Umowa zlecenie to popularna forma świadczenia różnego rodzaju usług. Klasyczna umowa zlecenia odnosi się przede wszystkim do spełniania czynności prawnych. Niestety, zdarza się, że kontrakt ten jest wykorzystywany, niezgodnie ze swoim przeznaczeniem, do ominięcia zasad dotyczących umowy o pracę. Jak rozumieć takie sytuacje? Czym jest umowa zlecenia i kiedy może być stosowana? Jakie są prawa i obowiązki stron tego kontraktu? Na te i wiele innych pytań odpowie radca prawny.
Spis treści:
- Co to jest umowa zlecenia i na czym polega?
- Praktyczne aspekty umowy zlecenia
- Umowa zlecenia – prawa i obowiązki stron
- Na czym polega umowa zlecenia? Porównanie z innymi formami zatrudnienia
- Umowa zlecenia? Wiesz już o niej wszystko!
W obrocie gospodarczym umowa zlecenia jest często wykorzystywana. Sięgają po nią przede wszystkim przedsiębiorcy. Choć nie ma przeszkód, aby osoby i podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej również zawarły taki kontrakt. Trzeba jednak uważać na to, aby umowa zlecenia nie miała na celu jedynie ominięcia regulacji prawa pracy. O czym należy dokładnie pamiętać? Wyjaśnię to w poniższym tekście. Zapraszam do lektury!
Co to jest umowa zlecenia i na czym polega?
Ustalenie, na czym polega umowa zlecenia, nie jest możliwe bez sięgnięcia do przepisów Kodeksu cywilnego. Art. 734 przez umowę zlecenia rozumie okoliczności, podczas których przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Ponadto w braku odmiennej umowy, zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie. Umowa zlecenia zawierana jest przez dwie strony:
- zleceniodawcę, czyli dającego zlecenie;
- zleceniobiorcę, a więc tego, kto przyjmuje zlecenie.
Oczywiście stronami umowy zlecenia mogą być wszystkie podmioty prawa, czyli zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne oraz jednostki organizacyjne posiadające jedynie zdolność prawną.
Klasyczna umowa zlecenia – na czym polega taki kontrakt? Jej rozumienie jest tu niezwykle istotne – odnosi się do dokonywania przez zleceniobiorcę na rzecz zleceniodawcy czynności prawnych, np. nawiązywania umów. Przy czym nie chodzi tu o takie czynności, które wymagają osobistego działania dającego zlecenie, a więc przykładowo o sporządzenie testamentu.
Jednak przepisy o umowie zlecenia stosuje się właściwie do wszystkich kontraktów o świadczenie usług. Właśnie w tym obszarze najczęściej mówimy o umowie zlecenia. Przeważnie korzysta się z niej jako ze swego rodzaju zamiennika umowy o pracę. Szerzej omówię ten temat w dalszej części tekstu. Teraz chciałbym wskazać najważniejsze, praktyczne aspekty umowy zlecenia.
Dowiedz się także: Umowa przedwstępna – co to? Kiedy po nią sięgnąć?
Praktyczne aspekty umowy zlecenia
Z praktycznego punktu widzenia w kwestii umowy zlecenia warto podkreślić, że:
- może zostać ona zawarta nawet ustnie, choć zawsze dobrym pomysłem jest zawarcie umowy zlecenia na piśmie. Często pozwala to uniknąć szeregu problemów;
- za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie, ale strony umowy mają prawo ustalić, że zlecenie będzie wykonywane za darmo;
- jeżeli zaś nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się, co do wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy;
- przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zadania osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy, ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności;
- zleceniobiorcy nie wolno używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie;
- zleceniodawca powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi;
- jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki;
- wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych.
Dodatkowo kwestia tego, na czym polega umowa na zlecenie, ściśle związana jest z prawami i obowiązkami obu stron zawartej umowy.
Umowa zlecenia – prawa i obowiązki stron
Z przedstawionych już wyżej aspektów, a także z nieomówionych jeszcze przepisów prawa oraz z tego, na czym polega umowa na zlecenie, można wskazać określone prawa i obowiązki stron kontraktu zlecenia.
