Poprawne sporządzenie rachunku przepływów pieniężnych jest jednym z ważniejszych obowiązków wielu jednostek gospodarczych. Dzięki jego realizacji można zyskać sprawdzone informacje o wielu zjawiskach zachodzących w firmie, co z kolei przekłada się na efektywne zarządzanie przedsiębiorstwem.
W związku z tym warto zadać sobie pytanie o to:
- Jakimi metodami można opracować rachunek przepływów pieniężnych?
- Którą z metod wybrać?
- Z jakimi wyzwaniami trzeba się zmierzyć przygotowując rachunek przepływów pieniężnych?
Spis treści:
- Rachunek przepływów pieniężnych – podstawowe pojęcia i znaczenie
- Metoda pośrednia vs. metoda bezpośrednia – zalety i wady
- Wyzwania w sporządzaniu rachunku przepływów pieniężnych
- Podsumowanie i perspektywy rozwoju rachunku przepływów pieniężnych
Każdy przedsiębiorca musi prowadzić księgowość. Im większy zakres działalności, tym więcej obowiązków z tym związanych. Wśród nich wyróżnia się konieczność opracowywania rachunku przepływów pieniężnych, który z jednej strony jest rozbudowanym dokumentem, z drugiej zaś niezwykle istotnym nie tylko z punktu widzenia realizacji przepisów prawa, ale również efektywnego zarządzania. W poniższym tekście znajdziesz najważniejsze zagadnienia związane z metodyką opracowania rachunku przepływów pieniężnych. Zachęcam do lektury!
Rachunek przepływów pieniężnych – podstawowe pojęcia i znaczenie
Rachunek przepływów pieniężnych, a więc cash flow, jest jednym z elementów sprawozdania finansowego. Przepisy ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości w rachunku przepływów pieniężnych jasno wskazują, że należy uwzględnić wszystkie wpływy i wydatki z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej jednostki. Z wyjątkiem wpływów i wydatków będących rezultatem zakupu lub sprzedaży środków pieniężnych, przy czym dla właściwego określenia wartości przepływów pieniężnych. Zobacz, co dokładnie rozumie się przez te pojęcia:
- przez działalność operacyjną rozumie się podstawowy rodzaj działalności jednostki oraz inne rodzaje działalności, niezaliczone do działalności inwestycyjnej (lokacyjnej) lub finansowej;
- przez działalność inwestycyjną (lokacyjną) rozumie się nabywanie lub zbywanie składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie z nimi związane pieniężne koszty i korzyści;
- przez działalność finansową rozumie się pozyskiwanie lub utratę źródeł finansowania [zmiany w rozmiarach i relacjach kapitału (funduszu) własnego i obcego w jednostce] oraz wszystkie z nimi związane pieniężne koszty i korzyści.
W związku z tym rachunek przepływów pieniężnych pozwala na określenie realnej kondycji jednostki. Opracowanie to może zostać sporządzone według jednej z dwóch metod: pośredniej lub bezpośredniej. Wybór zależy tu od kierownika jednostki, której ma dotyczyć rachunek przepływów pieniężnych. Czym warto się kierować, podejmując decyzję w tym zakresie? Okazuje się, że nie jest to łatwe i wymaga wzięcia pod uwagę szeregu istotnych kwestii. W tym również czysto technicznych.
Zobacz także: Majątek osoby ubezwłasnowolnionej – kto może nim zarządzać?
Metoda pośrednia vs. metoda bezpośrednia – zalety i wady
Zarówno metoda pośrednia rachunku przepływów pieniężnych, jak i metoda bezpośrednia wykorzystywana przy opracowywaniu tego dokumentu, ma istotne wady i zalety. Są one funkcją charakteru tych metod:
- metoda bezpośrednia polega na jasnym rozdzieleniu wszelkich wpływów do przedsiębiorstwa oraz wszelkich wydatków, np. z tytułu usług, dostaw, wynagrodzeń, podatków i innych danin publicznych, ubezpieczeń;
- metoda pośrednia sprowadza się do ustalenia ostatecznej wartości zysku lub straty netto, jaki osiągnęła jednostka w ustalonym okresie sprawozdawczym (przeważnie będzie to rok obrotowy).
