Skup długów – na czym polega? Czy warto się na to decydować?

Skup długów to sposób na szybkie odzyskanie pieniędzy przez wierzyciela. Dlatego rozwiązanie to cieszy się rosnącą popularnością. Na czym dokładnie polega sprzedaż długów? Jak ją przeprowadzić oraz z jakimi korzyściami i zagrożeniami warto się liczyć? Na te pytania odpowie zawodowy prawnik. 

Z poniższego tekstu dowiesz się m.in.:

• W jaki sposób można rozwiązać problem z zadłużeniem?
• Jakie są podstawy prawne skupywania długów?
• Kiedy opłaca się sięgnąć po skup długów?

Spis treści:

1. Jak dochodzić spłaty wierzytelności?
2. Skup długów – najważniejsze informacje
3. Jak sprzedać długi?
4. Jakie długi można sprzedać?
5. Korzyści płynące ze sprzedaży długów
6. Zagrożenia związane ze sprzedażą i skupem długów
7. Skup długów – o czym trzeba pamiętać?

Odzyskiwanie należności nie jest prostym zadaniem. Jeżeli dłużnik nie chce sam spełnić swoich obowiązków, to najczęściej trzeba wdrożyć rozwiązania windykacyjne i egzekucyjne. Tym samym w większości przypadków najpierw należy wygrać sprawę przed sądem, a dopiero później można analizować szanse na przeprowadzenie egzekucji. W tym kontekście zdecydowanie prostszym rozwiązaniem jest sprzedaż długu. Na czym ona polega? Zapraszam do lektury tekstu, w którym to wyjaśnię!

Jak dochodzić spłaty wierzytelności?

Skup wierzytelności to jeden ze sposobów – oferowanych przeważnie przez wyspecjalizowane w tym podmioty – na szybkie odzyskanie należności. W tym rozwiązaniu wierzyciel nie otrzymuje należności bezpośrednio od swojego dłużnika, ale właśnie od osoby lub firmy zajmującej się ich skupem. W ramach za jej „sprzedaż” wierzyciel otrzymuje umówioną „cenę”. Natomiast samo dochodzenie wierzytelności staje się problemem tego, kto ją „zakupił”. Tym samym skup długów – choć od razu wspomnę, że podobnie jak „skup wierzytelności” są to potoczne określenia – jest ciekawym sposobem na rozwiązanie trudności wiążących się z odzyskaniem należności.

Korzyści płynące z sięgnięcia po skup długów za gotówkę nie powinny przysłaniać innych możliwości oddłużenia, czy też odzyskania należności od dłużnika. Zawsze wiele zależy tu od tego, czy przyjmiemy perspektywę dłużnika zmagającego się z nadmiernym zadłużeniem, czy też wierzyciela dążącego od odzyskania swoich należności. Bez względu zaś na okoliczności warto podkreślić tu, że:

• dłużnik nigdy nie powinien zwlekać z podjęciem inicjatyw zmierzających do powrotu do pełnej wypłacalności. Zwłoka zawsze jedynie pogłębia – często i tak bardzo poważne – problemy z zadłużeniem;
• w przypadku przedsiębiorców bez wątpienia jednym z najlepszych sposobów oddłużenia jest wdrożenie procedury restrukturyzacyjnej, czyli postępowania o zatwierdzenie układu, przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego lub postępowania sanacyjnego. Konsumenci zaś mają do dyspozycji postępowanie o zatwierdzenie układu na zgromadzeniu wierzycieli oraz upadłość konsumencką. Procedury te są pod wieloma względami zbliżone do możliwości, jakie ustawodawca stworzył zadłużonym przedsiębiorcom;
• sprzedaż długów jest dla dłużników – zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla konsumentów – o tyle korzystny, że zamiast wielu wierzycieli zyskuje on jednego, który zdecydował się przejąć całość zadłużenia. Dobrym przykładem tego mechanizmu jest konsolidacja kredytów oferowana przez wiele banków;
• czas odgrywa przeważnie negatywną rolę również dla wierzycieli. Dlatego również w ich interesie pozostaje stosunkowo wczesne podjęcie działań zmierzających do odzyskania należności od dłużnika. Tym samym warto pamiętać, że w określonych okolicznościach również wierzyciele mają prawo wnioskowania o przeprowadzenie restrukturyzacji lub o ogłoszenie upadłości dłużnika. 