Zleceniodawca ma przede wszystkim następujące prawa i obowiązki:
- żądać od zleceniobiorcy realizacji zlecenia zgodnie z treścią umowy oraz z należytą starannością;
- dający zlecenie może udzielić zleceniobiorcy wiążących wskazówek;
- do podstawowych obowiązków zleceniodawcy należy wypłata na czas wynagrodzenia należnego zleceniobiorcy;
- zleceniodawca ma obowiązek pokrycia wydatków poniesionych przez zleceniobiorcę w związku z wykonywaniem przez niego zlecenia.
Zleceniobiorca ma m.in. następujące prawa i obowiązki:
- konieczność wykonania zlecenia zgodnie z treścią umowy oraz z należytą starannością;
- obowiązek pokrycia odszkodowania za szkody spowodowane zleceniodawcy przy wykonywaniu zlecenia;
- zleceniobiorca ma prawo wyboru sposobu realizacji zlecenia, chyba że dający zlecenie udzieli mu wiążących wskazówek;
- zleceniobiorca ma obowiązek bieżącego informowania zleceniodawcy o przebiegu wykonywania zlecenia.
Nie zawsze realizacja umowy zlecenia przebiega bez zakłóceń. Wówczas strony mają różnorodne możliwości, łącznie z rozwiązaniem tej umowy. Z tym jednak często wiąże się konieczność dokonania wzajemnych rozliczeń między zleceniodawcą a zleceniobiorcą.
Przeczytaj także: Co zrobić, kiedy lokator nie płaci czynszu?
Na czym polega umowa zlecenia? Porównanie z innymi formami zatrudnienia
Tak, jak już wspomniałem, umowa zlecenia nierzadko traktowana jest jak „zamiennik” umowy o pracę. Zanim dokonano zmian w zasadach płatności składek na ZUS, zastępowanie umowy o pracę zleceniem było podyktowane przede wszystkim chęcią uniknięcia konieczności płacenia wysokich składek. Obecnie umowy zlecenia zostały objęte właściwie pełnym ZUS-em. Wskazana zamiana jest podyktowana przede wszystkim tym, że umowę zlecenie jest o wiele prościej rozwiązać, niż umowę o pracę, w której przeważnie obowiązują stosunkowo długie okresy wypowiedzenia, wynikające wprost z Kodeksu pracy.
Korzystający z umów zlecenia – zarówno zleceniodawcy, jak i zleceniobiorcy – powinni pamiętać o tym, że nie ważne czy mamy do czynienia ze zleceniem, czy też z umową o pracę – o jej znaczeniu nie decyduje nazwa, ale treść samej umowy. Zwłaszcza w przypadku, gdy między stronami powstaje typowy dla umowy o pracę stosunek zwierzchności – pracodawca wydaje polecenie, a pracownik je realizuje. Pojawia się tutaj mocny argument za tym, że strony zawarły w rzeczywistości umowę o pracę ze wszystkimi tego konsekwencjami. Pytając, na czym polega praca na umowę zlecenie, nie wolno o tym zapominać.
Umowa zlecenia? Wiesz już o niej wszystko!
Zlecenie jest umową uregulowaną w Kodeksie cywilnym, której istotą jest to, że zleceniobiorca poleca zleceniodawcy wykonywanie określonych czynności prawnych w swoim imieniu. Jednocześnie przepisy regulujące zlecenie odnoszą się także do umów o świadczenie usług i właśnie w tym kontekście najczęściej są stosowane. Trzeba pamiętać, że umowa zlecenia – poza kilkoma wyjątkami – może zostać zwarta w każdej z dopuszczalnych prawem form, w tym także ustnie. Nigdy jednak nie należy jej wykorzystywać po to, aby uniknąć zawierania umowy o pracę. Zresztą o tym, czy mamy do czynienia ze zleceniem, czy właśnie z umową o pracę decyduje treść porozumień między stronami, a nie nazwa samej umowy.
