Jakie są stawki odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych? 

Problemem odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych dotyczy coraz większej liczby przedsiębiorców, zmagających się z nieterminowymi kontrahentami. Radca prawny wyjaśnia, czym są te odsetki, ile powinny wynosić oraz jak ich dochodzić. To niezbędna wiedza właściwie dla każdego, kto prowadzi swoją firmę. 

Spis treści:

1. Definicja i podstawy prawne odsetek za opóźnienie
2. Jak oblicza się odsetki za opóźnienie
3. Konsekwencje niespłacenia odsetek za opóźnienie
4. Odsetki za opóźnienie – to musisz zapamiętać!

W transakcjach handlowych zawsze liczy się terminowość w ich wykonywaniu. Zwłaszcza w realizowaniu wymagalnych płatności. Jakiekolwiek opóźnienia są szczególnie dotkliwe przede wszystkim dla wierzyciela prowadzącego własną działalność gospodarczą, który na bieżąco musi ponosić koszty funkcjonowania swojego przedsiębiorstwa. Aby zminimalizować negatywne skutki opóźnień w transakcjach handlowych, ustawodawca wprowadził specjalne przepisy regulujące maksymalną wysokość odsetek za takie opóźnienia oraz sankcje dla podmiotów, które nie regulują na bieżąco swoich zobowiązań. Poniżej wyjaśnię szczegółowe kwestie dotyczące odsetek za opóźnienia w transakcjach handlowych. Zapraszam do lektury! 

Definicja i podstawy prawne odsetek za opóźnienie

Obliczanie odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych dokonuje się na mocy ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniach w transakcjach handlowych. Przepisy tej ustawy stosuje się do transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są:

• przedsiębiorcy;
• prowadzący działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego; wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów; wyrobu wina przez producentów wina; w zakresie sprzedaży wyprodukowanych przez siebie produktów rolnych oraz w zakresie działalności kół gospodyń wiejskich;
• podmioty mające obowiązek stosowania Prawa zamówień publicznych;
• osoby wykonujące wolny zawód;
• oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych;
• przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.

Dlatego, aby ustalić, czy w okolicznościach konkretnego przypadku można zastosować odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, najpierw trzeba ustalić dwie kwestie:

• czy strony zawarły umowę będącą transakcją handlową;
• czy do stron umowy będącej transakcją handlową stosuje się przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniach w transakcjach handlowych. 

Dopiero łączne spełnienie tych warunków pozwala zastosować ustawowe odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych. 

Przeczytaj również: Fundacja rodzinna – jak wnieść do niej majątek? Co może być tym wkładem?

Jak oblicza się odsetki za opóźnienie

Sama wysokość odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych również została sprecyzowana przez prawodawcę we wskazanej powyżej ustawie. Zgodnie z jej art. 4 pkt 3 odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych:

• w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych;
• w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych.

Wobec tego, jak wyglądają maksymalne odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych? Ustawa jest tu jednoznaczna – nie mogą być dowolnie ustalane przez strony, ale muszą być obliczane na podstawie tych zasad. Obecnie odsetki maksymalne za opóźnienie w transakcjach handlowych nie mogą przekraczać poziomu:

• 13,75% w stosunku rocznym – w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym;
• 15,75% w stosunku rocznym – w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym.

Warto podkreślić, że dokładną wysokość tych odsetek corocznie obwieszcza minister właściwy do spraw gospodarki. Aktualnie jest to Minister Rozwoju i Technologii. Stąd odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych nie muszą być samodzielnie obliczane przez strony. Wystarczy obwieszczony poziom przeliczyć na realia danego przypadku. Tutaj pojawia się zatem pytanie – jakie konsekwencje wiążą się z ich nieuregulowaniem? 

Konsekwencje niespłacenia odsetek za opóźnienie

Niespłacenie odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych pociąga za sobą bardzo poważne konsekwencje. Wśród nich – aczkolwiek dotyczących jedynie podmiotów niebędących podmiotami publicznymi – jest możliwość ustalenia przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wystąpienia nadmiernego opóźnienia w transakcjach handlowych. Dokonując takiego ustalenia, Prezes Urzędu bierze pod uwagę:

• niespełnione oraz spełnione po terminie świadczenia pieniężne, których termin spełnienia upłynął wcześniej niż 2 lata przed dniem wszczęcia postępowania;
• transakcje handlowe, których wyłącznymi stronami są podmioty należące do tej samej grupy kapitałowej;
• transakcje handlowe zawierane w zakresie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej.

Jeżeli Prezes Urzędu stwierdzi wystąpienie nadmiernego opóźnienia w transakcjach handlowych, ma prawo nałożyć na sprawcę administracyjną karę pieniężną. Jej wysokość ustala się w zależności od sumy wartości wymagalnych świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie lub ich równowartości, oraz okresu trwania opóźnienia. 

Zobacz także: Windykator – co to za zawód i czym się zajmuje?

Dodatkowo wierzycielowi już od dnia nabycia uprawnień do odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty:

• 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;
• 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;
• 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.

Odsetki za opóźnienie – to musisz zapamiętać!

Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych należą się po spełnieniu dwóch warunków. Pierwszym z nim jest spełnianie przez umowę zawartą między stronami definicji transakcji handlowej. Definicja ta została zamieszczona w ustawie z dnia 8 marca 2013 roku o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniach w transakcjach handlowych. Drugim z warunków jest podleganie przez obydwie strony transakcji handlowej pod przepisy tej ustawy. Katalog takich podmiotów jest bardzo szeroki i obejmuje przedstawicieli zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego. Sama wysokość tych odsetek co roku się zmienia. W roku 2024 wynosi ona 13,75% w stosunku rocznym – w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym oraz 15,75% w stosunku rocznym – w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym.

W razie jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się z kancelarią prawną, która prowadzi działania w tym zakresie i jest na bieżąco ze wciąż zmieniającymi się danymi dotyczącymi wysokości odsetek.