Jedno jest zatem pewne: skupowanie długów to ciekawe, ale nie jedyne rozwiązanie problemów z zadłużeniem. Przed sięgnięciem po ten mechanizm dobrze jest rozważyć także inne mechanizmy.

Skup długów – najważniejsze informacje

Skup długów z prawnego punktu widzenia wiąże się z cesją wierzytelnością. Zgodnie z art. 509 Kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Jednocześnie wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Ponadto należy pamiętać, że zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje. Za wypłacalność dłużnika w chwili przelewu ponosi odpowiedzialność tylko o tyle, o ile tę odpowiedzialność na siebie przyjął.

Co wynika z powyższych regulacji? Ujmując rzecz najprościej, jak się da: właściwie każdy dług można sprzedać. Wówczas kupujący staje się wierzycielem, zastępując tym samym tego, kto dotychczas nim był. Dzięki tej operacji wierzyciel otrzymuje równowartość – bądź porównywalną wartość – przysługujących mu roszczeń, a ich egzekucją od dłużnika zajmuje się ten, kto kupił wierzytelność. 

Warto podkreślić, że co do zasady skup zadłużenia może zostać przeprowadzone bez zgody dłużnika. Choć od tej reguły istnieją wyjątki. Przykładowo w samej umowie łączącej dłużnika z wierzycielem może zostać zastrzeżone, że do przeniesienia wierzytelności wynikającej z kontraktu będzie potrzebna zgoda dłużnika. W praktyce można coraz częściej spotkać tego rodzaju zastrzeżenia umowne, zwłaszcza gdy stronom zależy na wykonaniu umowy przez konkretne, ściśle oznaczone podmioty. 

Jak sprzedać długi?

Skup wierzytelności następuje na podstawie tzw. umowy cesji. Powinna ona zostać sporządzona na piśmie – zwłaszcza dla celów dowodowych, choć niekiedy forma pisemna, a nawet forma notarialna, może być niezbędna do ważności przelewu wierzytelności – i zawierać następujące elementy:

• Jednoznaczne oznaczenie stron, poprzez wskazanie ich imion i nazwisk bądź nazw;
• Datę i miejsce zawarcia umowy;
• Oświadczenie sprzedającego wierzytelność o jej posiadaniu oraz treści;
• Zapis o dokonaniu przelewu;
• Oświadczenie kupującego wierzytelność o przejęciu wszelkich praw z nią związanych;
• Wskazanie terminu przeniesienia wierzytelności;
• Określenie ceny za przeniesienie wierzytelności;
• Wskazanie sposobu poinformowania dłużnika o przelewie wierzytelności.

Dobrym rozwiązaniem jest dołączenie do umowy cesji wierzytelności dokumentu potwierdzającego istnienie praw objętych tą umową. Może to być np. inna umowa lub faktura VAT, dowód przelewu czy potwierdzenie złożenia zamówienia. 

Nie należy zapominać, że w praktyce odkupywanie długów może rodzić pewne problemy. Dlatego trzeba dobrze zredagować umowę cesji. Jest to najlepszy sposób na ich uniknięcie – zwłaszcza gdyby okazało się, że dłużnik będzie sprzeciwiał się jej zapisom.

Przeczytaj także: Ile trwa spis inwentarza przez komornika? Co tam wpisać?

Jakie długi można sprzedać?

Sprzedaży podlegają różnego rodzaju wierzytelności. Co prawda możliwości obrotu wierzytelnościami są bardzo szerokie, jednak najczęściej cesja dotyczy praw wynikających z:

• Nieopłaconych faktur VAT i innych rachunków;
• Roszczeń wynikających z umów cywilnoprawnych;
• Weksli.

