Ryzyko kredytowe – czym jest i jakie są metody pomiaru?

Ryzyko kredytowe to jedna z najważniejszych kategorii właściwie dla wszystkich wierzycieli. Najczęściej oceniają ją banki w związku udzielaniem kredytów. Jednak ryzykiem kredytowym powinni odpowiednio zarządzać także przedsiębiorcy. Jak to zrobić? Na to pytanie odpowie ekspert.

Spis treści:

• Na czym polega ryzyko kredytowe?
• Co to jest ryzyko kredytowe? Wspólny mianownik
• Metody pomiaru ryzyka kredytowego
• Zarządzanie ryzykiem kredytowym
• Ryzyko kredytowe – o czym warto pamiętać?

Zaciągnięcie jakiegokolwiek zobowiązania wiąże się z określonym ryzykiem. I to zarówno dla wierzyciela, jak i dla dłużnika. Jednak w zależności od dokładnej struktury zobowiązania, zwłaszcza od jego pieniężnego bądź niepieniężnego oraz wzajemnego, zależy dokładny rozkład ciężaru tego ryzyka. Jak je mierzyć i dobrze nim zarządzać? Na te pytania odpowiem w poniższym artykule.

Od czego zależy płynność finansowa przedsiębiorstwa?Na czym polega ryzyko kredytowe?

Ryzyko kredytowe w podstawowym znaczeniu definiuje się, jako prawdopodobieństwo niewywiązania się przez kredytobiorcę z zaciągniętych przez niego zobowiązań. Tym samym ryzyko to obciąża kredytodawców, a więc np. banki. Właściwie standardem jest ocena tego ryzyka w każdej procedurze zmierzającej do udzielenia kredytu. Standardowo czyni się to za pomocą badania zdolności kredytowej wnioskodawcy, a więc – mówiąc w pewnym uproszczeniu – oceny tego, jak wysoki kredyt jest w stanie spłacić ubiegający się o zaciągnięcie takiego zobowiązania.

Jednocześnie ryzyko kredytowe ujmuje się także w innym znaczeniu, dotyczącym kondycji przedsiębiorstwa. W tym ujęciu jest ono możliwością zmiany wartości kapitału własnego firmy w wyniku zmian poziomu zdolności kredytowej jej dłużników. Klasycznym przykładem takiej sytuacji jest ogłoszenie upadłości przez kontrahenta przedsiębiorcy. Wówczas właściwie automatycznie spadają szanse na pełne odzyskanie należności od upadłego, co z kolei negatywnie wpływa na wartość przedsiębiorstwa jego wierzyciela.

Co to jest ryzyko kredytowe? Wspólny mianownik

Poszukując odpowiedzi na pytanie, co to jest ryzyko kredytowe, ustaliliśmy, że zagadnienie to można analizować w co najmniej w dwóch różnych aspektach: jako ryzyko kredytodawcy oraz jako ryzyko właściwie każdego kontrahenta, a w tym zwłaszcza przedsiębiorcy. Jednocześnie wspólnym mianownikiem dla tych ujęć jest ryzyko niewywiązania się z zaciągniętego zobowiązania przez dłużnika. Sytuacja ta może mieć różnorodne przyczyny, jednak do najczęściej spotykanych należy zaliczyć:

• Pogorszenie się sytuacji makroekonomicznej. Kryzys gospodarczy właściwie zawsze przekłada się na spadek możliwości bieżącego regulowania zobowiązań. Nie inaczej jest obecnie, czego dobrym przykładem jest, chociażby negatywny wpływ inflacji na budżety przedsiębiorców i konsumentów;
• Zaciągnięcie zbyt wysokich dużej liczby zobowiązań. Jest to typowy problem wielu dłużników, którzy po prostu przecenili swoje możliwości finansowe i zaciągnęli zobowiązania, których po prostu nie są w stanie na bieżąco regulować. Niestety jest to często spotykany błąd. Przy czym warto pamiętać, że nie zawsze wynika on z lekkomyślnego podejmowania decyzji finansowych – nie raz sytuacja ekonomiczna dłużnika zmienia się nagle, w sposób nieprzewidywalny;
• Brak woli terminowego regulowania zobowiązań. Zdarza się, że dłużnik, pomimo posiadania odpowiednich zasobów, po prostu nie chce regulować swoich zobowiązań. Taka postawa stanowi klasyczny przykład braku rzetelności kontraktowej, przekładające się na problemy z odzyskaniem należności przez wierzycieli. Warto jednak pamiętać, że w przypadkach, gdy dłużnik posiada odpowiednie zasoby, przymusowa egzekucja wierzytelności jest stosunkowo prostym zadaniem. 

Ryzyko kredytowe można ocenić oraz należy nim odpowiednio zarządzać. W jaki sposób to zrobić?

