Zastaw rejestrowy – co to?

Zastaw rejestrowy to efektywny sposób zabezpieczania wierzytelności, który znacząco ułatwia wierzycielowi egzekwowanie swoich praw w przypadku niewypłacalności dłużnika. Umożliwia on obciążenie ruchomości lub zbywalnych praw majątkowych zadłużonego, dając wierzycielowi pewność, że może odzyskać swoje należności nawet po sprzedaży przedmiotu zastawu. Jest to szczególnie korzystna opcja dla przedsiębiorców, którzy często muszą chronić swoje interesy, ale z jego zalet mogą skorzystać także inne osoby. Tym samym każdy powinien wiedzieć: 

Z artykułu dowiesz się:

• co to jest zastaw rejestrowy;
• w jaki sposób ustanowić taki zastaw;
• jak dokładnie funkcjonuje zastaw rejestrowy w praktyce.

Jeżeli przeczytasz poniższe opracowanie, pytania te nie będą stanowiły dla Ciebie tajemnicy! 

Spis treści:

1. Czym jest zastaw rejestrowy?
2. Rejestr Zastawów – jak działa i jakie pełni funkcje?
3. Zastaw zwykły a zastaw rejestrowy – różnice i podobieństwa
4. Ustawa o zastawie rejestrowym – najważniejsze przepisy
5. Umowa zastawu rejestrowego – co powinna zawierać?
6. Jak złożyć wniosek o wykreślenie zastawu rejestrowego?
7. Zastaw rejestrowy – kompendium wiedzy

Wierzyciel właściwie nigdy nie może być w stu procentach pewien, że dłużnik wywiąże się ze swoich obowiązków. Dlatego zawsze warto rozważyć sięgnięcie po metody zabezpieczania wierzytelności. Jest ich sporo, ale wybór odpowiednej powinien zostać podyktowany przede wszystkim precyzyjnymi celami, jakie chce osiągnąć wierzyciel. Jednak w większości przypadków mechanizmem godnym rozważenia pozostaje zastaw rejestrowy. Czym on jest? Wyjaśnię to poniżej. Zapraszam do lektury! 

Czym jest zastaw rejestrowy?

Zgodnie z ustawą z dnia 6 grudnia 1996 roku o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów do ustanowienia zastawu rejestrowego są wymagane umowa o ustanowienie tego zastawu (umowa zastawnicza) między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem) oraz wpis do rejestru zastawów. Co to znaczy?

Zastaw rejestrowy jest ograniczonym prawem rzeczowym służącym zabezpieczeniu wierzytelności na rzeczach ruchomych oraz na zbywalnych prawach majątkowych dłużnika.

W związku z powyższym zastaw rejestrowy wykorzystywany jest przede wszystkim po to, aby ułatwić dłużnikowi egzekucję swoich należności. Może on ją bowiem przeprowadzić z przedmiotu zastawu nawet wówczas, gdy został on zbyty przez osobę zadłużoną. Choć w rzeczywistości realizacja takiej sprzedaży jest trudna. Wszystko dzięki roli, jaką pełni rejestr zastawów. Czym on jest?

Rejestr Zastawów – jak działa i jakie pełni funkcje?

Rejestr zastawów służy do dokonywania wpisów dotyczących danego zastawionego przedmiotu. Dzięki jego jawności każdy zainteresowany może sprawdzić, czy dana ruchomość bądź zbywalne prawo majątkowe zostały obciążone długiem, czy też są wolne od takiego obciążenia. Wskazany rejestr jest prowadzony przez sądy rejonowe (sądy gospodarcze). Ponadto:

• w sprawach o wpis do rejestru zastawów według przepisów ustawy jurysdykcja krajowa jest wyłączna;
• sądem miejscowo właściwym dla dokonania wpisu jest sąd, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania (siedziba) zastawcy;
• sąd, który dokonał wpisu zastawu rejestrowego do rejestru zastawów, pozostaje właściwy dla dokonania dalszych wpisów dotyczących tego zastawu;
• sądy współpracują z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych;
• co do zasady od dnia dokonania wpisu w rejestrze zastawów nikt nie może zasłaniać się nieznajomością danych ujawnionych w rejestrze, chyba że mimo zachowania należytej staranności nie mógł o nich wiedzieć.

