Cichy wspólnik w firmie jednoosobowej to osoba, która w sposób nieformalny współpracuje z przedsiębiorcą. W związku z tym ma ona swoje prawa, zwłaszcza do udziału w zyskach czy rozliczeniach swoich udziałów w przedsiębiorstwie, choć w praktyce ich dochodzenie może okazać się trudne. Zawodowy prawnik wyjaśnia, na czym polega cicha spółka oraz jakie wady i zalety ma prowadzenie biznesu w taki sposób.
Spis treści:
- Cichy wspólnik w firmie jednoosobowej a prowadzenie działalności gospodarczej
- Kim jest cichy wspólnik w firmie jednoosobowej?
- Spółka cicha – wady i zalety
- W jaki sposób cichy wspólnik może zabezpieczyć swoje interesy?
- Prawa cichego wspólnika w firmie jednoosobowej – o tym należy pamiętać
Biznes można prowadzić na różne sposoby. Zawsze najważniejszy jest dobry pomysł i jego odpowiednia realizacja, m.in. poprzez wybór optymalnej formy prawnej. Niekiedy jednak wspólnicy wolą nieoficjalne współdziałanie, określane mianem cichej spółki. Mimo że niesie ona ze sobą szereg korzyści, to tworzy równocześnie wiele ryzyk. Zapraszam do lektury tekstu, w którym wyjaśnię, kim jest cichy wspólnik i jakie prawa mu przysługują.
Cichy wspólnik w firmie jednoosobowej a prowadzenie działalności gospodarczej
Zanim wyjaśnię, kim jest cichy wspólnik w firmie jednoosobowej, chciałbym w kilku zdaniach wskazać na najważniejsze kwestie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w tej formie prawnej. Dopiero po takim wstępie będzie możliwe wyjaśnienie roli cichego wspólnika w biznesie.
Jednoosobowa działalność gospodarcza, to – mówiąc w skrócie – rozwiązanie, na mocy którego osoba fizyczna staje się przedsiębiorcą. Jest to najprostszy sposób prowadzenia własnego biznesu. Rozpoczęcie działalności – w zdecydowanej większości przypadków, gdy nie wchodzi w grę konieczność uzyskania jakiś dodatkowych zgód lub pozwoleń – może nastąpić po uzyskaniu wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Aby uzyskać taki wpis, obecnie nawet nie trzeba wychodzić z domu. Wszystkie formalności można załatwić za pomocą specjalnej strony internetowej.
W przypadku działalności jednoosobowej – w przeciwieństwie do prowadzenia biznesu w formie spółki prawa handlowego – w praktyce w ogóle nie rozróżnia się przedsiębiorcy od jego przedsiębiorstwa. Oznacza to m.in., że:
- Osoba prowadząca działalność gospodarczą odpowiada całym swoim majątkiem ze wszystkie długi przedsiębiorstwa;
- Przedsiębiorca może swobodnie dysponować środkami firmowymi, mając do nich właściwie bezpośredni dostęp;
- Niezwykle trudnym zadaniem, nierzadko wręcz niemożliwym jest rozróżnienie majątku firmy od majątku przedsiębiorcy.
Jednoosobową działalność gospodarczą można prowadzić także w ramach spółki cywilnej, która jest jedynie umową cywilnoprawną zawieraną pomiędzy wspólnikami. Niekiedy jednak kilka osób decyduje się na współpracę biznesową, nie zawierając ze sobą umowy spółki. W ten sposób powstaje spółka cicha.
Zobacz też: Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne – co warto o nim wiedzieć?
Kim jest cichy wspólnik w firmie jednoosobowej?
Cichy wspólnik w firmie jednoosobowej jest osobą, która posiada wszelkie cechy wspólnika, ale która jednocześnie nie jest wspólnikiem w znaczeniu formalno-prawnym. Jak to rozumieć? Otóż przeważnie cichy wspólnik:
- Inwestuje w założenie przedsiębiorstwa, np. poprzez swoją pracę bądź konkretne wkłady finansowe lub rzeczowe;
- Ma wpływ na określenie profilu działalności gospodarczej;
- Zajmuje się, przynajmniej w pewnym zakresie, bieżącym kierowaniem przedsiębiorstwem.
Jednocześnie jednak cichy wspólnik nie jest nigdzie wykazany jako przedsiębiorca. Nierzadko nie jest nawet zatrudniony w firmie. Tym samym – z formalnego punktu widzenia – spółka cicha jest typową jednoosobową działalnością gospodarczą. Działalność „nieujawnionego” wspólnika pozostaje w sferze zdarzeń faktycznych, a nie prawnych. Takie rozwiązanie pociąga za sobą szereg skutków, określających wady i zalety spółki cichej.