Przeczytaj także: Jak przygotować sprawozdanie z działalności?

Metody pomiaru ryzyka kredytowego

Metody pomiaru ryzyka kredytowego zawsze muszą być dostosowanego do tego, kto dokonuje takiej oceny oraz w stosunku do jakiego rodzaju podmiotu. Banki w procesie udzielania kredytów przeważnie korzystają z metody scoringu, która polega na „punktowej” oceny wnioskodawcy. Pod wieloma względami jest to proces zautomatyzowany: wnioskodawca otrzymuje punkty za każdą z wymaganych przez bank informacji. Następnie tak zebrane wyniki są odnoszone do wyników innych wnioskodawców bądź do standardów przyjętych w banku. 

Należy podkreślić, że metody analizy ryzyka kredytowego są zróżnicowane w odniesieniu do tego, czy o kredyt ubiega się przedsiębiorca, czy konsument. Nawet wówczas, gdy kredytodawca przyjmuje jednolitą metodę analizy, np. scoring, to nierzadko przewiduje odmienne kryteria dla przedsiębiorców i konsumentów. Zawsze jednak istotna pozostaje:

• Historia kredytowa – osoby i podmioty, które dotychczas wykazały się rzetelnością w bieżącym regulowaniu zobowiązań, mają większe szanse na otrzymanie nowego kredytu, niż te, które nie spłacały bądź nieterminowo spłacały inne zobowiązania;
• Wysokość bieżących dochodów – zawsze przy badaniu zdolności kredytowej, a ocena ryzyka kredytowego jest jej ważnym aspektem, bierze się pod uwagę to, na jakim poziomie kształtują się dochody wnioskodawcy. Przeważnie jest to wręcz kluczowa informacja przy ubieganiu się o kredyt;
• Wartość posiadanego majątku – w przypadku problemów ze spłatą postępowanie egzekucyjne przeprowadza się m.in. ze składników wchodzących do majątku dłużnika. Dlatego jego wartość ma tak istotne znaczenie z punktu widzenia analizy ryzyka kredytowego;
• Możliwość ustanowienia zabezpieczenia – standardowym sposobem zabezpieczenia kredytu jest skorzystanie z ograniczonego prawa rzeczowego, np. z hipoteki. Przy kredytach opiewających na duże sumy najczęściej ustanowienie takiego zabezpieczenia jest obowiązkowe. Tym samym droga do skorzystania z tego rodzaju finansowania jest zamknięta dla tych, którzy nie mają możliwości ustanowienia zabezpieczenia.

Metody analizy ryzyka kredytowego są zawodne, stąd obok badania tego ryzyka trzeba nim jeszcze odpowiednio zarządzać. Jak można to zrobić?

Zarządzanie ryzykiem kredytowym

Najważniejsze sposoby zarządzania ryzykiem kredytowym, to:

• Identyfikacja ryzyka – polega na wskazaniu obszarów, w których istnieje największe prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka kredytowego;
• Monitorowanie ryzyka – zarządzając ryzykiem kredytowym, należy na bieżąco badać, czy nie zachodzą procesy mogące doprowadzić do problemów z wypełnianiem zobowiązań kredytowych;
• Przeciwdziałanie wystąpieniu niepożądanych zjawisk – zawsze lepiej zapobiegać możliwym skutkom ryzyka kredytowego, niż zmagać się z samymi problemami;
• Przewidywanie następstw ryzyka kredytowego – dobrze zarządzający ryzykiem kredytowym powinien być przygotowany na wszelkie skutki związane z wystąpieniem trudności w regulowaniu zobowiązań.

Przeczytaj także: Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ) – czym się różni od KRD i BIK?

Ryzyko kredytowe – o czym warto pamiętać?

Ryzyko kredytowe, w najprostszym ujęciu, to prawdopodobieństwo wystąpienia trudności ze spłatą kredytu. W związku z tym najczęściej ryzyko kredytowe rozpatrywane jest z punktu widzenia banków. Najpopularniejszym sposobem jego szacowania jest metoda scoringu, która polega na „punktowej” ocenie okoliczności mających wpływ na ocenę tegoż ryzyka. Najczęściej chodzi tu o wysokość miesięcznych dochodów czy posiadany majątek, a więc czynniki decydujące o możliwości spłaty kredytu we wnioskowanej wysokości.

Warto pamiętać, że ryzyko kredytowe może być analizowane także z punktu widzenia działalności przedsiębiorcy. Wówczas kategoria ta odnosi się do wpływu terminowego i prawidłowego realizowania zobowiązań przez kontrahentów i klientów przedsiębiorcy. W każdym razie ryzykiem kredytowym zawsze należy odpowiednio zarządzać, przede wszystkim po to, aby zawczasu móc przeciwdziałać negatywnym skutkom wystąpienia trudności ze spłatą zobowiązań.