Ujawnienie tajemnicy bankowej jest przestępstwem, chyba że do jej ujawnienia doszło w sytuacjach dopuszczonych przez prawo. Co więc grozi za ujawnienie tajemnicy bankowej oraz kiedy można ją złamać?
Spis treści:
- Ujawnienie tajemnicy bankowej to przestępstwo
- Co obejmuje tajemnica bankowa?
- Kto ma obowiązek zachować tajemnicę bankową?
- Kiedy można złamać tajemnicę bankową?
- Ujawnienie tajemnicy bankowej – kompendium wiedzy
Banki – podobnie zresztą, jak wiele innych instytucji finansowych – posiadają szereg niezwykle cennych informacji o swoich klientach. Na ich podstawie możliwe jest nie tylko ustalenie ich stanu majątkowego, ale wręcz zrekonstruowanie codziennego życia, zwłaszcza gdy klient banku często korzysta z płatności kartą. Dlatego tak istotną kwestią jest prawidłowa ochrona tajemnicy bankowej. Jeżeli dojdzie to jej bezprawnego ujawnienia, to mamy do czynienia z przestępstwem. Kiedy więc mamy do czynienia z nielegalnym wyjawieniem tajemnicy bankowej?
Ujawnienie tajemnicy bankowej to przestępstwo
Zgodnie z art. 171 ust. 5 Prawa bankowego ujawnienie tajemnicy bankowej to przestępstwo. Przepis ten stanowi, że kto, będąc obowiązany do zachowania tajemnicy bankowej, ujawnia lub wykorzystuje informacje stanowiące tajemnicę bankową, niezgodnie z upoważnieniem określonym w ustawie, podlega grzywnie do 1 000 000 złotych i karze pozbawienia wolności do lat 3. Oczywiście do tego przestępstwa stosuje się przepisy części ogólnej Kodeksu karnego.
Przestępstwo ujawnienia tajemnicy bankowej ma charakter indywidualny. Wynika to z faktu, że może je popełnić tylko ten na kim ciąży obowiązek zachowania tajemnicy bankowej. Omawiane tu przestępstwo może zostać popełnione poprzez:
- bezprawne ujawnienie informacji objętych tajemnicą bankową;
- bezprawne wykorzystanie tych informacji.
Z tego punktu widzenia kluczową kwestią jest ustalenie, co obejmuje tajemnica bankowa.
Co obejmuje tajemnica bankowa?
Stosownie do przepisu art. 104 ust. 1 Prawa bankowego tajemnica bankowa obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje. Tym samym z punktu widzenia obowiązku zachowania tajemnicy bankowej nie ma znaczenia, czy ostatnie klient zawarł z bankiem jakąkolwiek umowę, czy też nie doszło do jej sfinalizowania.
Natomiast czynności bankowe obejmują przede wszystkim:
- przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów;
- prowadzenie innych rachunków bankowych;
- udzielanie kredytów;
- udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw;
- emitowanie bankowych papierów wartościowych;
- przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych;
- wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.
Do czynności bankowych zalicza się również udzielanie pożyczek, świadczenie usług płatniczych, nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych, operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty.
Przeczytaj także: Umorzenie długu bankowego – na czym polega i kiedy jest możliwe?
Kto ma obowiązek zachować tajemnicę bankową?
Obowiązek zachowania tajemnicy bankowej spoczywa na:
- banku;
- osobach w nim zatrudnionych;
- osobach, za pośrednictwem których bank wykonuje czynności bankowe;
- pracownikach Narodowego Banku Polskiego;
- członkach Rady Polityki Pieniężnej;
- członkach organów opiniodawczo-doradczych przy Zarządzie Narodowego Banku Polskiego.
