętą wezwaniem, to nie będzie to miało znaczenia dla egzekucji;
- po upływie terminu określonego w wezwaniu dłużnika do zapłaty długu komornik na wniosek wierzyciela dokonuje opisu i oszacowania zajętej nieruchomości;
- zajęta nieruchomość ulega sprzedaży przez licytację publiczną. Termin licytacji nie może być wyznaczony wcześniej niż po upływie dwóch tygodni po uprawomocnieniu się opisu i oszacowania ani też przed uprawomocnieniem się wyroku, na podstawie którego wszczęto egzekucję.
Przeczytaj też: Wstrzymanie egzekucji komorniczej na rok? 10 zmian w Prawie restrukturyzacyjnym, które zaproponowano w lipcu 2022 roku
Jak przebiega licytacja?
Unieważnienie licytacji może nastąpić zwłaszcza wtedy, kiedy została ona przeprowadzona w sposób nieprawidłowy. Warto więc naszkicować, jak licytacja komornicza powinna wyglądać. Stosownie do regulacji Kodeksu postępowania cywilnego, licytacja odbywa się publicznie w obecności i pod nadzorem sędziego albo referendarza sądowego. Jej przebieg utrwala się również za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk. Po wywołaniu licytacji komornik podaje do wiadomości obecnych:
- przedmiot przetargu;
- cenę wywołania;
- sumę rękojmi;
- termin uiszczenia ceny nabycia;
- ciążące na nieruchomości zaległości w podatkach państwowych oraz innych daninach publicznych, jeżeli wysokość tych sum jest zgłoszona, z wyjaśnieniem, które z nich obciążają nabywcę bez zaliczenia na cenę nabycia;
- prawa obciążające nieruchomość, które będą utrzymane w mocy z zaliczeniem i bez zaliczenia na cenę nabycia;
- wynikające z akt zmiany w stanie faktycznym i prawnym nieruchomości, jeżeli zaszły po jej opisie i oszacowaniu.
Przetarg odbywa się ustnie i trwa tak długo, aż nie ustąpią kolejne postąpienia – przy czym postąpienie nie może wynosić mniej niż jeden procent ceny wywołania, z zaokrągleniem wzwyż do pełnych złotych. Druga licytacja komornicza odbywa się wówczas, gdy pierwsza nie doprowadziła do sprzedaży nieruchomości.
W jaki sposób unieważnić licytację komorniczą?
Unieważnienie licytacji przeważnie jest wynikiem:
- uwzględnienia przez sąd skargi na czynność komornika. W toku licytacji może zostać ona złożona ustnie sędziemu lub referendarzowi sądowemu nadzorującemu licytację, który natychmiast ją rozstrzyga. Natomiast po udzieleniu przybicia, skargę można złożyć w ciągu 7 dni;
- uchylenia tytułu wykonawczego będącego podstawą egzekucji;
- spłaty całości zadłużenia.
Najczęściej jednak unieważnienie licytacji następuje na skutek uwzględnienia przez sąd skargi na czynność komornika, choć skutek w postaci unieważnienia jest zasądzany jedynie przy naprawdę poważnych naruszeniach, np.:
- dopuszczenie do licytacji osoby nieuprawnionej bądź – odwrotnie – niedopuszczenie osoby uprawnionej;
- sprzedaż nieruchomości lub ruchomości po mocno zaniżonej cenie;
- zlicytowanie składników majątku niepodlegających zajęciu.
Unieważnienie licytacji w egzekucji administracyjnej
W osobny sposób ustawodawca uregulował unieważnienie licytacji w egzekucji administracyjnej. Chodzi tu o art. 107 § 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie z jego treścią unieważnieniu podlega licytacja przeprowadzona z naruszeniem przepisów o:
- jej publicznym charakterze;
- cenie wywołania i nabycia;
- wyłączeniu od udziału w licytacji.
Decyzję o wyłączeniu podejmuje tu organ egzekucyjny lub jego organ nadzorczy. Unieważnienie licytacji może jednak nastąpić tylko wtedy, gdy ruchomości sprzedane znajdują się jeszcze we władaniu nabywcy.
Zobacz też: Co może zająć komornik? To warto wiedzieć!
Unieważnienie licytacji – najważniejsze informacje
Licytację komorniczą unieważnia się w przypadkach, gdy podczas jej przeprowadzania dojdzie do poważnych naruszeń prawa. Przeważnie w grę wchodzi tu niedopuszczenie uprawnionych podmiotów do udziału w licytacji, sprzedaż majątku dłużnika po zaniżonej cenie czy naruszenie przepisów o publicznym charakterze licytacji. Aby doszło do unieważnienia, najczęściej niezbędne jest złożenie skargi na czynność komornika. Może do tego dojść już w trakcie samej licytacji – wtedy skarga jest rozstrzygana natychmiast – lub w ciągu siedmiu dni od udzielenia przybicia.
