Upadłość firmy to bardzo poważna zmiana dla wszystkich zainteresowanych jej działalnością – w tym zwłaszcza dla wierzycieli upadłego oraz jego pracowników. Co więc dzieje się dalej, po ogłoszeniu upadłości? Na to pytanie odpowiada ekspert.
Spis treści
- Jakie skutki pociąga za sobą upadłość firmy?
- Upadłość firmy a pracownicy – najważniejsze zasady
- Przygotowana likwidacja – szczególny przypadek dla pracowników
- Wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji
- Konsekwencje ogłoszenia upadłości dla zadłużenia upadłego
- Zakończenie
Ogłoszenie upadłości zadłużonego przedsiębiorcy stanowi najdalej idący środek rozwiązania jego problemów finansowych – często prowadzący do likwidacji działalności gospodarczej. W związku z tym zarówno wierzyciele upadłego, jak i jego pracownicy prawie zawsze są żywo zainteresowani przebiegiem samego postępowania oraz jego konsekwencjami. W końcu upadłość bezpośrednio wpływa na ich uprawnienia. Dlatego warto wiedzieć, z jakimi skutkami upadłości przedsiębiorcy powinni liczyć się posiadacze wierzytelności przeciwko niemu oraz zatrudniani przez niego pracownicy.
Jakie skutki pociąga za sobą upadłość firmy?
Upadłość firmy pociąga za sobą bardzo poważne skutki zarówno dla samego przedsiębiorcy, jak i jego majątku, wierzycieli oraz pracowników. Zostały one szczegółowo uregulowane w przepisach Prawa upadłościowego. Do najważniejszych z nich zalicza się:
- Uznanie – wraz z dniem ogłoszenia upadłości – majątku upadłego za masę upadłości, służącą zaspokojeniu jego wierzycieli;
- Utratę przez upadłego prawa zarządu swoim majątkiem na rzecz syndyka masy upadłości;
- Możliwość zwolnienia wszystkich pracowników – w tym nawet chronionych na podstawie szczególnych przepisów, np. emerytalnych;
- Likwidację masy upadłości i przeznaczenie tak pozyskanych funduszy na rzecz spłaty wierzycieli, zgodnie z przyjętym planem spłaty.
Wobec tego jasne jest, że upadłość firmy ogłaszana w sądzie najczęściej prowadzi do likwidacji przedsiębiorstwa upadłego. Warto pamiętać, że w przypadku spółek prawa handlowego oznacza to w konsekwencji ich wykreślenie z Krajowego Rejestru Sądowego, co ostatecznie kończy ich byt prawny.
Zobacz też: Restrukturyzacja zatrudnienia. O czym warto wiedzieć?
Upadłość firmy a pracownicy – najważniejsze zasady
Ogłoszenie upadłości firmy dla zatrudnianych przez nią pracowników oznacza przede wszystkim wyłączenie szeregu przepisów Kodeksu pracy związanych z ochroną praw zatrudnionych. W pierwszym rzędzie należy podkreślić, że upadłość przedsiębiorstwa stanowi tytuł do wypowiedzenia stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Ogłoszenie upadłości pracodawcy oznacza także jego prawo skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę oraz do wypowiedzenia umowy o pracę:
- pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku;
- zawartą na czas nieokreślony bez przeprowadzenia konsultacji z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową;
- w czasie urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika.
Po ogłoszeniu upadłości pracodawcy nie stosuje się także innych, szczególnych przepisów dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę. Należy przy tym podkreślić, że przedmiotowe uprawnienia pracodawca nabywa w momencie ogłoszenia swojej upadłości, a nie upadłości zakładu pracy. Teza ta ma szczególne znaczenie dla tych, którzy zastanawiają się, jak ogłosić upadłość firmy. Tym bardziej że nie zawsze skorzystanie z procedur przewidzianych w Prawie upadłościowym prowadzi do zakończenia bytu prawnego pracodawcy, a tym samym do rozwiązania stosunku pracy.
Przygotowana likwidacja – szczególny przypadek dla pracowników
Klasycznym przykładem ciągłości stosunku pracy pomimo ogłoszenia upadłości pracodawcy jest przygotowana likwidacja przedsiębiorstwa dłużnika. Została ona uregulowana w art. 56a-56h Prawa upadłościowego. Istotą tego postępowania jest sprzedaż całości lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, bądź składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa na rzecz określonego nabywcy. Tak pozyskane środki służą oczywiście zaspokajaniu wierzycieli.