Spółka cicha – wady i zalety
Zalety, jakie niesienie ze sobą spółka cicha sprowadzają się do trzech najważniejszych zagadnień:
- Braku odpowiedzialności zobowiązania zaciągane w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jest to prosta konsekwencja faktu, że chichy wspólnik nie może formalnie występować w obrocie prawnym;
- Optymalizacji podatkowej – bardzo często cichy wspólnik płaci o wiele mniejsze podatki, niż te wówczas, gdy sformalizował swój udział w biznesie;
- Braku obciążeń administracyjnych – wszystkie kwestie urzędowe czy związane z oficjalnymi kontaktami z klientami (np. w celu podpisywania umów) bierze na siebie prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą.
Jednak spółka chicha to także wady. Tego rodzaju współpraca z przedsiębiorcą „jednoosobowym” wiąże się z szeregiem ryzyk, dotyczącym zwłaszcza prawidłowego zabezpieczenia swoich interesów finansowych przez cichego wspólnika. Warto zwrócić tu uwagę na:
- Brak formalnych udziałów w przedsiębiorstwie. Z tego względu, w razie wystąpienia jakichś problemów, cichy wspólnik nie ma możliwości żądania rozliczenia swojego udziału w firmie;
- Brak możliwości podejmowania wiążących decyzji. Cichy wspólnik nie ma narzędzi do wyegzekwowania swojego stanowiska co do działalności przedsiębiorstwa. Właściwie wszystkie decyzje pozostają tu w gestii osoby prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą;
- Możliwość nałożenia sankcji na cichego wspólnika przez organy państwowe, zwłaszcza skarbówkę i Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Niekiedy cicha spółka działa na granicy prawa, co oznacza, iż każdy w nią zaangażowany musi szczególnie uważać na przestrzeganie przepisów.
W jaki sposób cichy wspólnik może zabezpieczyć swoje interesy?
Mimo że cichy wspólnik nie jest formalnym wspólnikiem w firmie, to zawsze ma swoje prawa. Przede wszystkim w związku z udziałem w tworzeniu przedsiębiorstwa, np. poprzez partycypację w kosztach zakupu niezbędnych maszyn i urządzeń czy wypracowanie koncepcji biznesowej. Dlatego taki wspólnik ma określone roszczenia do przedsiębiorcy jednoosobowego, zwłaszcza w zakresie odpowiedniego udziału w zyskach firmy oraz rozliczenia wkładu przy jej rozwiązaniu.
Najlepszym sposobem na zabezpieczenie swoich interesów przez cichego wspólnika jest gromadzenie dokumentów potwierdzających jego zaangażowanie w prowadzenie działalności gospodarczej. Optymalnie byłoby zawrzeć umowę – przykładowo pożyczki na rzecz przedsiębiorcy – ale gdy nie jest to możliwe, wystarczające mogą okazać się maile bądź wiadomości tekstowe potwierdzające ustalenia na linii cichy wspólnik-przedsiębiorca jednoosobowy. Takie materiały mogą okazać się na wagę złota, gdyby doszło do sporu w zakresie wzajemnych rozliczeń.
Czytaj także: Restrukturyzacja kredytu – co to jest i jak działa?
Prawa cichego wspólnika w firmie jednoosobowej – o tym należy pamiętać
Cichy wspólnik nie jest „oficjalnym” wspólnikiem przedsiębiorcy jednoosobowego. Do sformalizowania współpracy w takich przypadkach zawsze konieczna byłaby umowa spółki cywilnej. Pomimo tego wspólnik cichy ma prawo żądać od przedsiębiorcy udziału w zyskach, konsultowania decyzji dotyczących działalności przedsiębiorstwa czy rozliczenia swojego wkładu w przypadku zamknięcia firmy bądź wystąpienia jakiegoś konfliktu między nim a jednoosobowym przedsiębiorcą. Na wypadek problemów z realizacją tych praw, warto pomyśleć o odpowiednim dokumentowaniu współpracy, chociażby poprzez archiwizowanie maili bądź innych wiadomości tekstowych. Zawsze korzystnym rozwiązaniem jest także konsultacja z radcą prawnym lub adwokatem na co dzień zajmującym się świadczeniem pomocy prawnej przedsiębiorcom. Pomoże on cichemu wspólnikowi wybrać najlepszą dla niego strategię postępowania.