Dlatego kara za ujawnienie tajemnicy bankowej może zostać nałożona na każdy z tych podmiotów. Jednak z odpowiedzialnością karną za złamanie tej tajemnicy mamy do czynienia tylko wówczas, gdy czyn zostanie popełniony przez osobę fizyczną. Obowiązek zachowania tajemnicy bankowej, trwa także po ustaniu stosunku pracy. Oczywiście obowiązek ten dotyczy wszystkich, którzy nawiązali stosunek pracy z bankiem na jakiejkolwiek podstawie, bez względu na nazwę samej umowy. Może się więc zdarzyć, że za naruszenie tajemnicy bankowej odpowie osoba zatrudniona w banku w ramach umowy cywilnoprawnej, np. zlecenia lub o dzieło.
Kiedy można złamać tajemnicę bankową?
Kara za ujawnienie tajemnicy bankowej wchodzi w grę tylko wówczas, gdy jej wyjawienie ma charakter bezprawny, a więc nie znajduje usprawiedliwienia na gruncie obowiązujących przepisów prawa. W praktyce istnieje wiele okoliczności, w których bank nie tylko może, ale wręcz musi ujawnić informacje objęte tajemnicą bankową. Klasycznym przykładem takiej sytuacji jest przypadek, gdy o tego rodzaju informacje zwracają się do banku organy ścigania, np. Policja lub prokuratura. Dostępu do danych chronionych tajemnicą bankową mają prawo żądać również sądy w związku z prowadzonymi przez nie postępowaniami.
Ustawa Prawo bankowe przewiduje kilkanaście przypadków, w których tajemnica bankowa nie obowiązuje. Ustawodawca dopuszcza ujawnienie tajemnicy bankowej m.in.:
- innym bankom i instytucjom kredytowym w zakresie, w jakim informacje te są niezbędne w związku z wykonywaniem czynności bankowych oraz nabywaniem i zbywaniem wierzytelności;
- na zasadzie wzajemności – innym instytucjom ustawowo upoważnionym do udzielania kredytów – o wierzytelnościach oraz o obrotach i stanach rachunków bankowych w zakresie, w jakim informacje te są niezbędne w związku z udzielaniem kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i poręczeń;
- komornikowi sądowemu w zakresie niezbędnym do prowadzenia postępowania egzekucyjnego;
- Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie niezbędnym do realizacji przez niego ustawowych obowiązków;
- Prezesowi Najwyższej Izby Kontroli w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania kontrolnego;
- gdy udzielenie informacji objętej tajemnicą bankową przez zrzeszony bank spółdzielczy bankowi zrzeszającemu jest niezbędne do wykonywania czynności kontroli wewnętrznej;
- gdy ujawnienie informacji objętych tajemnicą bankową jest niezbędne do wykonywania umów odwróconego kredytu hipotecznego;
- gdy udzielenie informacji innym bankom, instytucjom kredytowym lub instytucjom finansowym należącym do tego samego holdingu finansowego jest niezbędne do należytego wykonywania, określonych w przepisach prawa, obowiązków w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Przeczytaj także: Co to jest WIBOR i na co wpływa? Odpowiada prawnik!
Ujawnienie tajemnicy bankowej – kompendium wiedzy
Ujawnienie tajemnicy bankowej stanowi przestępstwo, zagrożone m.in. grzywną do miliona złotych oraz karą do trzech lat pozbawienia wolności. Przestępstwo ujawnienia tajemnicy bankowej polega na bezprawnym ujawnieniu informacji objętych tajemnicą bankową lub na bezprawnym wykorzystaniu tych informacji. Jednocześnie tajemnica bankowa obejmuje wszelkie informacje dotyczące czynności bankowych, a więc właściwie wszystkich usług oferowanych przez banki.
Do zachowania tajemnicy bankowej zobowiązani są przede wszystkim pracownicy banków, bez względu na to, na jakiej podstawie nawiązali stosunek pracy z bankiem. Obowiązek ten trwa także po ustaniu stosunku pracy. Tajemnica bankowa może zostać ujawniona tylko w przypadkach przewidzianych przez prawo. Najczęściej dochodzi do tego na żądanie organów państwowych, np. sądów, prokuratur, komorników sądowych czy Policji w związku z prowadzącymi przez nie postępowaniami.