Nie ma znaczenia, czy chodzi tu o skup wierzytelności od firm, czy też od osób fizycznych bądź innych podmiotów prawa nieprowadzących działalności gospodarczej. W każdym z tych przypadków chodzi o ten sam mechanizm prawny. Trzeba podkreślić, że wiąże się z nim szereg korzyści – zwłaszcza dla wierzyciela.

Korzyści płynące ze sprzedaży długów

Odkupywanie długów pozwala przede wszystkim na:

• Szybkie odzyskanie pieniędzy przez wierzyciela. W końcu ze sprzedażą długu wiąże się obowiązek zapłaty umówionej ceny;
• Przejście ryzyka niewypłacalności dłużnika na przejmującego wierzytelność;
• Pozbycie się trudności związanych z windykacją i egzekucją komorniczą. Odzyskanie wierzytelności staje się problemem tego, kto ją przejął;
• Optymalizacja budżetu. Jest to szczególnie ważna korzyść dla przedsiębiorców, zwłaszcza teraz, gdy spora część z nich boryka się z negatywnymi skutkami kryzysu gospodarczego. Cesja wierzytelności nierzadko pozytywnie wpływa na kondycję finansową firmy;
• Zbudowanie rozpoznawalnej marki w sektorze windykacji należności. Tego rodzaju korzyści są z kolei istotne dla prowadzących działalność gospodarczą polegającą na odzyskiwaniu oraz przejmowaniu zadłużenia. W biznesie tym liczy się skuteczność, osiągana w sposób zgodny z prawem, a jego istotnym elementem coraz częściej staje się przejmowanie wierzytelności. 

Zagrożenia związane ze sprzedażą i skupem długów

Obok korzyści, skup zadłużenia wiąże się z pewnymi ryzykami – zarówno dla sprzedającego, jak i kupującego dług. Obie strony umowy przelewu wierzytelności przede wszystkim powinny pamiętać o prawidłowej redakcji kontraktu oraz określeniu uczciwej ceny. Jest to najlepsze zabezpieczenie przed ewentualnymi problemami. Zwłaszcza sprzedający dług powinien dołożyć wszelkich starań, aby umowa cesji była napisana jak najlepiej. 

Niestety, nie każda firma windykacyjna oferująca odkupywanie długów – przeważnie to właśnie przedstawiciele tej branży są zainteresowani cesją – jest uczciwa. Stąd, obok solidnego napisania umowy cesji bądź kontroli przedstawionego projektu umowy, warto sprawdzić wiarygodność przyszłego kontrahenta. W przeciwnym razie wierzyciel sprzedający swoje prawa może okazać się poszkodowanym.

Natomiast podmioty zajmujące się skupywaniem zadłużenia powinny ostrożnie podchodzić do każdej tego rodzaju transakcji, zwracając uwagę na posiadany już portfel zadłużenia oraz reale możliwości odzyskania przejętych wierzytelności. Bez tego w łatwy sposób biznes może się zachwiać, a nawet zawalić. Po prostu jest to działalność związana z dużym ryzykiem, co nie oznacza jednak, że nie warto jej podejmować. Potrzebna jest po prostu duża dawka ostrożności. 

Przeczytaj także: Umorzenie długu bankowego – na czym polega i kiedy jest możliwe?

Skup długów – o czym trzeba pamiętać?

Sprzedaż długu najczęściej przyjmuje postać cesji wierzytelności. Oznacza to, że wierzyciel przekazuje przysługujące mu prawa innemu podmiotowi, najczęściej otrzymując za to określone wynagrodzenie. Dzięki temu wierzyciel nie musi sam dochodzić swoich należności od dłużnika – egzekucja staje się problemem tego, kto kupił dług. Na rynku działa sporo firm zajmujących się skupywaniem długów, stąd skorzystanie z omawianego tu rozwiązania nie jest trudne. Niestety nie wszystkie z takich firm działają uczciwie. Dlatego wierzyciel mający zamiar sprzedać swój dług, powinien zachować ostrożność, przede wszystkim dokładnie analizując postanowienia umowy cesji wierzytelności. To najprostszy sposób na uniknięcie niepotrzebnych problemów.