Metoda bezpośrednia, w praktyce chyba częściej wykorzystywana, pozwala na klarowne ujęcie wpływów i wydatków jednostki. Przekłada się to na możliwości prognostyczne odnoszące się do kształtowania się tych pozycji w przyszłości. Tym samym rachunek przepływów pieniężnych opracowany metodą bezpośrednią nie tylko pozwala na ujęcie sytuacji jednostki „tu i teraz”, ale również w przewidywalnej przyszłości.
Rachunek przepływów pieniężnych – metoda pośrednia z pewnością również jest tu przydatna – ma odzwierciedlać realną kondycję jednostki. Jej istotę podkreślono w dokumencie zatytułowanym „Krajowy Standard Rachunkowości”. W skrócie zastosowanie wskazanej metody na potrzeby przygotowywania rachunku przepływów pieniężnych polega najpierw na ustaleniu memoriałowo wyniku finansowego netto jednostki. Następnie przeprowadza się szereg korekt o:
- amortyzację;
- zyski lub straty wynikające z różnic kursowych;
- udziały w zyskach i odsetki;
- zyski lub straty wynikające z działalności inwestycyjnej;
- zmianę stanu rezerw, zapasów, stanu należności, stanu zobowiązań krótkoterminowych (z wyjątkiem kredytów i pożyczek) oraz stanu rozliczeń międzyokresowych;
- inne korekty.
Z drugiej strony metoda pośrednia przy przygotowywaniu rachunku przepływów pieniężnych pozwala na:
- efektywniejsze kontrolowanie finansów jednostki (zwłaszcza przedsiębiorstwa);
- rozbudowanie analiz finansowych niezbędnych dla jednostki;
- zestawienie wyniku finansowego netto z przepływami finansowymi netto.
Dowiedz się więcej: Jaki jest termin płatności faktury?
Wyzwania w sporządzaniu rachunku przepływów pieniężnych
Kierownik jednostki podejmuje decyzję co do metody. To przy jej pomocy zostanie opracowane sprawozdanie z przepływów pieniężnych, powinien kierować się przede wszystkim:
- adekwatnością danej metody do działalności prowadzonej przez jednostkę, której ma dotyczyć rachunek przepływów pieniężnych;
- potrzebami zarządu jednostki. Często jego członkowie potrzebują ściśle określonych informacji, których dostarczenie – o ile mają być wiarygodne – jest możliwe tylko po zastosowaniu metody pośredniej albo bezpośredniej;
- oczekiwaniami tych, dla których informacje zawarte w rachunku przepływów pieniężnych są przeznaczone. Otóż nie tylko z danych tych korzysta zarząd jednostki;
- możliwościami systemu informatycznego używanego w jednostce. Często znając możliwości tego systemu, dużo łatwiej opracowuje się sprawozdanie z przepływów pieniężnych.
Podsumowanie i perspektywy rozwoju rachunku przepływów pieniężnych
Zgodnie z ustawą o rachunkowości rachunek przepływów pieniężnych może zostać opracowany metodą pośrednią lub bezpośrednią. Niestety nie ma jednej, prostej odpowiedzi na pytanie, którą z tych metod warto wybrać, przygotowując sprawozdanie odnoszące się do jednostki, która ma obowiązek opracowania wskazanego rachunku przepływów. Wszystko zależy od charakteru działalności jednostek objętej sprawozdaniem. Wybór metody jest zależny od kierownika. Powinien być on podyktowany również celowi, na który mają zostać spożytkowane dane zebrane w rachunku. Nie bez znaczenia są także możliwości technologiczne jednostki. Nie zawsze opracowanie rachunku przepływów pieniężnych sprowadza się do prostego sięgnięcia po przygotowane już dane księgowe. Warto mieć na uwadze, że obowiązek przygotowywania rachunku nie tylko nie zniknie, ale być może zostanie jeszcze rozbudowany.