Polecamy także: Restrukturyzacja spółek. Jak przebiega i ile trwa? Odpowiada ekspert
Sam wniosek o przeprowadzenie przygotowanej likwidacji jest rozpoznawany w postępowaniu wywołanym złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Ich uwzględnienie przez sąd oznacza co prawda upadłość dłużnika, ale nie jego likwidację. Sytuacja ta – z punktu widzenia przepisów Kodeksu pracy – stanowi przejście zakładu pracy na innego pracodawcę. To z kolei oznacza, że nowy pracodawca – z mocy samego prawa – staje się stroną stosunków pracy zawartych przez upadłego przedsiębiorcę.
Wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji
Ponadto ogłoszenie upadłości firmy może wpływać na umowę o zakazie konkurencji zawartą pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Syndyk – na mocy art. 110a Prawa upadłościowego – ma uprawnienie do odstąpienia od umowy o zakazie konkurencji, uregulowanej w art. 1012 Kodeksu pracy. Uprawnienie to aktualizuje się już w dniu ogłoszenia upadłości pracodawcy – a więc w dniu wydania stosownego postanowienia przez sąd upadłościowy (nie zaś w dniu jego uprawomocnienia się).
Jeżeli jednak syndyk nie zdecyduje się na wypowiedzenie przedmiotowej umowy, a w toku postępowania upadłościowego dojdzie do sprzedaży całości przedsiębiorstwa upadłego, uprawnienia wynikające z kontraktu o zakazie konkurencji przechodzą na nabywcę przedsiębiorstwa. Umowa ta więc zachowuje swoją moc obowiązującą.
Konsekwencje ogłoszenia upadłości dla zadłużenia upadłego
Z punktu widzenia dłużnika i jego wierzycieli najdonioślejsze skutki ogłoszenia upadłości odnoszą się do łączących ich stosunków zobowiązaniowych. Zgodnie z obowiązującym prawem z dniem ogłoszenia upadłości zobowiązania pieniężne upadłego, których termin płatności jeszcze nie nastąpił, stają się wymagalne. Natomiast zobowiązania majątkowe, ale niepieniężne stają się wymagalnymi zobowiązaniami pieniężnymi. Jednocześnie wierzyciele muszą zgłosić swoje wierzytelności. Na dokonanie tej czynności mają 30 dni, licząc od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości.
Właściwie całe postępowanie upadłościowe nakierowane jest na spłatę zobowiązań upadłego, a więc zaspokojenie – na ile do możliwe – praw wierzycieli. Dlatego w trakcie jego trwania – co do zasady – nie można prowadzić egzekucji wobec dłużnika. Natomiast spłata zobowiązań w ramach upadłości następuje na podstawie planu spłaty. Zgodnie z art. 370f ust. 1 Prawa upadłościowego, po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości, niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. W związku z tym prawa te po prostu wygasają, a więc wierzyciel nie może ich już dochodzić.
Przeczytaj też: Jak napisać wniosek o upadłość konsumencką? Poradnik
Zakończenie
Ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy – bez względu na to, w jakiej formie prawnej prowadzi on swoją działalność – pociąga zarówno dla niego, jak i dla jego wierzycieli oraz pracowników daleko idące skutki. Upadły przedsiębiorca przede wszystkim traci – na rzecz syndyka – prawo zarządu swoim majątkiem, który staje się masą upadłości. Likwidacja przedsiębiorcy na podstawie Prawa upadłościowego wiąże się z możliwością rozwiązania stosunku pracy nawet z tymi pracownikami, którym przysługują różnego rodzaju środki ochrony trwałości tego stosunku – np. z powodu bliskości wieku emerytalnego i nabycia w związku z tym uprawnień emerytalnych.
Natomiast wierzyciele upadłego powinni zgłosić swoje prawa, tak aby móc wziąć udział w postępowaniu. Warto pamiętać, że nawet jeżeli nie uda się uzyskać pełnego zaspokojenia – co do zasady – po zakończeniu procedury upadłościowej, zostaną one umorzone. Z tego względu upadłość – w zdecydowanej większości przypadków – stanowi właściwie jedyny sposób na uzyskanie, chociaż częściowego pokrycia wierzytelności.