Z tych względów nie tylko zastawca i zastawnik mogą zapoznać się właściwie ze wszystkimi informacjami dotyczącymi zastawu rejestrowego. Warto jednak pamiętać, że w polskim prawie funkcjonuje nie tylko zastaw rejestrowy, ale również zastaw zwykły. I tu pojawia się pytanie: jakie podobieństwa i różnice zachodzą na linii zastaw zwykły a zastaw rejestrowy?

Przeczytaj również: Zadłużenie w ZUS – konsekwencje, które mogą spotkać Twoją firmę

Zastaw zwykły a zastaw rejestrowy – różnice i podobieństwa

Zastaw zwykły został unormowany w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z jego art. 306 § 1 w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.

Zarówno do ustanowienia zastawu rejestrowego, jak i zwykłego niezbędna jest umowa. Każdy z tych wadium stanowi ograniczone prawo rzeczowe zabezpieczające określoną wierzytelność. Podstawa różnica, jaka dzieli zastaw zwykły a rejestrowy jest taka, że w pierwszym z tych przypadków zastawca nie władać ani korzystać z przedmiotu zastawu, a zaspokojenie się z jego przedmiotu przez dłużnika dopuszczalne jest jedynie w trybie postępowania egzekucyjnego. Natomiast zastaw rejestrowy – a mówiąc precyzyjnej umowa, na mocy której ustanowiono takie wadium – może przewidywać również inne, uproszczone formy zaspokojenia. Te wszystkie zagadnienia normuje głównie ustawa o zastawie rejestrowym. Jakie przepisy ona zawiera? 

Ustawa o zastawie rejestrowym – najważniejsze przepisy

Rzeczywiście z punktu widzenia przedmiotowych rozważań kluczowe znaczenie ma ustawa o zastawie rejestrowym. Jej przepisy regulują przede wszystkim takie kwestie, jak:

• ustanawianie, przeniesienie i wygaśnięcie zastawu rejestrowego;
• przedmiot tego zastawu; 
• prawa i obowiązki zastawcy i zastawnika;
• zbieg zastawu rejestrowego z innym ograniczonym prawem rzeczowym;
• zaspakajanie zastawnika oraz prowadzenie rejestru zastawów.

Umowa zastawu rejestrowego – co powinna zawierać?

Zgodnie z przepisami wskazanej powyżej ustawy umowa zastawu musi zostać sporządzona na piśmie – w przeciwnym razie będzie nieważna – oraz powinna zawierać co najmniej:

• datę zawarcia umowy;
• imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą;
• przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom;
• wierzytelność zabezpieczoną zastawem – przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia.

Przeczytaj również: Status dużego przedsiębiorcy – jak go ustalić? Wyjaśniamy

Jak złożyć wniosek o wykreślenie zastawu rejestrowego?

Oczywiście zastaw rejestrowy może zostać wykreślony z zestawienia. Z punktu widzenia przepisów prawa wniosek o wykreślenie z rejestru zastawów stanowi wniosek o wpis. Dlatego powinien zawierać:

• datę złożenia wniosku o wpis;
• imię i nazwisko (nazwę), właściwy powszechny numer identyfikacyjny oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawcy, zastawnika oraz dłużnika niebędącego zastawcą; w przypadku gdy zastawca, zastawnik lub dłużnik posiada miejsce zamieszkania (siedzibę) poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, wpisuje się ponadto adres dla doręczeń w Polsce;
• oznaczenie przedmiotu zastawu rejestrowego oraz, jeżeli umowa zastawnicza to przewiduje, sposób jego oznakowania;
• oznaczenie najwyższej sumy zabezpieczenia i waluty, w której jest wyrażona;
• określony umową zastawniczą sposób zaspokojenia zastawnika, jeżeli jest przewidziany przepisami ustawy o rejestrze zastawów.

Zastaw rejestrowy – kompendium wiedzy

Zastaw rejestrowy stanowi ograniczone prawo rzeczowe ustanawiane na rzeczach ruchomych lub na prawach zbywalnych. Zastawnik może zaspokoić się z przedmiotu zastawu bez względu na to, kto jest jego właścicielem. Poza tym wskazany zastaw jest wpisywany do specjalnego Rejestru, który jest jawny, a więc każdy ma możliwość zapoznania się z zamieszczonymi w nim wpisami. Cechy te sprawiają, że zastaw rejestrowy bywa porównywany do hipoteki ustanawianej na nieruchomości. Tym samym stanowi świetny sposób zabezpieczania roszczeń w realiach prowadzenia działalności gospodarczej. Wręcz można przyjąć, że zastaw rejestrowy to świetne rozwiązanie dla przedsiębiorców.